Forsætisráðherra lagði frumvarpið fram á 151. löggjafarþingi, sbr. 466. mál. Ítarlega er gerð grein fyrir niðurstöðum samráðs í sérstökum kafla í frumvarpinu.
Málið var opið til umsagnar í gáttinni á tímabilinu 01.07.2020–22.07.2020.
Umsagnir voru birtar jafnóðum og þær bárust. Skoða umsagnir.
Unnið var úr þeim ábendingum og athugasemdum sem bárust og niðurstöður samráðsins birtar 14.09.2021.
Frumvarp til stjórnarskipunarlaga um breytingu á stjórnarskrá lýðveldisins Íslands nr. 33/1944 (forseti Íslands, ríkisstjórn, verkefni framkvæmdarvalds o.fl.).
Formenn þeirra flokka sem nú sitja á Alþingi hafa átt fundi frá upphafi árs 2018 um breytingar á stjórnarskrá lýðveldisins Íslands. Þar hafa ýmis ákvæði komið til skoðunar. Vinna við þetta frumvarp sem hér er birt til samráðs er nú komin það langt áleiðis að rétt er að leita álits og athugasemda frá almenningi um efni þess í samráðsgátt stjórnvalda. Áréttað er að birting í samráðsgátt á þessu stigi felur ekki í sér skuldbindingu af hálfu formanna flokkanna til að standa að framlagningu frumvarpanna í þessari mynd á Alþingi.
Rétt er að taka fram að nú stendur yfir endurskoðun laga um ráðherraábyrgð nr. 4/1963 og laga um landsdóm nr. 3/1963 en gert er ráð fyrir að frumvörp sem verða afrakstur þeirrar vinnu verði kynnt á samráðsgátt stjórnvalda í haust.
Legg til að 12. grein og seinni málsliður 13. greinar verði felld út. Það er ekki boðlegt að sveitarfélag sem hefur hvorki getu né vilja til að hýsa forseta og ráðuneyti sé neytt til þess.
Af hverju á að breyta því hversu lengi forseti má sitja í x mörg ár þegar að fólkið í landinu vill hafa hann lengur og hann myndi vilja sitja lengur en getur það ekki vegna þess að samkvæmt lögum þá má hann það ekki. Hægt er að taka Óla forseta sem dæmi þar sem að hann sat svona lengi í forsetastólnum vegna þess að hann gaf bæði kost á sér og fólkið í landinu vildi hafa hann lengur.
Athugasemdir við frumvarpið.
2. grein, breyting á 5 grein: Mótmæli breytingu orðsins "landsfjórðungur" í "kjördæmi". Þó svo að orðið landsfjórðungur sé ekki mikið notað lagalega, eins og kemur fram í greinargerð, þá hefur það málhefð og sögu sem útskýrir hvað orðið eigi við. Hægt væri að nota orðin landsþriðjungur eða landsfimmtungur ef það hentar betur. Orðið kjördæmi gefur of mikla möguleika á kjördæmaskiptingu landsins.
8. grein, breyting á 15 grein: Það að krefjast meirihluta í stjórnarskipun lokar á möguleika og þá sérstaklega utanþingsstjórn.
14. grein, breyting á 24. grein: Sammála, þörf breyting hér á ferð.
Samkvæmt 79. grein nýrrar stjórnarskrár Íslands sem var samþykkta af íslensku þjóðinni í þjóðaratkvæði þann 20. Október 2012 þá skal kjörtímabil vera 4 ár. Sama stjórnarskrár fjallar einnig um allt það sem umrætt frumvarp fjallar um en gjörsamlega lætur eins og ný stjórnarskrár hafi ekki verið samþykkt af íslensku þjóðinni í þjóðaratkvæði. Það ætti að henda þessu frumvarpi og taka upp nýja íslensku stjórnarskrána sem var samþykkt árið 2012 en hefur verið stoppuð af stjórnmálaflokkum á Alþingi vegna spillingar og valdagræðgi margra einstaklinga sem þar sitja og þykjast sitja í umboði almennings á Íslandi en vinna í leynd að sérhagsmunum og spillingum eins og hefur verið upplýst í fjölmiðlum undanfarna mánuði.
Þetta frumvarp ber öll slík merki að núna eigi að færa þetta upp á nýtt stig og reyna að fella lýðræði á Íslandi úr gildi og koma á kerfi sem þjónustar einræði og endalausa spillingu og valdagræðgi. Slíkt verður að stöðva með öllum mögulegum ráðum. Íslendingar eiga betra skilið en að verða enn eitt ríkið þar sem lýðræðið fellur vegna græðgi og valdagræði fárra einstaklinga.
Hægt er að lesa nýja stjórnarskrá Íslands hérna í heild sinni
http://www.stjornlagarad.is/starfid/frumvarp/
Hérna er umfjöllun um höfnun íslenskra stjórnmálaflokka á nýrri íslenskri stjórnarskrá
https://stundin.is/grein/5545/
ViðhengiAthugasemdir við frumvarp til stjórnskipunarlaga á stjórnarskrá lýðveldisins Íslands nr. 33/1944.
Undirritaður vill koma á framfæri mótmælum við þau ólýðræðislegu vinnubrögð, sem viðhöfð eru við innleiðingu þessara breytinga á stjórnskipunarlögum, sem og um einstök efnisatriði og um sniðgöngu og hunsun stjórnvalda á frumvarpi núverandi stjórnvalda á frumvarpi, sem Stjórnlagaráð samþykkti einróma árið 2011 og fékk Alþingi í hendur sem fullbúið frumvarp á þeim tíma.
1. Með þeirri nýju aðferð að innleiða breytingar á stjórnskipunarlögum út frá hugmyndum formanna stjórnmálaflokka á þingi, en ekki út frá vilja þjóðarinnar (eins og gert var með skipun og kosningu Stjórnlagaráðs 2011), er horfið frá beinu lýðræði og verið að innleiða eitthvert form af „stjórnmálaflokkaformannaræði‟, sem litla stoð á sér í íslenskri stjórnskipun og alls ekki má festa rætur í þessari veigamestu ákvörðun þjóðarinnar að setja sér stjórnaskrá. Með öðrum orðum, sjálfsvald þjóðarinnar sem stjórnarskrárgjafa eru tekið af henni og fært í hendur fámenns valdahóps. Víða erlendis, jafnvel í meintum vestrænum lýðræðisríkjum, sjá menn aukin ummerki stjórnarfarsþróunar í átt til fámennisstjórnar eða fáræðis; lýðræðisleg völd eru færð úr hendi almennings yfir í hendur fámenns valdakjarna. Með þessu vinnulagi við breytingar á stjórnskipunarlögum tækju Íslendingar alvarlegt og óheillavænlegt skref í þá sömu, ólýðræðislegu átt.
2. Í umræddu breytingafrumvarpi, sem stjórnvöld leggja fyrir ásamt meðfylgjandi greinargerð, er hvergi vikið orði að stjórnarskrárfrumvarpi, sem Stjórnlagaráð lagði tilbúið fram á árunum 2011-12 og virtist njóta hylli mikils meirihluta landsmanna. Þess sniðganga frumvarpsdraga Stjórnlagaráðs frá 2011 er beinlínis æpandi jafnt í þeirm breytingartillögum, sem nú eru lagðar fram, sem og í vinnuaðferðinni (sem felst í áðurnefndu formannaræði). Slík sniðganga og hunsun á þjóðarvilja er sitjandi stjórnvöldum til vansa, og hvet ég hér með til að þessar breytingartillögur verði dregnar til baka, en heildstæð endurskoðun verði gerð á grundvelli frumvarps Stjórnlagaráðs 2011.
3. Sem dæmi má nefna að ekki er í þessum nýframkomnu breytingartillögum stjórnvalda tekið á ýmsum atriðum stjórnarskrárdraga Stjórnlagaráðs 2011, og má þar nefna lengdarákvæði um setu nokkurra æðstu embættismanna ríkisins, annarra en forseta, í tiltekin embætti.
4. Þegar lýðveldi var stofnað 1944, var eldri stjórnarskrá frá 1920 (að stofni til frá 1874) nánast látin halda sér óbreytt, mestmegnis með því að breyta orðalagi á viðeigandi stöðum og láta koma orðið „forseti‟ í stað „konungur‟. Var þetta gert í krafti þess að Íslendingar voru nokkuð sammála um að hraða lýðveldisstofnun sem mest í ljósi ýmissa aðstæðna á heimsvettvangi. Menn voru jafnframt í þeirri vissu að heildarendurskoðun stjórnarskrár væri nauðsyn, og að stjórnvöld myndu gangast fyrir þeirri heildarendurskoðun innan skamms tíma.
Mikið vatn hefur til sjávar runnið síðan, en ekki orðið að heildarendurskoðun; allar breytingar á stjórnarskrá hafa verið plástrakenndar (ef undan er skilin nokkuð heildstæð endurskoðun á mannréttindakafla hennar (VI. hluta), sem samþykkt var sem breyting 1995).
Eina tilraun til heildstæðrar endurskoðunar – og framkvæmd með verulegum meirihlutavilja þjóðarinnar – var kosning og skipun Stjórnlagaráðs, með þeim frumvarpsdrögum, sem ráðið lagði fram 2011. Allar aðrar breytingar hafa verið fólgnar í þvi að „varalita svínið‟ og virðist svo ætla að verða með þessum breytingum, sem núverandi stjórnvöld leggja til í þessari samráðsgátt.
5. Ég tel að flestum hugsandi mönnum sé ljóst að þessi samráðsgátt feli í sér sýndarsamráð, þar sem stjórnvöld geti sagst hafa lagt fram breytingar fyrir almenning til að segja hug sinn, en fæstir viti af þessum vettvangi, og allur almennningur telur sig að auki ekki nægilega löglærðan til að taka þátt í umræðunni. Að láta breytingartillögur liggja í samráðsgátt í 3 vikur, um málefni sem varða stjórnskipun Íslendinga til allrar framburðar, eru vitaskuld forkastanleg vinnubrögð. Vil ég hvetja til að umræðumöguleikar um svo mikilvæg málefni verði lengdir til muna hér í gáttinni, að lágmarki í hálft ár, og auk þess að séð verði til þess að umræður um þessar breytingar verði færðar inn á vettvang annarra fjölmiðla, ekki síst Ríkissjónvarps og Ríkisútvarps með umræðuþáttum, þar sem að tekist geta á gagnstæð sjónarmið.
6. Fyrst og síðast vil ég hvetja til þess að þessum ólýðræðislega bútasaumi og stagbætum stjórnvalda á stjórnarskrá verði tafarlaust hætt og tekin upp heildstæð endurskoðun plaggsins, æskilega á forsendum tillagna Stjórnlagaráðs frá 2011. Svona plástravinna þjónar helst þeim tilgangi að stjórnvöld geti haldið stjórnarskránni lítt breyttri og óljósri. Þannig stjórnarskrá þjónar betur hagsmunum stjórnvalda sjálfra en almennings í landinu.
Virðingarfyllst,
Helgi Ingólfsson,
kt. 180757-2609,
Mávahlíð 25, 105 Reykjavík.
Ég hef litið yfir meginefni þessa frumvarps, og sýnist það í fljótu bragði í lagi svo langt sem það nær. Hins vegar er mér spurn, hvort það sé nauðsynlegt að lengja kjörtímabil forseta í sex ár, því að mér finnst þessi fjögur ár, sem eru í dag í sjálfu sér nóg. Varðandi lengd setu fólks í forsetaembætti, þá er ég sammála því, að það sé ekki æskilegt, að forseti sitji mikið lengur en þrjú kjörtímabil miðað við núverandi lengd kjörtímabils hans. Erlendis fá forsetar ekki að sitja lengur en í tvö kjörtímabil, svo að þetta er svona hæfilegt. Það er líka gott, finnst mér, að meðmælendum sé fjölgað frá því sem nú er, þar sem þjóðin hefur nú orðið fjölmennari frá 1944. En varðandi þjóðaratkvæðagreiðslur, þá finnst mér nauðsynlegt, að þeim sé haldið inní stjórnarskránni. Það verður heldur ekki snúið við þeirri þróun í þeim málum, sem Ólafur Ragnar Grímsson hratt af stað í þeim efnum á sinni tíð. Við kjósendur viljum fá að geta sagt okkar skoðun á umdeildum málum, og málum, sem er vafamál, að standist stjórnarskrá, eins og t.d. varðandi orkupakkana, sem verið er að senda inn til okkar, og ýmis önnur slík mál. Við kjósendur verðum, finnst mér, líka að geta krafist þjóðaratkvæðagreiðslu í umdeildum málum, ef út í það er farið. Ég gat ekki séð gert ráð fyrir slíku í þessum drögum, en vona, að verði gert ráð fyrir slíku líka. Það verður að gera þjóðinni kleift að segja sína skoðun á umdeildum málum eins og t.d. orkupökkunum, ekki síst, ef orka landsins og fiskimið eiga að verða eign almennings, eins og stendur til að koma inn í stjórnarskrá, sem ég vona, að verði. Okkur kjósendum er þá ekki alveg sama, hvernig menn ráðstafa þeirri almenningseign, svo eitthvað eitt sé nefnt. En sem sagt, það var löngu tímabært að taka upp forsetakaflann í stjórnarskránni og laga hann að nýjum tímum.
Þið eruð að hunsa vilja minn.. EG hafði fyrir því að kjòsa um drög að nýrri stjòrnarskrá sem ykkur tókst að eyðileggja. Þið stjórnmálamenn farið ekki hlustað á þjòðina og ljòst er að virðing Alþinis þverr.
Er á mòti þessari afbökun sem þið hafið gert.
Hættið nú þessu rugli og farið að vinna eftir þeirri stjórnarskrá sem þjóðin vill að gildi. Þið þekkið hana hún er kölluð Nýja stjórnarskráin.
Hjálagt er yfirferð mín á drögum er varðar breytingar lögum 33/1944. Eins og sést í hjálögðu skjali, þá vekur það furðu að menn hafi ekki meiri metnað og virðingu fyrir lýðnum, forseta og þjóðinni en fram kemur í tillögum nefndar er þykist vera að endurskoða stjórnarskrá lýðveldisins Íslands.
ViðhengiForsetakosningar ættu að fara fram með raðaðri kosningu svo að mestar líkur sé á að kjörinn forseti sé sá sem flestir hafa kosið, hvort sem það er fyrsta, annað eða seinna val, án þess að þurfi til aðra umferð kosninga.
Þetta brölt í ykkur er algjör óþarfi, aðeins tilraun til að fela vandræðagang stjórnmálastéttarinnar gagnvart drögum stjórnlagaráðs sem hefur legið í einhverri skúffu í átta ár. Þessi drög að stjórnarskrá voru samþykkt með miklum meirihluta kjósenda í þjóðaratkvæðagreiðslu 2012 og þjóðin vill sem stjórnarskrá með hugsanlega smá breytingum.
Sennilega þurfum við að bíða þar til að meirihlutl þingmanna verði skipaður fólki sem hugsar meira um þjóðina heldur en sjálft sig og flokkinn sinn.
Ég mun aldrei samþykkja þessi drög ef þau komast svo langt.
Kveðja
Trausti Guðjónsson
Er með ýmsar pælingar út frá frumvarpinu, sem eru eftirfarandi:
13. gr.
Hvernig er fyrirhugaða brottrekstrarferlið þegar einstakur ráðherra fær á sig vantraust? Yrði það um leið og Alþingi samþykkir vantraustið, við birtingu þess í Stjórnartíðindum, eða myndi hann vera starfsráðherra þar til annar ráðherra yrði settur í staðinn?
15. gr.
Í 26. gr. núverandi stjórnarskrár er fyrirkomulag sem gerir forseta kleift að (fræðilega séð) að halda frumvörpum í gíslingu með því að sleppa því að taka afstöðu til staðfestingu eða synjunar. Ég legg til að kveðið yrði á um hæfilegan frest í þeim efnum þrátt fyrir orð greinargerðarinnar um að forsetinn lýsi frestinum sjálfur yfir og svari fyrir afstöðu um það. Ástæðan er meðal annars sú að þetta virkar einvörðungu vel þegar málið er slíkt að sérstök athygli fjölmiðla sé á afstöðu forseta, en ekki hvers kyns öðrum frumvörpum sem forsetinn gæti tafið með þessum hætti. Fundargerðir, sem gerðar eru opinberar, virðast ekki innihalda upplýsingar um það hvort og þá hvenær tiltekið frumvarp hefur verið formlega borið upp fyrir forseta til staðfestingar, sem færir almenningi ekki mikið traust til þess að ráðagerð frumvarpshöfunda um þetta meinta aðhald standist skoðun.
