Niðurstöður

Frumvarpið snertir fyrst og fremst börn, embætti umboðsmanns barna og aðra opinbera aðila og samtök sem vinna að hagsmunum og málefnum barna. Áform um vinnslu frumvarpsins voru birt í samráðsgáttinni 4. júlí 2018 (mál nr. 91/2018). Tvær umsagnir bárust um áformin, frá Landssamtökunum Þroskahjálp og Barnaheillum. Sömu aðilar sendu inn umsagnir við drög að frumvarpinu. Umsögn Barnaheilla um frumvarpsdrögin var jákvæð. Sérstaklega voru nefnd atriði eins og hlutverk umboðsmanns barna við eftirfylgni og aðhald við innleiðingu barnasáttmálans, að umboðsmaður eigi að vera málsvari barna og þátttaka barna til áhrifa við mótun samfélagsins. Í umsögninni er lagt til að bætt verði við málslið þar sem fram komi sú meginregla að meta þurfi áhrif ákvarðana á börn í samræmi við 3. gr. barnasáttmálans og sjónarmiðið um að það sem barni sé fyrir bestu skuli hafa forgang við ákvarðanir sem varða börn. Í frumvarpinu er ekki orðið við þeirri tillögu þar sem í lögum um umboðsmann barna er kveðið á um starfsemi embættisins en ekki mælt fyrir um réttindi barna almennt. Í því sambandi er vísað til 1. gr. barnalaga, nr. 76/2003, þar sem efnislega sambærilegt ákvæði er að finna. Í umsögn Landssamtakanna Þroskahjálpar er fagnað endurskoðun á lögum um umboðsmann barna með það að markmiði að gera embættið öflugra til að standa vörð um mannréttindi og tækifæri allra barna. Vísað er til samnings Sameinuðu þjóðanna um réttindi fatlaðs fólks og sérstaklega þeirra ákvæða sem snúa beint að réttindum fatlaðra barna. Samtökin telja mjög mikilvægt að stjórnvöld hafi í huga skyldur sínar gagnvart fötluðum börnum sem og skyldur til virks samráðs við endurskoðun laga um umboðsmann barna þannig að lögin stuðli markvisst að því að fötluð börn njóti allra þeirra mannréttinda sem íslenska ríkinu er skylt að tryggja þeim. Tekið var tillit til þessarar ábendingar með því að í 1. gr. laganna verði ekki einungis tilgreindur samningur Sameinuðu þjóðanna um réttindi barnsins heldur einnig vísað til annarra alþjóðasamninga sem lúta að réttindum barna. Í 3. kafla greinargerðar með frumvarpinu er útskýrt að þar sé m.a. átt við samning Sameinuðu þjóðanna um réttindi fatlaðs fólks. Ekki er um efnislega breytingu að ræða heldur nánari útskýringu á hlutverki umboðsmanns barna sem nær til allra hópa barna. Frumvarpið var lagt fram á Alþingi og er orðið að lögum nr. 148/2018, sjá nánar á vef Alþingis: https://www.althingi.is/altext/149/s/0734.html