Athugasemd er meir um það sem vantar. Merkilegt nokk hefur forsetakaflinn lifað sínu lífi inn í stagbættri stjórnarskrá, greinar kvikna og efla vald forsetans. Í raun hefur þingræðið, með þessu orðið forsetaþingræði þar sem áréttað er að forseti ásamt kjósendum eru handhafar breytingu á stjórnarskrá. Alþing hefur brugðist sínu hlutverki aftur og aftur. Þau stjórnmálaöfl sem líta á samfélagsreglur sem hagsmuni vilja engu breyta. Það þarf kjark og festu að sigra þann dreka.
Í stjórnarskrá þarf að vera réttlæti og jöfnuður. Fáir taka undir það að skilgreiningu á -auðlind þjóðar- sé ljóst oh ævileg eign þjóðar. Enn færri taka undir að kosningaréttur til alþingis sé jafn. Eina tillaga mín er að landið verði gert að einu kjördæmi.
Á þessum skoðanavelli við ég svo mótmæla harðlega að fleiri þættir og kaflar stjórnarskrárinnar séu ekki umræðu og skoðunar.
Gísli Baldvinsson, stjórnmálafræðingur.
“Við sem byggjum Ísland viljum skapa réttlátt samfélag þar sem allir sitja við sama borð. Ólíkur uppruni okkar auðgar heildina og saman berum við ábyrgð á arfi kynslóðanna, landi og sögu, náttúru, tungu og menningu.
Ísland er frjálst og fullvalda ríki með frelsi, jafnrétti, lýðræði og mannréttindi að hornsteinum.
Stjórnvöld skulu vinna að velferð íbúa landsins, efla menningu þeirra og virða margbreytileika mannlífs, lands og lífríkis.
Við viljum efla friðsæld, öryggi, heill og hamingju á meðal okkar og komandi kynslóða. Við einsetjum okkur að vinna með öðrum þjóðum að friði og virðingu fyrir jörðinni og öllu mannkyni.
Í þessu ljósi setjum við okkur nýja stjórnarskrá, æðstu lög landsins, sem öllum ber að virða.”
Svo segir í aðfararorðum nýrrar stjórnarskrár Íslands sem var samþykkt var samhljóða á Stjórnlagaráð, eftir mikið samráð við landsmenn og fjölda funda víðsvegar um land. Frumvarpið að nýrri stjórnarskrá var samþykkt af miklum meirihluta íslensku þjóðarinnar í atkvæðagreiðslu þann 20. Október 2012.
Hvaða líkur eru á því að þessi vetvangur, “samráðsvettvangur” taki tillit til athugasemda almennings, þegar það liggur fyrir að ráðnandi stjórnmálaflokkar á Alþingi virða ekki vilja íslensku þjóðarinnar sem þegar hefur kosið sér nýja stjórnarskrá.
Þetta frumvarp sem hér er til “umsagnar” er óþarfa rusl og móðgun við þjóðina. Vilji þjóðarinnar liggur þegar fyrir um að taka upp nýju íslensku stjórnarskrána sem samþykkt var í þjóðaratkvæðagreiðslu árið 2012
Spilling og valdagræðgi margra einstaklinga og heilu stjórnmálaflokkanna á Alþingi er rót vandamála íslendinga og jafnframt ástæðan fyrir því að ákveðnir þingmenn vinna gegn því að nýja stjórnarskráin sé virkjuð. Þeir sem þannig vinna og þykjast sitja í umboði almennings á Íslandi eru í raun að vinna leynt og ljóst að sérhagsmunum og spillingum eins og hefur verið upplýst í fjölmiðlum undanfarna mánuði.
“Aldrei í sögu nokkurs lýðræðisríkis hefur það gerst að valdhafar hafi farið gegn afgerandi niðurstöðu þjóðaratkvæðagreiðslu. Þar urðu íslenskir valdhafar sér til háðungar um hinn lýðræðislega heim.” https://stundin.is/grein/5545/
Þetta frumvarp sem hér er til umsagnar, ber öll merki um að núna eigi að færa þetta upp á nýtt stig og reyna að fella lýðræði á Íslandi úr gildi og koma á kerfi sem þjónar einræði, auðræði, takmarkalausri spillingu og valdagræðgi. Slíkt verður að stöðva með öllum mögulegum ráðum. Íslendingar eiga betra skilið en að verða enn eitt ríkið þar sem lýðræðið fellur vegna peninga- og valdagræði fárra einstaklinga.
Hægt er að kynna sér nýja stjórnarskrá Íslands hérna í heild sinni auk þess að upplýsingar um starf stjórnlagaráðs og alla þá miklu og víðtæku vinnu sem fór fram við gerð frumvarpsins. http://www.stjornlagarad.is
Her með mótmæli ég fyrirhuguðum breytingum á Stjórnarskrá Íslands.
1. 1 GR Mótmælt að Forseti og Ráðherrar verði með framkvæmdarvald. Vald er þri skipt. Löggjafar, Dómsvald og Framkvæmdarvald. Ekki hægt að blanda saman Löggjafarvaldi og Framkvæmdarvaldi.
2. 2gr Er lagt til eftirfarandi breytingar.....Að öðru leyti skal ákveða með lögum um framboð og kjör Forseta... þetta er heimild til hentugleika ákvarðana löggjafans og er því ekki hægt. Stjórnarskrá Íslands má aldrei vera heimilt að breyta með óljósum lögum.
3. 5 gr segir eftirfarandi....sem ráðherra undirritar með honum... Þarna er verið að færa Stjornarskraakvæði til Ráðherra frá Forseta Íslands. Sem er og verður aldrei samþykkt.
4. 9 gr Þar er lagt til að.....Skal bera upp fyrir forseta ríkisráðs... Forsetinn fer með endanlegt vald til að lög taki gildi á Íslandi, og aldrei skal þeirri grein breytt.
5. 11 gr. Sem er lagt til eftirfarandi breytingar...þ.með lögum má undanskilja ákveðna embættismanna flokka auk embættismanna þeirra, sem taldir eru í 61. gr..... þetta er klárlega mismunun samkvæmt 65 gr Stjórnarskrá Íslands. Og einnig gefur þetta hverri ríkisstjórn að ákveða eftir hentugleikum um hverja um ræðir. Getur aldrei verið samþykkt.
Breytingar á stjórnarskrá íslands:
Þar sem ég hef ekki áður sent inn umsögn um breytingar á lögum, veit ég ekki hvort ég á að vísa í ákveðna grein eða ekki. Geri það ekki hér - en væri þakklát fyrir ábendingu ef svo á að vera.
1) Ég undirrituð leggst eindregið gegn því að málskotsréttur sé tekinn af forseta Íslands. Hann er eini hlekkurinn á milli þjóðar og þingmanna. Að mínu mati er nauðsynlegt að veita almenningi í landinu tækifæri til að hafa eitthvað að segja um málefni sem varða þjóðarhag og það er einungis hægt að gera með því að biðla til forseta um að veita þjóðinni það umboð. Hafi forseti ekki málsskotsrétt er eins hægt að leggja embættið niður.
2) Ég er sammála því að forseti sitji framvegis einungis í tvö kjörtímabil - en ósammála því að hvert kjörtímabil sé lengt í 6 ár. Við kjósum til annarra embætta í landinu fjórða hvert ár - og því tel ég rétt að eins sé kosinn forseti á fjórða hvert ár.
Virðingarfyllst
Guðrún Bergmann
Ég tel þann kost lýðræðislegastan að taka upp stjórnarskrá Stjórnlagaráðs í heild sinni, þar sem hún hefur hlotið samþykki hreins meirihluta kjósenda í þjóðaratkvæðagreiðslu. Ef ekki er unnt að taka hina nýju stjórnarskrá upp í heild sinni, þá verður innihald hennar í það minnsta að vera lagt til grundvallar allri endurskoðun á núverandi stjórnarskrá, þar á meðal köflum um forsetaembættið. Mikilsverður þáttur í nýju stjórnarskránni er að valdið til að kalla eftir þjóðaratkvæðagreiðslu eða synjun laga hvílir ekki lengur hjá duttlungum eins manns, heldur er fært til þjóðarinnar, þá í formi undirskriftasöfnunar. Samkvæmt þessum frumvarpsdrögum heldur forseti einn synjunarvaldinu og viðheldur þeirri óvissu um hlutverk forseta sem núverandi stjórnarskrá býður upp á. Í nýafstöðnum forsetakosningum kom vilji Íslendinga skýrt fram um forseta sem sameiningartákn, enda hefur sitjandi forseti litið svo á embættið. Verði synjunarvaldið fært frá forseta, er tryggt að forsetinn sé ekki neyddur til að blanda sér í flóknar flokkspólitískar deilur. Frumvarpsdrög þessi hunsa einnig þær breytingar á kosningafyrirkomulaginu sem lagðar voru til í nýju stjórnarskránni, sem hefðu tryggt að kjörinn forseti nyti ætíð meirihlutastuðnings kjósenda og þannig styrkt stöðu forsetans til að sameina þjóðina á erfiðum tímum. Haldi forsetinn synjunarvaldinu, ætti ekki að lengja kjörtímabil embættisins í sex ár, svo ekki líði of langur tími milli þess sem kjósendum gefst tækifæri til að leggja dóm á embættisverk forsetans. Þessi frumvarpsdrög hunsa störf Stjórnlagaráðs og skýran vilja kjósenda og þarf því að gera á því miklar breytingar. Sé það ekki gert, skortir það allan lýðræðislegan trúverðugleika og ætti þá að afturkalla.
Ég hef aðeins eina athugasemd, og hún er sú að þetta frumvarp er óþarft og í raun móðgun við íslenskan almenning. Þjóðin kaus sér nýja stjórnarskrá fyrir 8 árum, á grundvelli tillagna lýðræðislega kjörinna fulltrúa í stjórnlagaráði, en sérhagsmunapólitíkin lætur ekki að sér hæða. Ráðamenn hafa hunsað vilja þjóðarinnar nógu lengi, þetta er orðið gott!
Bútasaumur um betrumbætur á núgildandi stjórnarskrá breytir engu, það þarf að uppfæra hana í heild til nútímans. Það hefur verið gert, ný stjórnarskrá er til og er samþykkt af þjóðinni árið 2012 og þjóðin er stjórnarskrárgjafinn!
Þetta frumvarp er ekki breyting á þeirri Stjórnarskrá sem ég og meirihluti þjóðarinnar samþykkti í atkvæðagreiðslu þann 20. október 2012. Hversu lengi á að hunsa vilja þjóðarinnar til þess að tillögur Stjórnlagaráðs verði lagðar til grundvallar frumvarpi um Nýja Stjórnarskrá? Væri ekki þjóðráð að hætta að eyða tíma og peningum í að breyta pörtum af gömlu stjórnarskránni endalaust og hefjast handa við heildarendurskoðum skv. tillögum Stjórnlagaráðs eins og þjóðin hefur óskað eftir.
Ég krefst þess, sem íslenskur ríkisborgari að þið klárið þá vinnu sem farið var í 2012 og innleiðið þá stjórnarskrá sem þjóðin kaus um í þjóðaratkvæðagreiðslu! Það er algerlega út úr kú að leyfa sér svona ólýðræðisleg vinnubrögð og halda að hægt sé að henda þeirri vinnu bara á haf út eins og ekkert hafi í skorist! Það er ÞJÓÐIN sem er stjórnarskrárgjafinn, ekki ráðherrar eða þingmenn! Þið eruð á launaskrá þjóðarinnar og getið bara ekki leyft ykkur svona vinnubrögð!
Undirrituð vill koma á framfæri mótmælum við þau ólýðræðislegu vinnubrögð, sem viðhöfð eru við innleiðingu þessara breytinga á stjórnskipunarlögum, sem og um einstök efnisatriði og um sniðgöngu og hunsun stjórnvalda á frumvarpi núverandi stjórnvalda á frumvarpi, sem Stjórnlagaráð samþykkti einróma árið 2011 og fékk Alþingi í hendur sem fullbúið frumvarp á þeim tíma.
Undirritaður vill koma á framfæri mótmælum við þau ólýðræðislegu vinnubrögð, sem viðhöfð eru við innleiðingu þessara breytinga á stjórnskipunarlögum, sem og um einstök efnisatriði og um sniðgöngu og hunsun stjórnvalda á frumvarpi núverandi stjórnvalda á frumvarpi, sem Stjórnlagaráð samþykkti einróma árið 2011 og fékk Alþingi í hendur sem fullbúið frumvarp á þeim tíma.
Undirrituð vill koma á framfæri mótmælum við þau ólýðræðislegu vinnubrögð, sem viðhöfð eru við innleiðingu þessara breytinga á stjórnskipunarlögum, sem og um einstök efnisatriði og um sniðgöngu og hunsun stjórnvalda á frumvarpi núverandi stjórnvalda á frumvarpi, sem Stjórnlagaráð samþykkti einróma árið 2011 og fékk Alþingi í hendur sem fullbúið frumvarp á þeim tíma.
Látið ykkur ganga vel.
Af hverju ég mótmæli þessu frumvarpi til stjórnskipunarlaga á stjórnarskrá lýðveldisins Íslands nr. 33/1944 - mál nr. 124/2020
1) Þjóðin er stjórnarskrárgjafinn og Alþingis að framkvæma vilja þjóðar.
2) Við eigum nýja stjórnarskrá sem samþykkt var í þjóðaratkvæðagreiðslu 20. október 2012 þar sem yfir ⅔ hluta kjósenda samþykktu að tillögur stjórnlagaráðs yrðu lagðar til grundvallar frumvarpi að nýrri stjórnarskrá.
3) Einn maður sem hefur fengið umsjón þessa frumvarps getur aldrei endurspeglað vilja þjóðarinnar eins gaumgæfilega og það lýðræðislega ferli sem liggur að baki Nýju stjórnarskránni sem samþykkt var 2012, en bak við Nýju stjórnarskrána liggur þjóðfundur 1000 manns víðsvegar úr samfélaginu, þjóðkjörið stjórnalagaþing og þjóðaratkvæðagreiðsla þar sem meirihluti kjósenda samþykkti hana. Þessi vinnubrögð Alþingis samræmast því ekki lýðræðissamfélagi og brjóta á rétti þjóðar að setja sér sína eigin stjórnarskrá.
4) Stuðningur við lögfestingu Nýju stjórnarskrárinnar (2012) sem heildar er mikill í íslensku samfélagi og því ekki hægt að sjá hvernig lagfæringar eins manns á þeirri gömlu sé líklegt til þess að endurspegla vilja heillar þjóðar. Í Facebook-hópi Samtaka kvenna um Nýja stjórnarskrá telja nú á 14 þúsund konur og er þar þátttaka mikil. Samtökin berjast fyrir Nýju stjórnarskránni (2012) sem þau líta á sem samfélagssáttmála sem lögfesta skuli sem heild. Sú vinna sem liggur að baki þessu nýja frumvarpi þessa árs, vinnu í umsjá eins karlmanns, er ekki bara andlýðræðisleg aðgerð úr takti við tíðaranda og vilja íslensk samfélags, heldur fer hún gegn femínískum jafnréttisgildum Íslands og þaggar þær fjölbreyttu raddir sem komu að Nýju stjórnarskránni (2012). Nýja stjórnarskráin (2012) endurspeglar nefnilega fjölbreytt samtímasamfélag vegna aðkomu fólks víðsvegar úr samfélaginu, ólíkt núgildandi stjórnarskrá sem skrifuð var af dönskum karlmönnum, og afrituð og aðlöguð af íslenskum elítu karlmönnum á síðustu öld. Konur í samtökunum berjast saman fyrir því að aðkoma þeirra að stjórnarskrárbreytingum sé viðurkennd og þögguninni ljúki með lögfestingu Nýju stjórnarskrárinnar. (2012)
5) Stuðningur við Nýju stjórnarskrána (2012) kom líka fram í mótmælum haustið 2019 sem þúsundir fólks sótti á Austurvelli en þar var m.a. krafist að Nýja stjórnarskráin (2012) yrði lögfest. Fjölmörg félög og samtök komu að mótmælunum, þ.a.m. Stjórnarskrárfélagið, Samtök kvenna um Nýja stjórnarskrá, Efling, Öryrkjabandalagið, Gagnsæi - samtök gegn spillingu, VR - stéttafélag, Ung vinstri græn, Ungir píratar, Ungir jafnaðarmenn, Ungir sósíalistar og hópur almennra borgara og annarra félagasamtaka.
6) Í Nýju stjórnarskránni (2012) er áhersla á valddreifingu og gagnsæi, það gerir hana sérstaklega mikilvæga fyrir jaðarsetta hópa sem þarfnast valdeflingar. Þjóðin hefur sett fram vilja sinn sem stjórnarskrárgjafi í þjóðaratkvæðagreiðslunni 2012 um að Ísland skuli vera valdreift samfélag þar sem allar raddir komi að borðinu. Þær aðferðir sem notaðar eru við að semja þessar stjórnarskrárbreytingar ríkisstjórnarinnar bera engan vott um lýðræðisleg vinnubrögð eða valddreifingu. Breytingarnar eru í umsjá eins manns eru settar fram í nafni Alþingis en koma ekki frá almenningi. Samráðsgátt um breytingarnar þar sem þjóðin má koma með athugasemdir var ekki auglýst á nokkurn hátt og það tímabil sem valið er fyrir fólk til þess að setja fram athugasemdirnar er á aðal sumarleyfistíma Íslendinga, þegar fólk fylgist hvað minnst með interneti og fréttum - og er sjaldnast í góðri stöðu eða tíma til þess að koma með athugasemdir. Tækifæri almenning til þess að hafa aðkomu að þeim er því ekki mikið þar sem samráðsgáttin er líkleg til þess að fara framhjá flestum. Ekki er séð hvernig slíkar aðferðir hafi möguleika á að endurspegla vilja þjóðarinnar sem stjórnarskrárgjafa. En aðal atriðið er auðvitað að með þessum nýju tillögum að stjórnarskrárbreytingum eru niðurstöður þjóðaratkvæðagreiðslunnar 2012 hundsaðar og þær raddir sem að henni komu þaggaðar enn á ný.
Undirrituð vill koma á framfæri mótmælum við þau ólýðræðislegu vinnubrögð, sem viðhöfð eru við innleiðingu þessara breytinga á stjórnskipunarlögum, sem og um einstök efnisatriði og um sniðgöngu og hunsun stjórnvalda á frumvarpi núverandi stjórnvalda á frumvarpi, sem Stjórnlagaráð samþykkti einróma árið 2011 og fékk Alþingi í hendur sem fullbúið frumvarp á þeim tíma.
Undirrituð vill koma á framfæri mótmælum við þau ólýðræðislegu vinnubrögð, sem viðhöfð eru við innleiðingu þessara breytinga á stjórnskipunarlögum, sem og um einstök efnisatriði og um sniðgöngu og hunsun stjórnvalda á frumvarpi núverandi stjórnvalda á frumvarpi, sem Stjórnlagaráð samþykkti einróma árið 2011 og fékk Alþingi í hendur sem fullbúið frumvarp á þeim tíma.
Samkvæmt 79. grein nýrrar stjórnarskrár Íslands sem var samþykkt af íslensku þjóðinni í þjóðaratkvæði þann 20. Október 2012 þá skal kjörtímabil vera 4 ár. Sama stjórnarskrár fjallar einnig um allt það sem umrætt frumvarp fjallar um en gjörsamlega lætur eins og ný stjórnarskrár hafi ekki verið samþykkt af íslensku þjóðinni í þjóðaratkvæðagreiðslu.
Hef lesið þær athugasemdir hér að ofan og styð þær. sbr. athugasemdum nr. #4, #5, #14 og #15 ásamt fleirum.
Smábreytingar á aldagömlu dönsku stjórnarskránni eru með öllu óþarfar og óviðeigandi, þegar drög að íslenskri stjórnarskrá, sem stjórnarskrárgjafinn hefur samið og samþykkt, liggja fyrir.
Undirrituð vill koma á framfæri mótmælum við þau ólýðræðislegu vinnubrögð, sem viðhöfð eru við innleiðingu þessara breytinga á stjórnskipunarlögum, sem og um einstök efnisatriði og um sniðgöngu og hunsun stjórnvalda á frumvarpi núverandi stjórnvalda á frumvarpi, sem Stjórnlagaráð samþykkti einróma árið 2011 og fékk Alþingi í hendur sem fullbúið frumvarp á þeim tíma.
Undirrituð mótmælir þessum vinnubrögðum, þau eru óþarfi og móðgun við íslensku þjóðina sem hefur unnið og samþykkt nýja stjórnarskrá. Hættið að draga málið á langinn og klárið það sem þið byrjuðu á 2012. Við eigum nýja stjórnarskrá! Þjóðin er stjórnarskrárgjafinn.
Eftirfarandi eru athugasemdir undirritaðs við frumvarp til stjórnskipunarlaga á stjórnarskrá lýðveldisins Íslands nr. 33/1944.
Undirritaður mótmælir eindregið ólýðræðislegum vinnubrögðum sem viðhöfð eru við undirbúning að innleiðingu breytinga á stjórnskipunarlögum sem og efnisatriðum, sniðgöngu og hunsun stjórnvalda á frumvarpi Stjórnlagaráðs sem samþykkt var einróma árið 2011 og fékk Alþingi í hendur sem fullbúið frumvarp á þeim tíma.
1.
Með þessari ólýðræðislegu aðferð, að ætla að innleiða breytingar á stjórnskipunarlögum út frá hugmyndum formanna stjórnmálaflokka á þingi en ekki út frá vilja þjóðar eins og gert var með skipun og kosningu Stjórnlagaráðs 2011 er horfið frá beinu lýðræði í skiptum fyrir fulltrúalýðræði hagsmunatengdra sem á sér enga stoð í íslenskri stjórnskipun þegar um er að ræða breytingar á stjórnarskrá. Í undirbúningsvinnu þessari er sjálfsvald þjóðarinnar sem stjórnarskrárgjafa tekið af henni og fært í hendur fámenns sérhagsmunatengds valdahóps. Með þessu vinnulagi við breytingar á stjórnskipunarlögum tækju Íslendingar alvarlegt og óheillavænlegt skref í ólýðræðislega átt.
2.
Í umræddu breytingafrumvarpi sem stjórnvöld leggja fram ásamt meðfylgjandi greinargerð er ekki svo mikið sem vikið orði að því sögulega stjórnarskrárfrumvarpi sem Stjórnlagaráð lagði tilbúið fram á árunum 2011-12 og naut stuðnings 2/3 hluta landsmanna í þjóðaratkvæðagreiðslu. Sniðganga og hunsun löglegra og lýðræðislegra frumvarpsdraga Stjórnlagaráðs frá 2011 er sláandi óheiðarlegt í þessum breytingartillögum og sitjandi stjórnvöldum til háborinnar skammar og niðurlægingar. Legg ég til að þessar breytingartillögur verði afturkallaðar og lýðræðisvilji þjóðar í þjóðaratkvæðagreiðslunni 20.10.2012 virtur með heildstæðri endurskoðun stjórnarskránnar á grundvelli frumvarps Stjórnlagaráðs 2011.
3.
Þjóðinni má vera ljóst að þessi óhæfu frumvarpsdrög í samráðsgátt með tímasetningu í júlí, aðal sumarfrí-mánuði almennings, feli í sér sýndarsamráð og pólitískan hráskinnsleik þar sem stjórnvöld hyggist geta sagst hafa lagt fram breytingar til umsagnar fyrir þjóðina til að segja hug sinn. Fæstir vita af þessum vettvangi auk þess sem þorri almennnings telur sig ekki nægilega löglærðan eða til þess bæran að taka þátt í umræðunni með formlegum röksemdum. Að ætla sér að láta breytingartillögur að stjórnarskrá þjóðarinnar liggja í samráðsgátt í 3 vikur (um há-ferðamannatíma) er lúta að málefni sem varða stjórnskipun Íslendinga til framtíðar er vanvirðing við lýðræðishefð og þjóð.
Að lokum:
Þjóðin hefur þegar samið sér og samþykkt nýja stjórnarskrá í þjóðaratkvæðagreiðslu 20.10.2012 sem Alþingi ber tafarlaust að lögfesta. Allt annað er aðför að lýðræðinu og tilraun til valdaráns.
Árni Már Jensson
Kt 230459-3049
Undirrituð vill koma á framfæri mótmælum við þau ólýðræðislegu vinnubrögð, sem viðhöfð eru við innleiðingu þessara breytinga á stjórnskipunarlögum, sem og um einstök efnisatriði og um sniðgöngu og hunsun stjórnvalda á frumvarpi núverandi stjórnvalda á frumvarpi, sem Stjórnlagaráð samþykkti einróma árið 2011 og fékk Alþingi í hendur sem fullbúið frumvarp á þeim tíma.
Það virðist vera þarft að benda á, ítrekað, að við eigum nýja stjórnarskrá: http://www.stjornlagarad.is/starfid/frumvarp/
Undirrituð vill koma á framfæri mótmælum við þau ólýðræðislegu vinnubrögð sem viðhöfð eru við innleiðingu þessara breytinga á stjórnskipunarlögum sem og um einstök efnisatriði og um sniðgöngu og hunsun stjórnvalda á frumvarpi núverandi stjórnvalda á frumvarpi, sem Stjórnlagaráð samþykkti einróma árið 2011 og fékk Alþingi í hendur sem fullbúið frumvarp á þeim tíma.
Undirrituð vill mótmæla þeim ólyðræðislegu breytingum sem gera á stjórnarskrá íslands. Breytingar á kjörtímabyli forseta íslands . Einnig vil ég mótmæla að málskotsréttur sé tekinn af forseta .
virðingarfyllst Katrín Vestmann
Undirrituð vill koma á framfæri mótmælum við þau ólýðræðislegu vinnubrögð, sem viðhöfð eru við innleiðingu þessara breytinga á stjórnskipunarlögum, sem og um einstök efnisatriði og um sniðgöngu og hunsun stjórnvalda á frumvarpi núverandi stjórnvalda á frumvarpi, sem Stjórnlagaráð samþykkti einróma árið 2011 og fékk Alþingi í hendur sem fullbúið frumvarp á þeim tíma.
Við eigum nýja stjórnarskrá sem þjóðin kaus árið 2012. Þingheimur hefur hingað til hundsað vilja þjóðarinnar. Undirrituð vill að réttlæti nái fram að ganga og að alþingi virði lýðræðislegar niðurstöður þjóðaratkvæðisgreiðslunnar.
Hrönn Harðardóttir
Stjórnarskrárfélagið hefur í fyrri umsögnum um tillögur að stjórnarskrárbreytingum, sem komið hafa frá formönnum stjórnmálaflokkanna á Alþingi undanfarið, hvatt til þess að lýðræðisleg vinnubrögð yrðu tekin upp og unnið að lögfestingu nýrrar og endurskoðaðrar stjórnarskrár í samræmi við úrslit þjóðaratkvæðagreiðslu sem Alþingi boðaði til 20. október 2012. Þau frumvarpsdrög sem hér eru til umsagnar eru enn einn vitnisburðurinn um að formenn flokkanna hafa ekki látið sér segjast og ætla ekki að virða vilja kjósenda og úrslit kosninganna. Þvert á móti er áfram unnið eins vilji stjórnmálaflokkanna eigi að ráða en ekki lýðræðislegur vilji fólksins. Félagið sér því ekki ástæðu til að fjalla efnislega um þessi drög heldur ítrekar að fullveldið er hjá þjóðinni og það er þjóðin sem er stjórnarskrárgjafinn.
Stjórnarskrárfélagið mótmælir harðlega vinnubrögðum formanna stjórnmálaflokkanna. Höfuðtilgangurinn virðist sá að réttlæta og fá fólk til að sætta sig við hreina og klára valdníðslu; að stjórnmálaflokkar á Alþingi geti gert breytingar á stjórnarskrá eins og þeim sýnist þrátt fyrir að yfir 2/3 hlutar kjósenda hafi þegar samþykkt efnislegan grundvöll nýrrar stjórnarskrár í þjóðaratkvæðagreiðslu sem boðað var til í nafni þingsins. Landsmönnum virðist ætlað að gleyma að allt það sem stjórnarskrárnefnd formanna stjórnmálaflokkanna er að fást við hefur þegar verið rætt og afgreitt í löngu lýðræðislegu ferli utan og innan Alþingis.
Þessi framganga er óréttlætanleg út frá siðferðilegum og lýðræðislegum sjónarmiðum og á ekki að eiga sér stað í nokkru lýðræðisríki.
Alþingi er ekki leikfang stjórnmálaflokkanna. Íslendingar eiga Alþingi. Öll þjóðin. Þegar boðað er til þjóðaratkvæðagreiðslu í nafni Alþingis ber þeim sem þar sitja siðferðileg og pólitísk skylda til að lúta niðurstöðunni. Bregðist þingmenn þeirri skyldu er vegið bæði að þinginu og þjóðinni. Enda hefur það aldrei gerst að Alþingi virði ekki úrslit þjóðaratkvæðagreiðslu.
Stjórnarskrárfélagið krefst þess að Alþingi taki upp þráðinn þar sem frá var horfið í mars 2013 og vinni með það sem kjósendur samþykktu af heilindum og trúnaði við lýðræðisleg grundvallargildi. Enginn hefur beðið um stjórnarskrá stjórnmálaflokkanna og núverandi verklag er hneyksli.
Ragnar Aðalsteinsson lögmaður hefur útlistað hvernig tilhlýðilegt er að Alþingi vinni úr því sem kjósendur samþykktu:
„Ákvæði Stjórnlagaráðs var samið af óháðum og sjálfstæðum fulltrúum, sem þjóðin hafði til þess kjörið, og Alþingi svo skipað eftir ógildingu Hæstaréttar á grundvelli formsatriða. Ráðið vann verkefnið fyrir opnum tjöldum og tók sjónarmiðum almennings opnum örmum og gaumgæfði þau. Ráðsmenn komust að sameiginlegum niðurstöðum um efni og orðalag nýrrar stjórnarskrár fyrir landið. Stjórnarskrárfrumvarpið var þannig samið á lýðræðislegan hátt. Þeim, sem hafa hug á að endursemja og breyta tillögum ráðsins, er vandi á höndum, því færa má að því rök að þeir, sem það reyna, verði að færa á það ótvíræðar sönnur að breytingartillögur þeirra séu betur til þess fallnar að treysta almannahag en tillögur ráðsins.“
ViðhengiUndirrituð mótmælir alfarið þessu frumvarpi til stjórnskipunarlaga um breytingu á stjórnarskrá lýðveldisins Íslands nr. 33/1944.
Við, íslenska þjóðin, gerum okkur fyllilega grein fyrir því að gamla stjórnarskráin sem við fengum við lýðveldisstofnun árið 1944 er löngu orðin úrelt.
Aftur á móti þurfa þingmenn og ráðherrar að átta sig á því að það er þjóðin sem er stjórnarskrárgjafinn, allt vald sprettur frá þjóðinni.
Þingið, sem kosið er af þjóðinni, má þ.a.l. alls ekki ráða hvaða völd það hefur. Þingið fær valdið bara að láni til að vinna fyrir þjóðina. Það segir sig því sjálft að þingmenn mega ekki breyta stjórnarskránni. Þeir hafa ekkert leyfi til þess!
Skilaboðin frá þjóðinni voru skýr í þjóðaratkvæðagreiðslunni árið 2012 þegar tveir þriðju kjósenda Íslands samþykktu að Ný stjórnarskrá skuli byggja á tillögum stjórnlagaráðs.
Stefanía Helga Skúladóttir
Undirritað vill koma á framfæri mótmælum við þau ólýðræðislegu vinnubrögð, sem viðhöfð eru við innleiðingu þessara breytinga á stjórnskipunarlögum, sem og um einstök efnisatriði og um sniðgöngu og hunsun stjórnvalda á frumvarpi núverandi stjórnvalda á frumvarpi, sem Stjórnlagaráð samþykkti einróma árið 2011 og fékk Alþingi í hendur sem fullbúið frumvarp á þeim tíma.
Ég er ein þeirra 2/3 hluta þjóðarinnar sem samþykktu stjórnarskrá í kosningum árið 2012. Ég lít á núgildandi stjórnarskrá sem hálflamað plagg sem er á síðustu metrunum, enda ætti sú nýja að hafa tekið gildi fyrir löngu. Bútasaumur til að lappa upp á þessa gömlu þjónar engum tilgangi og það hvort forseti eigi að sitja í fjögur eða sex ár er algert aukaatriði.
Mikil vinna var lögð í nýju stjórnarskrána og ferlið allt þótti til svo mikillar fyrirmyndar að til þess hefur verið vitnað af virtum fræðimönnum erlendis. En einn flokkur skar sig úr, þ.e. Sjálfstæðisflokkurinn sem tók engan þátt og setti sig raunar mjög upp á móti ferlinu. En nú er það þannig að til þess að hafa áhrif þarf að taka þátt, þeir sem kjósa að sitja hjá eru um leið að afsala sér tækifærinu til að hafa rödd. Þessi flokkur hefur hagsmuni af því að halda í núgildandi stjórnarskrá en um leið hindrar hann eðlilegar framfarir og festir okkur í forneskju. Það vil ég ekki.
Undirrituð mótmælir þessum vinnubrögðum, þau eru óþarfi og móðgun við íslensku þjóðina sem hefur unnið og samþykkt nýja stjórnarskrá. Hættið að draga málið á langinn og klárið það sem þið byrjuðu á 2012. Við eigum nýja stjórnarskrá! Þjóðin er stjórnarskrárgjafinn.
Mín önnur umsögn er þessi tillaga hér: http://www.stjornlagarad.is/starfid/frumvarp/
Það sem Árný sagði, sem er með mer í stjórn kvenna um nýja stjórnarskrá;
„ Af hverju ég mótmæli þessu frumvarpi til stjórnskipunarlaga á stjórnarskrá lýðveldisins Íslands nr. 33/1944 - mál nr. 124/2020
1) Þjóðin er stjórnarskrárgjafinn og Alþingis að framkvæma vilja þjóðar.
2) Við eigum nýja stjórnarskrá sem samþykkt var í þjóðaratkvæðagreiðslu 20. október 2012 þar sem yfir ⅔ hluta kjósenda samþykktu að tillögur stjórnlagaráðs yrðu lagðar til grundvallar frumvarpi að nýrri stjórnarskrá.
3) Einn maður sem hefur fengið umsjón þessa frumvarps getur aldrei endurspeglað vilja þjóðarinnar eins gaumgæfilega og það lýðræðislega ferli sem liggur að baki Nýju stjórnarskránni sem samþykkt var 2012, en bak við Nýju stjórnarskrána liggur þjóðfundur 1000 manns víðsvegar úr samfélaginu, þjóðkjörið stjórnalagaþing og þjóðaratkvæðagreiðsla þar sem meirihluti kjósenda samþykkti hana. Þessi vinnubrögð Alþingis samræmast því ekki lýðræðissamfélagi og brjóta á rétti þjóðar að setja sér sína eigin stjórnarskrá.
4) Stuðningur við lögfestingu Nýju stjórnarskrárinnar (2012) sem heildar er mikill í íslensku samfélagi og því ekki hægt að sjá hvernig lagfæringar eins manns á þeirri gömlu sé líklegt til þess að endurspegla vilja heillar þjóðar. Í Facebook-hópi Samtaka kvenna um Nýja stjórnarskrá telja nú á 14 þúsund konur og er þar þátttaka mikil. Samtökin berjast fyrir Nýju stjórnarskránni (2012) sem þau líta á sem samfélagssáttmála sem lögfesta skuli sem heild. Sú vinna sem liggur að baki þessu nýja frumvarpi þessa árs, vinnu í umsjá eins karlmanns, er ekki bara andlýðræðisleg aðgerð úr takti við tíðaranda og vilja íslensk samfélags, heldur fer hún gegn femínískum jafnréttisgildum Íslands og þaggar þær fjölbreyttu raddir sem komu að Nýju stjórnarskránni (2012). Nýja stjórnarskráin (2012) endurspeglar nefnilega fjölbreytt samtímasamfélag vegna aðkomu fólks víðsvegar úr samfélaginu, ólíkt núgildandi stjórnarskrá sem skrifuð var af dönskum karlmönnum, og afrituð og aðlöguð af íslenskum elítu karlmönnum á síðustu öld. Konur í samtökunum berjast saman fyrir því að aðkoma þeirra að stjórnarskrárbreytingum sé viðurkennd og þögguninni ljúki með lögfestingu Nýju stjórnarskrárinnar. (2012)
5) Stuðningur við Nýju stjórnarskrána (2012) kom líka fram í mótmælum haustið 2019 sem þúsundir fólks sótti á Austurvelli en þar var m.a. krafist að Nýja stjórnarskráin (2012) yrði lögfest. Fjölmörg félög og samtök komu að mótmælunum, þ.a.m. Stjórnarskrárfélagið, Samtök kvenna um Nýja stjórnarskrá, Efling, Öryrkjabandalagið, Gagnsæi - samtök gegn spillingu, VR - stéttafélag, Ung vinstri græn, Ungir píratar, Ungir jafnaðarmenn, Ungir sósíalistar og hópur almennra borgara og annarra félagasamtaka.
6) Í Nýju stjórnarskránni (2012) er áhersla á valddreifingu og gagnsæi, það gerir hana sérstaklega mikilvæga fyrir jaðarsetta hópa sem þarfnast valdeflingar. Þjóðin hefur sett fram vilja sinn sem stjórnarskrárgjafi í þjóðaratkvæðagreiðslunni 2012 um að Ísland skuli vera valdreift samfélag þar sem allar raddir komi að borðinu. Þær aðferðir sem notaðar eru við að semja þessar stjórnarskrárbreytingar ríkisstjórnarinnar bera engan vott um lýðræðisleg vinnubrögð eða valddreifingu. Breytingarnar sem eru í umsjá eins manns eru settar fram í nafni Alþingis en koma ekki frá almenningi. Samráðsgátt um breytingarnar þar sem þjóðin má koma með athugasemdir var ekki auglýst á nokkurn hátt og það tímabil sem valið er fyrir fólk til þess að setja fram athugasemdirnar er á aðal sumarleyfistíma Íslendinga, þegar fólk fylgist hvað minnst með interneti og fréttum - og er sjaldnast í góðri stöðu eða tíma til þess að koma með athugasemdir. Tækifæri almenning til þess að hafa aðkomu að þeim er því ekki mikið þar sem samráðsgáttin er líkleg til þess að fara framhjá flestum. Ekki er séð hvernig slíkar aðferðir hafi möguleika á að endurspegla vilja þjóðarinnar sem stjórnarskrárgjafa. En aðal atriðið er auðvitað að með þessum nýju tillögum að stjórnarskrárbreytingum eru niðurstöður þjóðaratkvæðagreiðslunnar 2012 hundsaðar og þær raddir sem að henni komu þaggaðar enn á ný.
Tengsl (og skortur á tengslum) við Almenningssamráð – Rannsóknaverkefni um lýðræðislega stjórnarskrárgerð
Í þessari umsögn er almenningssamráði sem stjórnvöld stóðu fyrir í tengslum við í breytingar á stjórnarskrá Íslands 2019 lýst í stuttu máli (sjá um samráðið á vef Félagsvísindastofnunar, https://felagsvisindastofnun-verkefni.hi.is). Helstu niðurstöður þessa samráðs um embætti forseta Íslands, ákæruvald Alþingis og Landsdóm eru raktar og bent á atriði sem betra tillit þyrfti að taka til í frumvarpinu og greinargerðinni sem því fylgir.
Í þeim drögum sem nú liggja fyrir á samráðsgátt Stjórnarráðsins er nánast ekkert reynt að tengja tillögur, röksemdir og útskýringar við almenningssamráðið, vísanir til einstakra þátta þess eru tilviljanakenndar og á stöku stað villandi. Ekki er reynt með neinum kerfisbundnum hætti að byggja á samráðinu þegar svo vill til að niðurstöður þess eru í samræmi við frumvarpsdrögin og engin tilraun er gerð til að að skýra frávik þegar í drögunum eru farnar aðrar leiðir en samráðið gefur til kynna að almenningur styðji.
Bent er á að gott tækifæri sé til að breyta þessu áður en frumvarpið verður lagt fram á Alþingi og flétta samtalið við almenning með skýrum hætti inn í frumvarpið.
ViðhengiÞjóðin hefur ákveðið með yfirgnæfandi meirihluta að ný stjórnarskrá skúli byggð á tillögum stjórnlagaþings,Þjóðin er stjórnarskrárgjafinn.
Undirrituð mótmælir alfarið þessu frumvarpi til stjórnskipunarlaga um breytingu á stjórnarskrá lýðveldisins Íslands nr. 33/1944.
Við, íslenska þjóðin, gerum okkur fyllilega grein fyrir því að gamla stjórnarskráin sem við fengum við lýðveldisstofnun árið 1944 er löngu orðin úrelt.
Aftur á móti þurfa þingmenn og ráðherrar að átta sig á því að það er þjóðin sem er stjórnarskrárgjafinn, allt vald sprettur frá þjóðinni.
Þingið, sem kosið er af þjóðinni, má þ.a.l. alls ekki ráða hvaða völd það hefur. Þingið fær valdið bara að láni til að vinna fyrir þjóðina. Það segir sig því sjálft að þingmenn mega ekki breyta stjórnarskránni. Þeir hafa ekkert leyfi til þess!
Skilaboðin frá þjóðinni voru skýr í þjóðaratkvæðagreiðslunni árið 2012 þegar tveir þriðju kjósenda Íslands samþykktu að Ný stjórnarskrá skuli byggja á tillögum stjórnlagaráðs.
Aðalbjörg Hlín Brynjólfsdóttir
Ákvæði Stjórnlagaráðs var samið af óháðum og sjálfstæðum fulltrúum, sem þjóðin hafði til þess kjörið, og Alþingi svo skipað eftir ógildingu Hæstaréttar á grundvelli formsatriða. Ráðið vann verkefnið fyrir opnum tjöldum og tók sjónarmiðum almennings opnum örmum og gaumgæfði þau. Ráðsmenn komust að sameiginlegum niðurstöðum um efni og orðalag nýrrar stjórnarskrár fyrir landið. Stjórnarskrárfrumvarpið var þannig samið á lýðræðislegan hátt. Þeim, sem hafa hug á að endursemja og breyta tillögum ráðsins, er vandi á höndum, því færa má að því rök að þeir, sem það reyna, verði að færa á það ótvíræðar sönnur að breytingartillögur þeirra séu betur til þess fallnar að treysta almannahag en tillögur ráðsins.
Vinsamlega standið í lappirnar og framkvæmið vilja íslendinga.
Því miður er ekki hægt að gefa þessum sérstöku og að því er virðist sérvöldu endurbótum á gildandi stjórnarskrá græna ljósið
Nú hafa í næstum 10 ár legið fyrir tillögur stjórnlagaráðs um nýja stjórnarskrá - raunverulegan samfélagssáttmála sem mér finnst óboðlegt að sé endalaust hunsaður. Við, fólkið í landinu erum stjórnarskrárgjafinn og það er ekki ykkar stjórnmálamanna að staga í úrelt plagg eftir ykkar hentisemi.
Ef þið velkist í vafa um hvar nýju stjórnarskrána er að finna er hún aðgengileg https://stjornarskrarfelagid.is/?page_id=2672
Virðingarfyllst
Undirrituð mótmælir harðlega þessu frumvarpi til stjórnskipunuarlaga um breytingu á stjórnarskrá lýðveldisins Íslands nr. 33/1944. Það er til ný stjórnarskrá og þjóðaratkvæðagreiðslan var afgerandi - 68 prósent kjósenda samþykkti drög að nýrri stjórnarskrá. 82 prósent vildu að náttúruauðlindir væru í eigu þjóðarinnar, 77 prósent vildu auka persónukjör til Alþingis, 71 prósent vildu auka beint lýðræði. Allt eru þetta ákvæði í tillögum að nýrri stjórnarskrá. Aldrei í sögu nokkurs lýðræðisríkis hefur það gerst að valdhafar hafi farið gegn afgerandi niðurstöðu þjóðaratkvæðagreiðslu. Undirrituð mótmælir ólýðræðislegri sniðgöngu stjórnvalda á frumvarpi um nýja stjórnarskrá. Stjórnmálamenn vinna fyrir lýðinn og lýðurinn hefur talað. Hlustið og hlýðið.
Undirrituð mótmælir þessum vinnubrögðum, þau eru óþarfi og móðgun við íslensku þjóðina sem hefur unnið og samþykkt nýja stjórnarskrá.
Hættið að draga málið á langinn og klárið það sem þið byrjuðu á 2012. Við eigum nýja stjórnarskrá!
Þjóðin er stjórnarskrárgjafinn.
Valdníðsla þessa ferlis felst ekki aðeins í að ganga gegn þjóðaratkvæðagreiðslu sem haldin var og láta eins og íbúar landsins hafi ekki komið sér saman um nýja stjórnarskrá, heldur að gera það þegjandi: helstu embættisþegar landsins láta ekki einu sinni í veðri vaka að þeim sýnist þarft að verja sniðgöngu þjóðaratkvæðagreiðslunnar með efnislegum rökum.
Jafnvel óheiðarleg rök væru að því leyti sómasamlegri en þögnin, að með óheiðarlegum rökum og bellibrögðum myndu embættin þó viðurkenna tilvist almennings sem aðila að málinu.
Þessi þagnarpólitík kemur upp um að enn er þetta hér ekki lýðveldi nema að nafninu til. Undir þeim kringumstæðum væri það til marks um hugleysi af hálfu almennings, og óheilbrigða sjálfsafneitun, að taka þátt í umræðum um einstök atriði í þeim tillögum sem hér eru lagðar fram, kosti þeirra og galla, eins og ferlið að baki þeim sé réttmætt. Það er það ekki.
Haukur Már Helgason,
Reykjavík, 18. júlí 2020.
Ég ætla að vitna í Vilborgu Norðdahl um þetta:
„Undirrituð mótmælir þessum vinnubrögðum, þau eru óþarfi og móðgun við íslensku þjóðina sem hefur unnið og samþykkt nýja stjórnarskrá.
Hættið að draga málið á langinn og klárið það sem þið byrjuðu á 2012. Við eigum nýja stjórnarskrá!
Þjóðin er stjórnarskrárgjafinn.„
Þetta er kýrskýrt - það er búið að kjósa um þetta og kosningin gild. Þjóðin hefur orðið í þessu máli.
Ég ætla að vitna í Vilborgu Norðdahl:
„Undirrituð mótmælir þessum vinnubrögðum, þau eru óþarfi og móðgun við íslensku þjóðina sem hefur unnið og samþykkt nýja stjórnarskrá.
Hættið að draga málið á langinn og klárið það sem þið byrjuðu á 2012. Við eigum nýja stjórnarskrá!
Þjóðin er stjórnarskrárgjafinn.„
1) Þjóðin er stjórnarskrárgjafinn og Alþingis að framkvæma vilja þjóðar.
2) Við eigum nýja stjórnarskrá sem samþykkt var í þjóðaratkvæðagreiðslu 20. október 2012 þar sem yfir ⅔ hluta kjósenda samþykktu að tillögur stjórnlagaráðs yrðu lagðar til grundvallar frumvarpi að nýrri stjórnarskrá.
3) Einn maður sem hefur fengið umsjón þessa frumvarps getur aldrei endurspeglað vilja þjóðarinnar eins gaumgæfilega og það lýðræðislega ferli sem liggur að baki Nýju stjórnarskránni sem samþykkt var 2012, en bak við Nýju stjórnarskrána liggur þjóðfundur 1000 manns víðsvegar úr samfélaginu, þjóðkjörið stjórnalagaþing og þjóðaratkvæðagreiðsla þar sem meirihluti kjósenda samþykkti hana. Þessi vinnubrögð Alþingis samræmast því ekki lýðræðissamfélagi og brjóta á rétti þjóðar að setja sér sína eigin stjórnarskrá.
4) Stuðningur við lögfestingu Nýju stjórnarskrárinnar (2012) sem heildar er mikill í íslensku samfélagi og því ekki hægt að sjá hvernig lagfæringar eins manns á þeirri gömlu sé líklegt til þess að endurspegla vilja heillar þjóðar. Í Facebook-hópi Samtaka kvenna um Nýja stjórnarskrá telja nú á 14 þúsund konur og er þar þátttaka mikil. Samtökin berjast fyrir Nýju stjórnarskránni (2012) sem þau líta á sem samfélagssáttmála sem lögfesta skuli sem heild. Sú vinna sem liggur að baki þessu nýja frumvarpi þessa árs, vinnu í umsjá eins karlmanns, er ekki bara andlýðræðisleg aðgerð úr takti við tíðaranda og vilja íslensk samfélags, heldur fer hún gegn femínískum jafnréttisgildum Íslands og þaggar þær fjölbreyttu raddir sem komu að Nýju stjórnarskránni (2012). Nýja stjórnarskráin (2012) endurspeglar nefnilega fjölbreytt samtímasamfélag vegna aðkomu fólks víðsvegar úr samfélaginu, ólíkt núgildandi stjórnarskrá sem skrifuð var af dönskum karlmönnum, og afrituð og aðlöguð af íslenskum elítu karlmönnum á síðustu öld. Konur í samtökunum berjast saman fyrir því að aðkoma þeirra að stjórnarskrárbreytingum sé viðurkennd og þögguninni ljúki með lögfestingu Nýju stjórnarskrárinnar. (2012)
5) Stuðningur við Nýju stjórnarskrána (2012) kom líka fram í mótmælum haustið 2019 sem þúsundir fólks sótti á Austurvelli en þar var m.a. krafist að Nýja stjórnarskráin (2012) yrði lögfest. Fjölmörg félög og samtök komu að mótmælunum, þ.a.m. Stjórnarskrárfélagið, Samtök kvenna um Nýja stjórnarskrá, Efling, Öryrkjabandalagið, Gagnsæi - samtök gegn spillingu, VR - stéttafélag, Ung vinstri græn, Ungir píratar, Ungir jafnaðarmenn, Ungir sósíalistar og hópur almennra borgara og annarra félagasamtaka.
6) Í Nýju stjórnarskránni (2012) er áhersla á valddreifingu og gagnsæi, það gerir hana sérstaklega mikilvæga fyrir jaðarsetta hópa sem þarfnast valdeflingar. Þjóðin hefur sett fram vilja sinn sem stjórnarskrárgjafi í þjóðaratkvæðagreiðslunni 2012 um að Ísland skuli vera valdreift samfélag þar sem allar raddir komi að borðinu. Þær aðferðir sem notaðar eru við að semja þessar stjórnarskrárbreytingar ríkisstjórnarinnar bera engan vott um lýðræðisleg vinnubrögð eða valddreifingu. Breytingarnar sem eru í umsjá eins manns eru settar fram í nafni Alþingis en koma ekki frá almenningi. Samráðsgátt um breytingarnar þar sem þjóðin má koma með athugasemdir var ekki auglýst á nokkurn hátt og það tímabil sem valið er fyrir fólk til þess að setja fram athugasemdirnar er á aðal sumarleyfistíma Íslendinga, þegar fólk fylgist hvað minnst með interneti og fréttum - og er sjaldnast í góðri stöðu eða tíma til þess að koma með athugasemdir. Tækifæri almenning til þess að hafa aðkomu að þeim er því ekki mikið þar sem samráðsgáttin er líkleg til þess að fara framhjá flestum. Ekki er séð hvernig slíkar aðferðir hafi möguleika á að endurspegla vilja þjóðarinnar sem stjórnarskrárgjafa. En aðal atriðið er auðvitað að með þessum nýju tillögum að stjórnarskrárbreytingum eru niðurstöður þjóðaratkvæðagreiðslunnar 2012 hundsaðar og þær raddir sem að henni komu þaggaðar enn á ný.
Umsögn vegna frumvarps til stjórnskipunarlaga nr. 33/1944 um breytingu á stjórnarskrá lýðveldisins Íslands
15. júlí 2020
Mál nr. 124/2020
Samband ungra Framsóknarmanna krefst þess að kosningaréttur verði veittur við byrjun þess árs sem einstaklingur nær kosningaaldri, en ekki við fæðingardag. Það er ekki lýðræðislegt að neita ungu fólki um kosningarétt eingöngu vegna þess hvenær þau fæðast á árinu.
Þau sem fæðast á sama ári eru taldir vera jafningjar í augum samfélagsins. Þau fylgjast að í gegnum grunnskóla, taka lokapróf saman og loks útskrifast svo saman.
Samt eru þessir „jafningjar“ ekki jafnir þegar kemur að einum mikilvægasta rétti sem fyrirfinnst í lýðræðisríki, sjálfum kosningaréttinum.
Þessi hugmynd, um að kosningaréttur verði miðaður við ár en ekki dag, er ekki ný. Sem dæmi stendur eftirfarandi í 50. gr. norsku stjórnarskrárinnar:
„Kosningarétt hafa allir norskir ríkisborgarar, karlar og konur, sem orðnir eru eða verða fullra átján ára á því ári sem kosningar eru haldnar.“
Norðmenn hafa því sýnt gott fordæmi í þessum efnum, og ættum við að taka þá okkur til fyrirmyndar og jafna þannig rétt ungs fólks til þátttöku í kosningum.
Samband ungra Framsóknarmanna krefst því að 33. gr. stjórnarskrárinnar verði breytt, svo þau sem fædd eru á sama ári hafi jafnan rétt til þáttöku í kosningum til Alþingis.
Samþykkt af stjórn Sambands ungra Framsóknarmanna 15. júlí 2020
ViðhengiPlís ekki meira rugl. Þjóðin hefur nú þegar kosið sér nýja stjórnarskrá sem var unnin á eins lýðræðislegan hátt og hægt er að hugsa sér.
Undirritaður mótmælir þessum vinnubrögðum, því þau eru móðgun við íslensku þjóðina. Klárið það sem þjóðin setti ykkur fyrir 2012 og látið annað í friði. Við eigum nýja stjórnarskrá, þjóðin er stjórnarskrárgjafinn.
Það fyrsta sem að vekur athygli í þessu er engin umræða um auðlindir Íslands sem réttilega eru í eigu þjóðrinnar en hún fær ekki rétt verð fyrir því nýtingarréttur þeirra er ekki boðin upp, heldur er endurtekið reynt að plata íslenskan almenning með tali um teygjanlegt ,,sanngjarnt" verð sem er án efa aðeins ,,sanngjarnt" í augum nýtingaraðila eins og hingað til hefur verið. Það sem næst vekur óhug er hvernig reynt hefur verið að fara í kringum aðalatriðin og blekkja þjóðina. Þetta eru svik við bæði lýðræði og þjóðina í þágu fjársterkra aðila sem að styrkja valdhafa til áframhaldandi valda til að geta þjónað hagsmunum þeirra. Þeir stjórnmálamenn sem ganga erinda fjármagnseigenda á kostnað alþýðu munu fara i sögubækurnar sem tækifærissinnaðar svikarar við umbjóðendur sínar.
Í frumvarpið vantar ákvæði sem gerir þingmönnum ekki kleift að sitja meira en 8 ár á þingi. Vald spillir. Þjóðin er eini rétti stjórnarskrárgjafinn og lýðræðið hefur átt undir högg á Íslandi.
Hægt er að lesa nýja stjórnarskrá Íslands hérna í heild sinni sem var grundvölluð á vinnu lýðræðislega kosins stjórnlagaráðs sem byggði vinnu sína að niðurstöum þjóðfundar. Þjóðin hefur samið og samþykkti sína stjórnarskrá árið 2012.
http://www.stjornlagarad.is/starfid/frumvarp/
Hérna er umfjöllun um höfnun íslenskra stjórnmálaflokka á nýrri íslenskri stjórnarskrá
https://stundin.is/grein/5545/
Viðhengi
ViðhengiUndirritaður mótmælir eindregið ólýðræðislegum vinnubrögðum sem viðhöfð eru við undirbúning að innleiðingu breytinga á stjórnskipunarlögum sem og efnisatriðum, sniðgöngu og hunsun stjórnvalda á frumvarpi Stjórnlagaráðs sem samþykkt var einróma árið 2011 og fékk Alþingi í hendur sem fullbúið frumvarp á þeim tíma. Þjóðin er stjórnarskrágjafinn ekki ráðherrar eða þingmenn. Valdið kemur frá þjóðinni, við eigum nýja stjórnarskrá
Eftirfarandi eru athugasemdir undirritaðs við frumvarp til stjórnskipunarlaga á stjórnarskrá lýðveldisins Íslands nr. 33/1944.
Undirritaður mótmælir eindregið ólýðræðislegum vinnubrögðum sem viðhöfð eru við undirbúning að innleiðingu breytinga á stjórnskipunarlögum sem og efnisatriðum, sniðgöngu og hunsun stjórnvalda á frumvarpi Stjórnlagaráðs sem samþykkt var einróma árið 2011 og fékk Alþingi í hendur sem fullbúið frumvarp á þeim tíma.
Þetta frumvarp er óþarft með öllu og móðgun við íslenskan almenning. Það eru ólýðræðisleg vinnubrögð, sem viðhöfð eru við innleiðingu þessara breytinga á stjórnskipunarlögum, sem og um einstök efnisatriði og um sniðgöngu og hunsun stjórnvalda á frumvarpi núverandi stjórnvalda á frumvarpi, sem Stjórnlagaráð samþykkti einróma árið 2011 og fékk Alþingi í hendur sem fullbúið frumvarp á þeim tíma.
Ég tel þann kost lýðræðislegastan að taka upp stjórnarskrá Stjórnlagaráðs í heild sinni, þar sem hún hefur hlotið samþykki hreins meirihluta kjósenda í þjóðaratkvæðagreiðslu. Ef ekki er unnt að taka hina nýju stjórnarskrá upp í heild sinni, þá þarf innihald hennar í það minnsta að vera lagt til grundvallar allri endurskoðun á núverandi stjórnarskrá, þar á meðal köflum um forsetaembættið.
Þingmenn og ráðherrar þurfa að átta sig á því að það er þjóðin sem er stjórnarskrárgjafinn. Skilaboðin frá þjóðinni voru skýr í þjóðaratkvæðagreiðslunni árið 2012 þegar tveir þriðju kjósenda Íslands samþykktu að Ný stjórnarskrá skuli byggja á tillögum stjórnlagaráðs.
Ég mótmæli fyrirhuguðum breytingum á Stjórnarskrá Íslands. Ekki síst því að neitunarvald forseta Íslands verði fellt niður. Það hefur sýnt sig oftar en einu sinni að það er nauðsynlegt að hafa slíkt ákvæði. Annars snúast mín mótmæli í meginatriðum að því að þjóðin var búin að samþykkja að drög að stjórnarskrá yrðu lögð til grundvallar nýrri stjórnarskrá. Drögin voru samin af Stjórnlagaþingi og grunninn að þeirra vinnu lagði breiður hópur Íslendinga konur, karlar, transfólk og fólk með óskilgreint kyn. Fólk sem er fatlað, ekki fatlað, menntað eða ómenntað, m.ö.o. fólk úr öllum stéttum kom að því að skapa samfélagssáttmála fyrir þjóðfélagið sem við byggjum í dag. Og slík stjórnarskrá er það sem fólkið í landinu vill. Ekki stjórnarskrá sem samin er úti í horni á forsendum ríkjandi stjórnar.
Gjörið svo vel og hættið að rugla með stjórnarskrána okkar við eigum nýa stjórnarskrá sem við öll þjóðin höfu kosið .Það er löngu vitað að misgáfaðir stjórnmálamenn hafa ekki getu til breyta henni svo látið hana vera og komið með þá nýu sem alþjóð kaus löglega.
Viðbót við ,,innsenda" umsögn, nr 9:
Nú er það ekki verk Alþingismanna að gera stjórnarskrá!
• Þingflokka (stjórnmálaflokkar) er hvergi getið í stjórnaskrá og eiga þeir því engra beinna hagsmuna þar að gæta: þingmenn þurfa einungis að fara að eigin samvisku (ef þeir hafa hana á annað borð!)
• Það að Alþingismenn séu beggja vega borðs gengur ekki upp. Að þeir séu að setja reglur hvernig þeir geti sankað að sér völdum fyrir sig og sína flokka er ekki boði.
• Að Alþingismenn séu að sinna öðrum störfum en þeir voru ráðnir til gengur ekki – og þjóðin þurfi að borga fyrir það og líða illa – á meðan þeir séu ekki að sinna sinni því sem þeir áttu að gera eða voru ráðnir/kosnir til.
• Nú er verið að læða inn grein inn í stjórnarskrá, þar sem forseti á að tala við formenn flokka áður en hann slítur stjórn – þótt hann sé valdalaus! Hvað kemur næst – fáum við að kjósa formenn þingflokka í stað forseta?
• Enn og aftur af hverju er dómari (grein 61. í lögum 33/1944) að vesenast í kennslu og í ráðgjöf við lagagerð á sama tíma og hann er í fullu starfi sem dómari. Er þessi dómari líka að sanka völdum til dómsvaldsins (og lögregluvaldsins)? Þurfa dómara ekki að fara sjálfir eftir 61. grein laga 44/1944, eru þeir komnir í flokk með þingmönnum, að lög og reglur eru ekki fyrir þá heldur, ef þeim finnst það?
Að öðu leyti vísa ég til greina sem ég sendi inn um daginn (innsendingar númer 9).
Ísland er lýðveldi, en ekki laga- og lögregluríki.
Friðrik Ólafsson,
Ég mótmæli þeim vinnubrögðum sem beitt eru við innleiðingu þessara breytinga á stjórnskipunarlögum, sem og mótmæli ég einstökum efnisatriðum, en einkum og sérílagi sniðgöngu og hunsun stjórnvalda á frumvarpi sem þjóðkjörið Stjórnlagaráð samþykkti einróma árið 2011 og fékk Alþingi í hendur sem fullbúið frumvarp á þeim tíma.
Þjóðin er stjórnarskrárgjafinn, ekki einstaka formenn stjórnmálaflokka.
Ég lít ekki svo á að ég hafi mikil völd í þessu þjóðfélagi en ég vil samt trúa því að hér sé lýðræði en ekki þingræði eða embættismannaræði, og að atkvæði mitt sé gilt sem annarra þegna lýðveldisins. Ég kaus og samþykkt stjórnarskrá fyrir einum 7-8 árum og ég vil að hún sá texti sé notuð að svo miklu leiti sem hægt er fyrir nýja stjórnarskrá og ekki sé neinu breytt efnislega. Sérstaklega mikilvægt finnst mér að auðlindir þjóðarinnar séu sameign þjóðarinnar og ekki látnar aðilum í té nema til tiltekins tíma og þá fyrir eðlilega og sanngjarna leigu. Ég held að þetta sé brýnt verkefni að ganga frá, því tilfinningin er sú að það séu margir hákarlar tilbúnir að hremma það sem sé einhverns virði peningalega.
Undirrituð vill koma á framfæri mótmælum við þau ólýðræðislegu vinnubrögð, sem viðhöfð eru við innleiðingu þessara breytinga á stjórnskipunarlögum, sem og um einstök efnisatriði og um sniðgöngu og hunsun stjórnvalda á frumvarpi núverandi stjórnvalda á frumvarpi, sem Stjórnlagaráð samþykkti einróma árið 2011 og fékk Alþingi í hendur sem fullbúið frumvarp á þeim tíma. Þingmenn og ráðherrar þurfa að átta sig á því að það er þjóðin sem er stjórnarskrárgjafinn.
Undirrituð vill koma á framfæri mótmælum við þau ólýðræðislegu vinnubrögð, sem viðhöfð eru við innleiðingu þessara breytinga á stjórnskipunarlögum, sem og um einstök efnisatriði og um sniðgöngu og hunsun stjórnvalda á frumvarpi núverandi stjórnvalda á frumvarpi, sem Stjórnlagaráð samþykkti einróma árið 2011 og fékk Alþingi í hendur sem fullbúið frumvarp á þeim tíma. Þingmenn og ráðherrar þurfa að átta sig á því að það er þjóðin sem er stjórnarskrárgjafinn.
Þetta frumvarp er ekki breyting á þeirri Stjórnarskrá sem meirihluti þjóðarinnar samþykkti í atkvæðagreiðslu þann 20. október 2012.
Hversu lengi má hunsa vilja þjóðarinnar um Nýja Stjórnarskrá? Væri ekki þjóðráð að hætta að eyða tíma og peningum í að breyta pörtum af gömlu stjórnarskránni endalaust og hefjast handa við heildarendurskoðum skv. tillögum Stjórnlagaráðs eins og þjóðin hefur óskað eftir.
Þjóðin er stjórnarskrárgjafin!
Mótmæli þessari tímasóun þar sem þjóðin á nýja stjórnarskrá sem samþykkt var í þjóðaratkvæðagreiðslu. Þá stjórnarskrá vilja landsmenn, ekki endurskoðun og frumvarpsbreytingar á úreltri stjórnarskrá.
Undirrituð motmælir þessum vinnubrögðum þau eru oþörf og móðgun við íslensku þjóðina, sem hefur unnið og samþykkt nýja stjórnarskrá. Nú er mál að linna ,nú skal klára það sem byrjað var á 2012 . Við eigum nýja stjornarskra
Við eigum nýja stjórnarskrá sem samþykkt var í þjóðaratkvæðagreiðslu 20. október 2012. Þar samþykktu yfir ⅔ hluta kjósenda að tillögur stjórnlagaráðs yrðu lagðar til grundvallar frumvarpi að nýrri stjórnarskrá.
Ég krefst þess, sem íslenskur ríkisborgari að þið klárið þá vinnu og innleiðið þá stjórnarskrá sem þjóðin kaus um í þjóðaratkvæðagreiðslu!
Eftirfarandi atriði eru settt fram sem ábendingar til umhugsunar:
Varðandi endurskoðun stjórnarskrár Íslands, vakna spurningar um eignarrétt og lýðræðislegan rétt borgaranna sem kveðið er á um í greinum VII. kafla. Ýmislegt hefur verið lagað þar að nútímanum sem er vel. En betur má ef duga skal. Þar þyrfti að setja inn ákvæði til verndar almannahagsmunum varðandi okur eins og mörg erlend þjóðríki hafa sett í sínar stjórnarskrár. Með þessum ákvæðum er leitast við að tryggja réttláta málsmeðferð þegnanna og að ekki sé hægt að ganga yfir þá sem réttleysingjar væru.
Okurlöggjöfin íslenska er orðin áratuga gömul, eða frá sjöunda áratug síðustu aldar og er margt gott í henni. Það er svo önnur spurning hvort farið hafi verið eftir þeirri löggjöf. Þessa okurlöggjöf mætti nú endurskoða og færa til nútímans á sama tíma og hugað yrði að því að setja sérstök ákvæði í stjórnarskrá varðandi okur. Stóra spurningin snýst um að ekki er nóg að setja lög ef ekki er farið eftir þeim og ef á sama tíma vantar aðhald frá stjórnarskrárvörðum réttindum almennings, þá er hægt að herja á einstaklinga og fjölskyldur án eðlilegrar málsvarnar. Stoppmerkin hefur vantað í þennan málaflokk.
Þjóðin er stjórarskrágjafinn - EKKI Alþingi - minni á fullbúna Stjóranarskrá Stjórnlagaráðs - sem samþykkt var í þjóðaratkvæðagreiðslu 20.10.2012 - með auknum meirihluta.
Undirituð mótmælir þeim ólýðræðislegu vinnubrögðum sem beitt er við innleiðingu þessara breytinga á stjórnskipunarlögum, sem og hunsun stjórnvalda á frumvarpi, sem Stjórnlagaráð samþykkti einróma árið 2011 og 2/3 hlutar kjósenda lýstu sig fylgjandi í þjóðaratkvæðagreiðslu árið 2012. Vinnubrögð Alþingis eru móðgun við íslensku þjóðina sem er stjórnarskrárgjafinn.
Undirrituð vill koma á framfæri mótmælum við þau ólýðræðislegu vinnubrögð, sem viðhöfð eru við innleiðingu þessara breytinga á stjórnskipunarlögum, sem og um einstök efnisatriði og um sniðgöngu og hunsun stjórnvalda á frumvarpi núverandi stjórnvalda á frumvarpi, sem Stjórnlagaráð samþykkti einróma árið 2011 og fékk Alþingi í hendur sem fullbúið frumvarp á þeim tíma.
Ég mótmæli þessum drögum. Það er ekki boðlegt að einn fræðimaður eða Alþingi semji nýjan kafla í stjórnarskránni. Þjóðin samþykkti nýju stjórnarskrána með yfirgnæfandu meirihluta 20. október 2012. Þið verðið að leggja þá nýju stjórnarskrá til grundvallar þar sem íslensk stjórnskipun byggist á hugmyndinni um að þjóðin sé stjórnarskrárgjafinn.
Ný stjórnarskrá Íslands var samþykkt af íslensku þjóðinni í þjóðaratkvæði þann 20. október 2012.
Ég sé því ekki ástæðu til að verið sé að krukka í úreltri stjórnarskrá heldur skal hlýða vilja þjóðarinnar og taka upp þá samþykktu.
Alþingi verður sér til æ frekari minnkunar með hverri nýrri viðbót við frumvarp formanna stjórnmálaflokkanna til nýrrar stjórnarskrár.
Kjarni málsins er þessi: Alþingi setti löngu tímabæra endurskoðun stjórnarskrárinnar í heilbrigðan og viðeigandi farveg 2009 með því að fela þjóðkjörnu og þingskipuðu stjórnlagaráði að vinna verkið 2011 og leggja afraksturinn í dóm kjósenda 2012. Allt gekk þetta eins og í sögu, tveir þriðju hlutar kjósenda lýstu sig fylgjandi því frumvarpi sem stjórnlagaráð hafði samið með víðtæku samtali við fólkið í landinu og samþykkt einum rómi nema þá snerist Alþingi gegn sjálfu sér og þá um leið gegn kjósendum, að því er virðist til að þóknast þröngum sérhagsmunum.
Eins og Alþingi viðurkenndi í reynd 2009 nýtur það sjónarmið almennrar viðurkenningar í lýðræðisríkjum að löggjafarþing eigi hvorki að semja né fullgilda stjórnarskrá þar eð þá er hætt við að þingið freistist til að þjóna sjálfu sér á kostnað fólksins. Viðsnúningur Alþingis í stjórnarskrármálinu frá 2013 til þessa dags er bein ögrun við lýðræðið í landinu.
Þrjár fyrri tillögur formanna stjórnmálaflokkanna um auðlindir, umhverfisvernd og íslenzku sem ríkistungu eru auvirðileg spellvirki eins og margar niðursallandi umsagnir um tillögurnar hér í samráðsgátt stjórnarráðsins lýsa vel frá ýmsum hliðum. Þessum tillögum er bersýnilega ætlað að vanvirða fullbúið frumvarp stjórnlagaráðs og Alþingis frá 2011-2013 sem 67% kjósenda lýstu sig fylgjandi í þjóðaratkvæðagreiðslunni sem Alþingi hélt um frumvarpið 20. október 2012. Þessum tillögum er greinilega ætlað að koma í veg fyrir að vilji þjóðarinnar nái fram að ganga varðandi auðlindir í þjóðareigu (sem 83% kjósenda lýstu sig fylgjandi) og jafnt vægi atkvæða (sem 67% kjósenda lýstu sig fylgjandi) auk annarra réttarbóta skv. frumvarpinu.
Fjórða tillagan sem liggur nú fyrir og fjallar um forseta Íslands, ríkisstjórn, verkefni framkvæmdarvalds o.fl. afhjúpar þennan óheiðvirða tilgang enn frekar eins og sést t.d. á því að tillagan snýst m.a. um að lengja kjörtímabil forseta Íslands í sex ár. Þessi tillaga sem engum hefur áður dottið í huga að tefla fram í alvöru miðar ljóslega að því að dreifa athygli frá því sem mestu skiptir í nýrri stjórnarskrá, auðlindum í þjóðareigu og jöfnu vægi atkvæða.
Þessi framganga alþingismanna og annarra jaðrar við landráð í skilningi laga eins og dr. Guðrún Pétursdóttir formaður stjórnlaganefndar á vegum Alþingis 2010-2011 lýsti á útifundi á Austurvelli 5. apríl 2014. Enda segir um landráð í X. kafla hegningarlaga: „Hver, sem sekur gerist um verknað, sem miðar að því, að reynt verði með … svikum að ráða íslenska ríkið eða hluta þess undir erlend yfirráð … skal sæta fangelsi ekki skemur en 4 ár eða ævilangt.“
Á þetta ákvæði hefur aldrei reynt fyrir dómstólum. Ákvæðið er barn síns tíma, ættað frá miðri 19. öld þegar þjóðríki voru að hasla sér völl fyrir tíma alþjóðasamstarfs og efnahagsbandalaga nútímans. Í lýðræðisríki á 21. öld væri nær að túlka orðin „ráða íslenska ríkið eða hluta þess undir erlend yfirráð“ svo fyrir rétti að þau merki „ráða íslenska ríkið eða hluta þess undir erlend eða önnur óréttmæt yfirráð“ eða „leysa íslenska ríkið eða hluta þess undan yfirráðum kjósenda“ til að undirstrika að ytra öryggi ríkisins skv. X. kafla hegningarlaga og innra öryggi ríkisins skv. XI. kafla sömu laga þurfa að haldast í hendur. Einu má gilda hvort svikin varða erlend eða innlend yfirráð enda eru stórfyrirtæki nútímans mörg fjölþjóðleg. Á því er enginn eðlismunur hvort ríkið eða hluti þess er ráðinn undir erlend yfirráð eða undir yfirráð innlendra sérhagsmuna. Söm eru svikin. Landráð eru refsiverð að lögum ekki vegna þjóðernis þeirra sem eru fengin óréttmæt yfirráð heldur vegna óréttmætis yfirráðanna óháð þjóðerni.
Í XI. kafla hegningarlaga um brot gegn stjórnskipan ríkisins og æðstu stjórnvöldum þess til að tryggja innra öryggi ríkisins segir svo: „Hver, sem leitast við að aftra því, að fram fari kjör forseta, að kosningar fari fram til Alþingis, bæjar- eða sveitarstjórna eða annarra opinberra starfa, svo og hver, sem rangfærir eða ónýtir niðurstöðu slíkrar kosningar, skal sæta fangelsi allt að 4 árum. – Sömu refsingu varðar það, ef verknaður, slíkur sem að ofan greinir, beinist að lögheimiluðum atkvæðagreiðslum um opinber málefni.“ Skv. orðanna hljóðan falla þjóðaratkvæðagreiðslur undir þennan texta (og einnig kosningin til stjórnlagaþings 2010). Af lagatextanum má ráða að það sé refsivert að ónýta slíkar atkvæðagreiðslur eða fara ekki eftir niðurstöðu þeirra. Og þá vaknar spurningin um hvort Alþingi sé stætt á að vanvirða niðurstöðu þjóðaratkvæðagreiðslu á þeim grundvelli að hún hafi verið aðeins ráðgefandi fyrir þingið en ekki skuldbindandi. Það er álitamál. Ljóst er að ætlan Alþingis 2009-2010 var að þjóðkjörið stjórnlagaþing án atbeina alþingismanna endurskoðaði stjórnarskrána líkt og gert var t.d. í Bandaríkjunum 1787-1789.
Varðandi bæði X. og XI. kafla hegningarlaga um brot gegn ytra og innra öryggi ríkisins kann lögjöfnun að eiga við þangað til lögin hafa verið færð í nútímalegra horf til samræmis við sanngjarna túlkun á vilja löggjafans á þeim tíma sem lögin voru sett. Vilji löggjafans í báðum köflum stóð greinilega til að girða fyrir svik til að ráða íslenzka ríkið undir óréttmæt yfirráð, hvort heldur erlend eða innlend.
Dr. Davíð Þór Björgvinsson varaforseti Landsréttar skilgreinir lögjöfnun svo:
„Lögjöfnun ... er fólgin í því að beita settri lagareglu með ákveðnum hætti. Lagareglu er þá beitt um ólögákveðið tilfelli sem samsvarar efnislega til þeirra sem rúmast innan lagareglunnar. Með lögjöfnun er lagaregla í reynd látin ná yfir tilvik sem strangt til tekið á ekki undir hana.“ (Sjá bók hans Lögskýringar, JPV, 2008).
Lögjöfnun kann að koma til álita þegar gömul lög svara ekki lengur kalli og kröfum tímans. Þá er eðlilegt að spurt sé: Þarf ekki efnisleg túlkun laga að endurspegla ætlaðan vilja löggjafans þegar lögin voru sett? Dómara og aðra kann að greina á um þetta atriði líkt og mörg önnur svo sem eðlilegt er. Sumir líta svo á að lög og stjórnarskrár séu dauð skjöl líkt og þau séu greypt í stein. Þessi skoðun er á undanhaldi. Flestir stjórnlagafræðingar nú á dögum líta heldur svo á að dauð og stirðnuð lög og stjórnarskrá séu eins og liðamótalaus skrokkur sem brotnar ef hann getur ekki bognað. Lögin og stjórnarskráin þurfa að vera lifandi og liðug til að brúa bil kynslóðanna. Þessi skoðun er ættuð frá Thomas Jefferson, einum helzta höfundi bandarísku stjórnarskrárinnar, og undir hana tók m.a. Oliver Wendell Holmes, einn virtasti hæstaréttardómari Bandaríkjanna fyrr og síðar.
Alþingi býst nú til þess með framferði sínu að knýja fram þá stöðu að íslenzkir eða erlendir dómstólar eftir atvikum þurfi að fjalla um hvort einhverjir kunni að hafa gert sig seka um brot gegn öryggi ríkisins. Með lögjöfnun mætti hugsanlega leggja að jöfnu svik auðlinda í þjóðareigu undir erlend yfirráð og undir yfirráð fyrirtækja sem vitað er að greitt hafa innlendum stjórnmálaflokkum fjallháa fjárstyrki og jafnframt hafa orðið uppvís um ólöglegar greiðslur til afrískra stjórnmálamanna og annarra, greiðslur sem hafa leitt til margra mánaða gæzluvarðhalds, réttarhalda og líklegra sektardóma yfir þeim í Namibíu.
Skilyrði lögjöfnunar í refsirétti eru að sönnu ströng, en þau meintu brot sem rakin hafa verið að framan eru alvarleg þar eð þau varða algild mannréttindi og eiga því erindi við erlenda dómstóla skyldu innlendir dómstólar ekki teljast duga. Auðlindahlið stjórnarskrármálsins er mannréttindamál eins og mannréttindanefnd Sameinuðu þjóðanna staðfesti með úrskurði sínum um mannréttindabrot af völdum fiskveiðistjórnarkerfisins 2007. Atkvæðisréttarhlið stjórnarskrármálsins er einnig mannréttindamál eins og Öryggis- og samvinnustofnun Evrópu (ÖSE) hefur lýst í skýrslum sínum.
Framferði Alþingis gagnvart fólkinu í landinu varðandi nýju stjórnarskrána knýr á um að dómstólum verði falið að fjalla um þann alvarlega vanda sem Alþingi hefur kallað yfir landið. Takist ekki að leysa nýju stjórnarskrána úr gíslingu Alþingis fyrir dómstólum þurfa aðrar lýðræðislegar leiðir að settu marki að koma til skoðunar undir vígorðinu: Kannski löglegt en klárlega siðlaust.
Sjá samhljóða bloggfærslu á stundin.is 20. júlí 2020 með tenglum við ýmsar heimildir.
Hluti fyrir heild-pars pro toto
Framhald ábendingar um okur í umsögn 74.
Það er erfitt að sjá hvernig hægt er að gera breytingar á stjórnskipunarþáttum án tillits til annarra kafla stjórnarskrárinnar eða í það minnsta án tillits til heildaranda eða heildarsýnar hennar. Stjórnarskráin á jú að vera æðstu lög landsins sem skapar löggjafarvaldi og framkvæmdarvaldi þann ramma sem vinna ber eftir.
Hvernig hægt yrði að koma nýju ákvæði inn í stjórnarskrána út frá endurskoðun og tillögum nú, eins og ákvæði um okur, (sem mörg þjóðríki hafa sett inn í sínar stjórnarskrár af gefnum tilefnum), er óljóst. Hver ætti til að mynda að beita sér fyrir slíku og hver ætti að sjá til þess að slíkt mál yrði til lykta leitt?
Við höfum þegar unnið vinnuna, við höfumþegar fengið tækifæri á að segja okkar skoðun og nú er kominn tími til að innleiða nýju stjórnarskrána (fullbúið plagg) sem þegar er til og var unnin í lýðræðislegu ferli.
Ég undirrituð mótmæli aðgerðum ráðamanna þessa lands. Málið var sett í nefnd, stjórnarskráin yfirfarin og þjóðin kaus!
Eins og allt of oft áður, dýr meðferð í nefndarvinnu blásin af og þjóðin hunsuð.
Þetta er ekki lýðræði, þurfum að stokka verulega upp í hlutunum hér á landi.
Það er með öllu ólíðandi að íslensk stjórnvöld ætli ekki að fara að vilja kjósenda í þjóðaratkvæðagreiðslunni 2012. Ég tek heilshugar undir ummæli Stjórnarskrárfélagsins í umsögn #38.
Mér finnst alþingi sýna og sanna í þessu máli hvað traustið er lítið til þegna þessa lands. Þjóðin er búin að kjósa um þetta 2012 og þar átti við að sitja. Þjóðin fer sjálf með stjórnarskrárvaldið (ekki þingið) en einhverra hluta vegna leystuð þið málið til ykkar og gáfuð um leið þjóðinni löngutöng. Mín tilfinning að verið sé að moða þetta mál til hagsmuna fárra en ekki vilja þjóðar.
Varðandi fyrirhugaðar breytingar á 6. gr. Stjórnarskrárinnar þá tel ég þá tillögu að setja takmörk á valdatíð forseta afar varhugaverðar. Eins og áður hefur verið bennt á þá hafa sitjandi forsetar ætíð setið lengur við völd en eitt kjörtímabil. Að meðaltali hafa hinir sex forsetar lýðveldisins verið í embætti í 12,6 ár og hafa þeir ávalt náð endurkjöri hafi þeir ákveðið að gefa kost á sér á ný. Sú tillaga að setja tímamörk á valdatíð forseta virðist því stangast beint á við yfirlýstan vilja flestra kjósenda í öllum forsetakosningum sem að hingað til hafa verið haldnar á Íslandi.
Þykir mér afar undarlegt að setja eigi lýðræðinu slíkar takmarkanir. Sú staðreynd að íslenskir kjósendur hafa ávallt stutt sitjandi forseta til endurkjörs til dagsins í dag bendir sterklega til þess að ekki séð þörf á að hafa takmarkanir á fjölda kjörtímabila forsetans. Vel kann að vera að koma muni að því í framtíðinni að sitjandi forseti nái ekki endurkjöri heldur fái einhver mótframbjóðandi fleiri atkvæði. En þá er það þjóðin sem að bindur enda á valdatíð forsetans en ekki tímamörk sett af tölustöfum í stjórnarskránni. Einnig kann vel að vera, og að mati undirritaðs, mun líklegra, að fái þessar breytingar fram að ganga, þá muni koma upp sú staða að forseti hafi verið við völd í tólf ár og sé afar vinsæll meðal þjóðarinnar. Vinsælli jafn vel en nokkur annar mótframbjóðandi sem stígur fram á sjónarsviðið. Frambjóðendur kynnu einnig að gefa kost á sér með það fyrir loforð að hann eða hún muni verða ,,alveg eins forseti‘‘ og sá sem á undan var. Og þá þarf maður að spyrja sig; væri þá ekki einfaldlega best og skilvirkast ef að vinsæli forsetinn sem að stór hluti þjóðarinnar styður gæti boðið sig fram á ný?
Einu rökin í breytingartillögunni sem nefnd eru fyrir því að sett verið tímatakmarkanir á setulengd forseta í embætti eru sú að það sé ,,tíðkanlegt hjá öðrum ríkjum með lýðveldisstjórnarform‘‘. Var enginn sem að spurði sig hvort að ,,önnur ríki með lýðveldisform‘‘ hefðu tekið hér ranga ákvörðun? En það telur undirritaður ekki skipta máli. Því þessar stjórnarskrárbreytingar eru ekki fyrir ,,önnur ríki‘‘ heldur fyrir Ísland. Og Ísland getur og mun þurfa að taka sínar eigin ákvarðanir. Ísland er ekki eins og öll ríki og engin tvö ríki eru eins. Og á Íslandi kann það að vera farsælla að hafa forseta sem getur setið við völd jafn lengi og hann eða hún og þjóðin kýs.
Eru ekki komin 10 ár síðan þjóðin kaus stjórnlagaráð? Ný stjórnarskrá er löngu tilbúin. Eftir hverju er verið að bíða?
Umsögn mín felst í því að mótmæla þessari tilraun og áður framkomnum af sama toga af hálfu Forsætisráðherra og sumra alþingismanna til að ónýta endanlega þjóðaratkvæðagreiðslu um Frumvarp Stjórnlagaráðs sem samþykkt var þann 20. oktober 2012. Það nefnist meðal almennings Nýja Íslenska Stjórnarskráin. Sá meiri hluti Íslensku þjóðarinnar og þau sem láta sig málið varða sætta sig ekki við þessi vinnubrögð á Alþingi.
Ég ætlast til þess að Alþingi samþykki Nýju Íslensku Stjórnarskrána samkæmt vilja meiri hluta kjósenda sem tóku þátt í þeirri atkvæðagreiðslu.
Efni: Frumvarp til stjórnarskipunarlaga um breytingu á stjórnarskrá lýðveldisins Íslands nr. 33/1944 (forseti Íslands, ríkisstjórn, verkefni framkvæmdarvalds o.fl.). Mál nr. 124/2020.
Mér þykir rétt að gera athugasemdir við 3. grein þessa frumvarps, svo og þann hluta 4. greinar sem af ákvæði 3. gr. leiðir. Athugasemdin snýr að lengt kjörtímabils forseta Íslands.
Núverandi lengd kjörtímabilsins er fjögur ár og það er í góðu samræmi við kjörtímabil Alþingis og kjörtímabil sveitarstjórna. Það er alls engin ástæða til að taka forsetaembættið sérstaklega út úr hvað þetta varðar. Fyrirhuguð breyting er sem sem sé algerlega tilefnislaus.
Það er skiljanlegt sjónarmið að vilja takmarka embættistíma forseta við tólf ár, en því markmiði má auðveldlega ná með því að takmarka setu forseta við þrjú fjögurra ára kjörtímabil. Samkvæmt 5. kafla greinargerðarinnar með frumvarpinu var það líka niðurstaða flestra þátttakenda í rökræðukönnun Félagsvísindastofnunar Háskóla Íslands. Það er gott fyrirkomulag að kjörtímabil sé jafnlangt án tillits til þess hvaða kjörnir fulltrúar eiga í hlut.
Lengingu kjörtímabilsins fylgja líka ákveðnir gallar. Ekki síst dregur það úr sveigjanleika og svigrúmi bæði kjósenda og forsetans sjálfs. Þótt allir forsetar lýðveldisins fram að þessu hafi sóst eftir endurkjöri bæði eftir fyrsta og annað kjörtímabil sitt, er ekki sjálfgefið að svo verði áfram. Það má vafalaust kalla líklegt að forseti sem nýtur vinsælda vilja sitja a.m.k. tvö kjörtímabil, en það er alls ekki víst að sami forseti vilji endilega sitja í tólf ár.
Þótt fyrri forsetar hafi að segja má lokið ævistarfi sínu í þessu æðsta embætti þjóðarinnar, er alveg ástæðulaust að slá því föstu að svo verði áfram. Vonandi eiga margir, bæði konur og karlar, eftir að gegna þessu embætti og einhver kynni að vilja ljúka starfsævi sinni á öðrum vettvangi. Þetta verður líklegra en ella eftir að setutímabilið hefur verið takmarkað við tólf ár. Breyttir tímar gætu sem best leitt til þess að einhverjum kunni að þykja átta ár nógur tími. Við eigum ekki gera þetta stirðbusalegra og óþjálla en þörf krefur.
Það er ekki heldur ekki hægt að ganga að því vísu að allir forsetar njóti vinsælda. Þótt ólíklegt sé, gæti sú staða komið upp að kjósendur vilji skipta um forseta strax eftir eitt kjörtímabil. Og þá eru fjögur ár fyllilega nógu langur tími.
Það er ástæða til að breyta ýmsu í samfélagi okkar, en þetta atriði fellur ekki í þann flokk.
Reykjavík 21. júlí 2020.
Með bestu kveðju
Jón Daníelsson
Undirritaður mótmælir þessum vinnubrögðum, því þau eru móðgun við íslensku þjóðina. Klárið það sem þjóðin setti ykkur fyrir 2012 og látið annað í friði. Við eigum nýja stjórnarskrá, þjóðin er stjórnarskrárgjafinn.
Undirrituð vill koma á framfæri mótmælum við þau ólýðræðislegu vinnubrögð, sem viðhöfð eru við innleiðingu þessara breytinga á stjórnskipunarlögum, sem og um einstök efnisatriði og um sniðgöngu og hunsun stjórnvalda á frumvarpi núverandi stjórnvalda á frumvarpi, sem Stjórnlagaráð samþykkti einróma árið 2011 og fékk Alþingi í hendur sem fullbúið frumvarp á þeim tíma.
Umsögn
21.07 2020 /Guðmundur Vignir Óskarsson
Frumvarp til stjórnarskipunarlaga um breytingu á stjórnarskrá lýðveldisins Íslands nr. 33/1944 (forseti Íslands, ríkisstjórn, verkefni framkvæmdarvalds o.fl.).
Formáli
Undirritaður var einn þeirra fjölmörgu sem tóku lögformlegan þátt í því ferli sem stjórnvöld settu af stað 2009 þar sem Alþingi kallaði þjóðina til verka svo og þjóðkjörna fulltrúa hennar til þess verkefnis að vinna að gerð tillögu að nýrri stjórnarskrá, efnislegri heildarendurskoðun og útfærslu stjórnarskrárinnar sem ætlað var að ljúka með nýrri stjórnarskrá fyrir lýðveldið Ísland.
Kallaðir voru til verkefnisins af Alþingi 25 fulltrúar stjórnlagaráðs sem áður höfðu verið þjóðkjörnir úr hópi 522 frambjóðenda, þ.m.t. undirritaður (nr. 7913, var ekki kjörinn). Jafnframt fór fram sérstakur þjóðfundur þar sem valdir voru með slemibiúrtaki 950 einstaklingar inná fundinn.
Krafa um að lögformleg niðurstaða stjórnarskrárferlis Alþingis verði virt:
1. Það er ófrávíkjanleg krafa af minni hálfu sem kjósanda og þátttakanda í ferli stjórnvalda, að niðurstaða þjóðaratkvæðagreiðslu frá 2012 um nýja og endurskoðaða stjórnarskrá verði virt af hálfu stjórnvalda, enda samþykkt af 2/3 hluta kjósenda.
2. Það er aðför að lýðræðinu að virða ekki allt það vandaða og lögformlega ferli sem lá til grundvallar þjóðaratkvæðagreiðslunni og þúsundir einstaklinga höfðu tekið þátt í.
3. Það samráð sem ríkisstjórnin stendur nú fyrir um mögulegar breytingar á stjórnarskrá og formenn allra stjórnmálaflokka á Alþingi eru samþykkir getur ekki vikið frá niðurstöðu þeirrar stjórnarskrár sem samþykkt var í þjóðaratkvæðagreiðslunni 2012. Áréttað skal að það að hafa drög stjórnlagaráðs “til hliðsjónar” er ekki það sama og að leggja þau “til grundvallar” og í því felst stærsta vandamálið við það frumvarp sem hér er til umsagnar.
4. Með vísan til framangreindra sjónarmiða er ekki talin ástæða til að fjalla efnislega um einstakar breytingar frumvarpsins á ákvæðum stjórnarskrár og ekki samrýmast niðurstöðu stjórnlagaráðs og þjóðin sem stjórnarskrárgafi hefur þegar samþykkt.
5. Fyrirhugað frumvarp forsætisráðherra samþykkt á Alþingi þarf að bera undir þjóðaratkvæði. Það verður aðeins gert þannig að kjósendum bjóðist að velja á milli frumvarps forsætisráðherra og frumvarpsins sem kjósendur samþykktu með yfirgnæfandi meirihluta 2012.
Rökstuðningur:
Alþingi hafði frumkvæði af því vandaða og lýðræðislega lögformlega ferli sem hófst 2009 um endurskoðun stjórnarskrár Íslands. Frá upphafi setningar núverandi stjórnarskrár við stofnun lýðveldisins 1944 var samstaða um að endurskoðun stjórnarskrár ætti sér stað strax í kjölfarið.
Því ferli lauk með lýðræðislegustu stjórnarskrá sem sögur fara af, stjórnarskrá sem 950 manna þjóðfundur einstaklinga sem valdir voru með slembiúrtak úr þjóðskrá lagði grunninn að 2010, 25 manna þjóðkjörið og þingskipað Stjórnlagaráð færði í frumvarpsbúning 2011 og tveir þriðju hlutar kjósenda lýstu sig samþykka í þjóðaratkvæðagreiðslu 2012.
Þjóðin er ekki að kalla eftir stjórnarskrá stjórnmálaflokkanna eftir að hafa samið sér sína eigin stjórnarskrá.
Ragnar Aðalsteinsson, lögmaður hefur lýst þeim vegvísi sem Alþingi ber að virða:
„Ákvæði Stjórnlagaráðs var samið af óháðum og sjálfstæðum fulltrúum, sem þjóðin hafði til þess kjörið, og Alþingi svo skipað eftir ógildingu Hæstaréttar á grundvelli formsatriða. Ráðið vann verkefnið fyrir opnum tjöldum og tók sjónarmiðum almennings opnum örmum og gaumgæfði þau. Ráðsmenn komust að sameiginlegum niðurstöðum um efni og orðalag nýrrar stjórnarskrár fyrir landið. Stjórnarskrárfrumvarpið var þannig samið á lýðræðislegan hátt. Þeim, sem hafa hug á að endursemja og breyta tillögum ráðsins, er vandi á höndum, því færa má að því rök að þeir, sem það reyna, verði að færa á það ótvíræðar sönnur að breytingartillögur þeirra séu betur til þess fallnar að treysta almannahag en tillögur ráðsins.“
Undirritaður setur fram þá kröfu til Alþingis að niðurstaða stjórnlagaráðs sem grundvallaðist á framangreindu lögformlegu ferli þess og stjórnavalda verði virt og að tillaga um nýja stjórnarskrá fyrir lýðveldið Ísland og samþykkt var í þjóðaratkvæðagreiðslu árið 2012 af um 70% kjósenda, verði lögð til grundvallar laga Alþingis um nýja og breytta stjórnarskrá. Að mati undirritaðs er stjórnvöldum ekki stætt á og í raun ólögmætt, að víkja efnislega frá tillögu stjórnlagaráðs og hafa þannig að engu lögformlega aðkomu fulltrúa þjóðarinnar svo og þjóðarinnar sem er hin eiginlegi stjórnarskrárgjafi.
Að öðru leyti er tekið undir umsögn Stjórnarskrárfélagsins.
Vinsamlegast er óskað eftir staðfestingu móttöku umsagnarinnar.
Virðngarfyllst,
Guðmundur Vignir Óskarsson
(frambjóðandi til stjórnlagaþings nr. 7913)
Kt. 261151-2279
Viðhengi„VÉR MÓTMÆLUM ALLIR",
mæltu Jón Sigurðsson og fleiri þingmenn á þjóðfundinum fræga 1851 þegar Danir ætluðu að setja Íslendingum nýja stjórnskipun með lítil sem engin réttindi og þar sem ekki var farið að þjóðarvilja. Í þá tíð var dugur í mönnum. Þá var hugsað um þjóðarhag.
Það er því þyngra en tárum taki að lesa þetta bútasaumsfrumvarp formanna flokka, sem nú sitja á Alþingi.
Það, að þessir formenn og aðrir alþingismenn hafa valið að hunsa frumvarp að nýrri heildstæðri stjórnarskrá sem þjóðin kom sér saman um með góðri þátttöku og afgerandi niðurstöðu í þjóðaratkvæðagreiðslu 2012 en boða nú þess í stað bútasaumsfrumvörp allt fram til ársins 2025, er svo mikil hneisa að það er og verður Alþingi Íslendinga til ævarandi vansa. Framlagning formannafrumvarpsins er, að mínu áliti, alvarlegt brot á lýðræðinu, brot á grunngildum stjórnarskrárinnar og þar með á grunngildum þjóðarinnar.
Stenst það íslensk lög eða alþjóðalög að hunsa þjóðaratkvæðagreiðslu? Örugglega ekki.
En hvað getur skýrt þennan hroka Alþingis gagnvart þjóðarvilja í öll þessi ár? Afhverju fær þjóðin ekki að ákvarða efnistök stjórnarskrárinnar ? Hver er hvatinn að baki því að lauma inn frumvarpi til hlutabreytinga á stjórnarskránni til málamyndasamráðs í samráðsgátt stjórnvalda um hásumarleyfistímann og það án þess að hafa kynnt svo mikilvægar breytingar á stjórnarskránni á viðeigandi hátt fyrir öllum landsmönnum? Afhverju var ekki strax farið í heildarendurskoðun, þar sem meðal annars er hnykkt á eignar-, ráðstöfunar- og afgjaldsrétti þjóðarinnar á auðlindum lands og sjávar? Afhverju þessi hræðsla?
Að mínu mati hefur okkur þjóðinni ekki enn borið gæfa til að ráða inn á Alþingi nægjanlega mikið af hæfum einstaklingum sem hugsa eingöngu um þjóðarhag og sem ná að breyta illvígu munstri einkahagsmuna og græðgi sem hefur viðgengist allt of lengi á Alþingi. Þjóðinni hefur nefnilega ekki verið gefin kostur á því í kosningum að velja nýtt fólk inn á þing, því sömu aðilar raða sér alltaf efst á lista flokkanna til að forða því að kerfinu sé breytt. Þeim nýju einstaklingum sem þó komast inn er strax troðið í mót og þeim gert ljóst að þeir séu nú hluti af heild og að engu skuli breytt.
Hræðslan við að auðlindum og gæðum þjóðarinnar sé skipt jafnt á milli þegna hennar er himinhrópandi.
Það er ekki skrítið að traust á Alþingi fari sífellt þverrandi.
Ég legg til:
• Að tekið verði upp frumvarp stjórnlagaráðs, sem þjóðin stendur að baki og hefur samþykkt, og það lagt fram í stað þessa ófullburða formannafrumvarps.
Að auki legg ég til, að gefnu tilefni:
• Að bætt verði inn ákvæði um 8 ára hámarksárafjölda þingmanna til setu á Alþingi til að tryggja nauðsynlega og reglulega endurnýjun þingmanna.
Ég vona að formenn flokka og aðrir alþingismenn hafi þann manndóm sem þarf til að tryggja lýðræðið í sessi og endurvekja þannig traust þjóðarinnar á Alþingi Íslendinga. Með því verður fetað i fótspor forfeðranna sem settu þjóðarhag ofar eigin hagsmunum.
Viljið þið gera svo vel og drullast til afgreiða strax nýju stjórnarskrána sem þjóðin kaus og samþykkti.
Það að vinna stjórnarskrá í einstaka bitum og bútum tel ég undarleg vinnubrögð, en ég læt það til hliðar liggja.
Aldrei hef ég heyrt í umræðum að sérstök þörf sé á að lengja kjörtímabil forseta. Það hefur sjaldan komið í almannaumræðu að fjögur ár séu of fá eða að sex séu ákjósanlegri. Rökréttara er að samræma lengd Alþingis og Forseta þannig að allt kerfið keyri á sinni fjögurra ára lykkju (meira eða minna) í stað þess að eitt embætti sé lengra af sæmilega tætingslegum ástæðum. Ef þörf er á að takmarka setu forseta, sem ég tel ekki fullsannað, þá er eðlilegra að þrjú fjögurra ára tímabil sé nefnt í stað tveggja sex ára tímabila.
Undirrituð vill koma á framfæri mótmælum við þau ólýðræðislegu vinnubrögð, sem viðhöfð eru við innleiðingu þessara breytinga á stjórnskipunarlögum, sem og um einstök efnisatriði og um sniðgöngu og hunsun stjórnvalda á frumvarpi núverandi stjórnvalda á frumvarpi, sem Stjórnlagaráð samþykkti einróma árið 2011 og fékk Alþingi í hendur sem fullbúið frumvarp á þeim tíma. Ef draga á út ákveðin ákvæði í stjórnarskrá til að innleiða sérstaklega ætti auðlindaákvæðið að vera fyrst.
Eftirfarandi eru athugasemdir undirritaðrar við frumvarp til stjórnskipunarlaga á stjórnarskrá lýðveldisins Íslands nr. 33/1944.
Undirrituð mótmælir eindregið ólýðræðislegum vinnubrögðum sem viðhöfð eru við undirbúning að innleiðingu breytinga á stjórnskipunarlögum sem og efnisatriðum, sniðgöngu og hunsun stjórnvalda á frumvarpi Stjórnlagaráðs frá 2012.
Við eigum nýja stjórnarskrá sem samþykkt var í þjóðaratkvæðagreiðslu 20. október 2012 þar sem yfir ⅔ hluta kjósenda samþykktu að tillögur stjórnlagaráðs yrðu lagðar til grundvallar frumvarpi að nýrri stjórnarskrá.
Þjóðin er stjórnarskrárgjafinn og Alþingis að framkvæma vilja þjóðar. Vinsamlegast virðið það!
Þjóðin er búin að kjósa sér stjórnarskrá. Það er kominn tími til þess að stjórnvöld dragi hana upp úr skúffunni þar sem það er þjóðin sem semur stjórnarskrána og samþykkir hana, ekki ákveðnir stjórnmálaflokkar.
Kæru ráðamenn og formenn stjórnmálaflokka á Alþingi.
Í lýðveldisstjórnarskránni er þess hvergi getið að Ísland sé lýðræðisríki, hvað þá að íslenska þjóðin sé fullvalda. Ætla mætti að þið hafið skilið það sem svo að vilji fólksins eða lýðræðisleg niðurstaða kosninga skipti þá ekki máli ef hún hentar ekki hagsmunum ráðandi afla. En þá hafið þið rangt fyrir ykkur því uppspretta valds er ekki lengur að ofan líkt og á 19. öld og ekki heldur hjá stjórnmálaflokkum sem ferst það afar illa að ákvarða um eigin valdheimildir. Þetta undirstrikar hins vegar þá staðreynd að lýðveldisstjórnarskránni var einungis ætlað að gilda til bráðabirgða þangað til ný íslensk stjórnarskrá liti dagsins ljós.
Eins og svo margir aðrir hafa vísað til í öðrum umsögnum hér þá fór fram lögformleg þjóðaratkvæðagreiðsla um tillögur að nýrri stjórnarskrá þann 20. október 2012. Það var Alþingi sjálft sem ályktaði að sú þjóðaratkvæðagreiðsla skyldi haldin um frumvarp stjórnlagaráðs frá 2011 og var vandaður kynningarbæklingur frá Lagastofnun HÍ sendur inn á flest eða öll heimili á landinu í þeim tilgangi að kynna efni frumvarpsins sem best. (Sjá http://www.thjodaratkvaedi.is/2012/images/thjodaratkvaedi_okt2012_LAEST.pdf ) Spurt var: “Vilt þú að að tillögur stjórnlagaráðs verði lagðar til grundvallar frumvarpi að nýrri stjórnarskrá?” Tillögurnar hlutu afgerandi brautargengi með stuðningi tveggja þriðju hluta (66,9 %) þeirra kjósenda sem afstöðu tóku.
Margir erlendir fræðimenn á sviði stjórnskipunarréttar hafa sýnt málinu mikinn áhuga og birst hafa greinar eftir þá í íslenskri þýðingu í dagblöðum og á netmiðlum. Tilvitnanir í nokkrar þessar greinar og tenglar eru hér í viðhengi. Ljóst er af skrifum þeirra að ferlið fram að þjóðaratkvæðagreiðslunni 2012 hefur vakið mikla athygli víða erlendis og að margir hafa farið afar lofsamlegum orðum um undirbúning og vinnu við nýja stjórnarskrá. Það sama verður ekki sagt um meðferð Alþingis eftir þjóðaratkvæðagreiðsluna sem bæði er ólýðræðisleg og verður varla líkt við annað en fúsk af verstu gerð.
Nú liggja fyrir enn ein frumvarpsdrögin sem ætlað er að stagbæta gömlu stjórnarskrána í stað þess að virða niðurstöður þjóðaratkvæðagreiðslunnar. Formenn allra stjórnmálaflokka á Alþingi hafa á fjölmörgum lokuðum fundum leitað logandi ljósi að lægsta samnefnara í stjórnarskrárbreytingum hafandi ýtt til hliðar grundvallarforsendum lýðræðisins. “All for the people, without the people”. Í myndskreyttri stefnuyfirlýsingu ríkisstjórnarinnar er talað um heildarendurskoðun stjórnarskrárinnar með aðkomu þjóðarinnar og aðferðum almenningssamráðs. En í samanburði við ferlið frá 2009-2012 er hér allt í skötulíki og illa á málum haldið. Umsögn #45 lýsir því hvernig frumvarpsdrögin taka ekki einu sinni mið af því almenningssamráði sem fram fór í nóvember sl. að frumkvæði forsætisráðherra og félagsvísindastofnunar HÍ.
Forsætisráðherra hélt því fram í viðtali í maí 2019 að Alþingi væri stjórnarskrárgjafinn. Sá skilningur hennar grundvallast líkast til á breytingarákvæði lýðveldisstjórnarskrárinnar frá 1944 sem er nánast því óbreytt frá stjórnarskrá Kristjáns X frá 1874. En forsætisráðherra skjátlast því að Alþingi hefur í 75 ár mistekist að efna loforðið frá lýðveldisstofnun um nýja íslenska stjórnarskrá. Engum ferst það vel úr hendi að ákvarða um eigin valdmörk og því er það þjóðin sem er stjórnarskrárgjafinn en ekki formenn stjórnmálaflokka á Alþingi.
ViðhengiFrumvarpi til stjórnskipunarlaga við breytingu á stjórnarskrá lýðveldisins Íslands nr. 33/1944.
Hér fyrir neðan eru nokkur atriði sem ég tel ástæðu til að gera athugasemdir við í nýju drögunum að Frumvarpi til stjórnskipunarlaga við breytingu á stjórnarskrá lýðveldisins Íslands nr. 33/1944.
Við lesturinn á þessum frumvarpsdrögum, þá finnst mér ýmislegt vanta inn í stjórnarskránna:
Ég tel upp nokkur atriði eins og:
• Auðlindarákvæði vantar (til dæmis skilgreiningu á hvað telst til auðlinda landsmanna).
• Það er greinilegt að það er ekkert tekið tillit til stjórnarskrá stjórnlagaþingsins frá 2011.
Þá finnst mér flest í þessum frumvarpsdrögum allt of almennt orðað og gefur allt of mikið færi á frjálsri túlkun þeirra sem eru í aðstöðu eða sem hafa vilja til að misnota aðstöðu sína og gætu túlkað orðalagið með „sína hagsmuni“ í huga, svipað og gert er með auðlindir og önnur verðmæti landsmanna í dag.
Ég tek fram að ég áskil mér allan rétt til að leggja fram fleiri athugasemdir, koma með fleiri tillögur eftir sem við á eða leggja fram mótmæli við þessum og öðrum frumvarpsdrögum eftir því sem við á. Þessi frumvarpsdrög þarf að vinna miklu betur en hefur verið gert hér.
Frumvarp til stjórnarskipunarlaga
um breytingu á stjórnarskrá lýðveldisins Íslands nr. 33/1944 (forseti Íslands, ríkisstjórn, verkefni framkvæmdarvalds o.fl.).
Við 1. grein:
Þar segir:
1. gr.
2. og 3. málsliður 2. gr. stjórnarskrárinnar orðast svo:
Forseti, ráðherrar í ríkisstjórn Íslands og önnur stjórnvöld samkvæmt stjórnarskrá þessari og öðrum landslögum fara með framkvæmdarvaldið. Hæstiréttur Íslands og aðrir dómstólar fara með dómsvaldið.
Athugasemd AKP:
Hvaða „aðrir dómstólar“ eiga að fara með dómsvaldið? Það eru nefnilega til allskonar „dómstólar“ og hvaða dómstóla er átt við? Er ekki til Íslenskt orð sem skilgreinir Lands- og Héraðsdóm sem orðalagið hlýtur að vera að vísa til að eigi að standa með Hæstarétti, nema að verið sé að meina dómstól eins og Kjaradóm, svo eitthvert dæmi sé tekið... Gerðardóm ... eða Dómstól KSÍ...?
Við 2. grein:
Þar segir:
2. gr.
5. gr. stjórnarskrárinnar orðast svo:
Forseti skal kjörinn beinum, leynilegum og almennum kosningum af þeim er kosningarétt hafa til Alþingis. Forsetaefni skal hafa meðmæli minnst 2,5% kosningabærra manna og mest 5%. Sá sem flest fær atkvæði, ef fleiri en einn eru í kjöri, er rétt kjörinn forseti. Ef aðeins einn maður er í kjöri er hann rétt kjörinn án atkvæðagreiðslu.
Athugasemd AKP:
Mætti ekki setja inn ítrekun á að: „.....Forsetinn skal vera þjóðkjörinn og skal kjörinn beinum leynilegum og almennum kosningum af þeim er kosningarétt hafa til Alþingis. ...“
Athugasemd AKP:
Meðmælin: Hvers vegna þarf að breyta fjölda meðmælenda úr um það bil 2,0% meðmælenda í 2,5%? Miðað við núverandi fjölda þeirra sem hafa kosningarétt hérna eða rúmlega 250.000 manns í síðustu kosningum, þá eru 2.0% eitthvað rúmlega 5.000 meðmælendur. Ef viðmiðið væri hækkað í 2,5%, þá er verið að hækka lágmarksfjölda meðmælenda í fjölda á bilinu rúmlega 6.250 meðmælendur eða um 1.000 meðmælendur.
Rök: Að mínu mati er þessi aukning úr 1.500 í rúm 6.000 meðmælendur ansi brött og menn hljóta að þurfa að taka líka tillit til þess að þeim sem hafa kosningarétt hérna á komandi árum hlýtur að fjölga og þá verður 2,5% ansi hátt hlutfall eftir nokkur kjörtímabil. Fyrir utan, þá þarf að athuga að það eru kannski ekki allir sem hafa áhuga á að láta skrá nafn sitt sem opinberan stuðning við einhvern frambjóðandann á meðmælandaskrá þó svo að þeir myndu kjósa viðkomandi frambjóðanda.
Þessi aukning getur líka haft þær afleiðingar að fjöldasmölun á einstaka frambjóðanda gæti átt sér stað og þar með takmarkað aðgang annarra frambjóðenda sem hefðu ekki eins öflugt bakland fjármuna til dæmis og það þýðir ekki að þræta fyrir að á sér stað hérna samanber undanfarnar kosningar. Að mínu mati, þá gæti þessi fjölgun meðmælenda stuðlað að lélegra lýðræði, nema að það sé einmitt tilgangurinn með þessari tillögu, þ.e. að tryggja að einhver einn frambjóðandi umfram aðra njóti forgangs hverju sinni.
Við 3. grein:
Þar segir:
3. gr.
6. gr. stjórnarskrárinnar orðast svo:
Kjörtímabil forseta hefst 1. júlí og endar 30. júní að sex árum liðnum. Forsetakjör fer fram í maí- eða júnímánuði það ár er kjörtímabil endar. Forseti skal ekki sitja lengur en tvö kjörtímabil samfellt.
Athugasemd AKP:
1. Kjörtímabil forseta endar að 4 árum liðnum.
2. Forseti skal ekki sitja lengur en hámark 3 kjörtímabil.
Það eru margar ástæður fyrir að kjörtímabilin séu hámark 4 ár, svo margar að það þarf tæpast að telja þær upp. En ef nefna skal einhver atriði, þá gæti komið upp sú staða að forsetinn einhverra hluta vegna getur ekki sinnt starfinu. Bara það eitt að veikjast eða einhverjar aðrar ástæður gætu komið upp sem valda því að forsetinn verður að segja af sér.
Við 4. grein:
Þar segir:
4. gr.
7. gr. stjórnarskrárinnar orðast svo:
Nú deyr forseti eða lætur af störfum, áður en kjörtíma hans er lokið, og skal þá kjósa nýjan forseta til 30. júní á sjötta ári frá kosningu.
Athugasemd AKP:
Það þarf að endurskoða vel orðalagið í þessari grein og þar sem segir „.....skal þá kjósa nýjan forseta til 30. júní á sjötta ári frá kosningu....“.
Ég velti fyrir mér:
• Ef forsetinn tæki nú upp á að deyja á sama ári og hann er kjörinn?
• Hver á að gegna embættinu þangað til ... á meðan ...?
• Hvaða dagsetningar verða settar sem viðmið, til dæmis ef forsetinn deyr í desember tveimur árum fyrir lok kjörtímabils síns eða fyrr?
• Er meiningin þá að einhverjir staðgenglar fari með embættið í þá mánuði eða ár sem kjörtímabilið varir?
Andmæli:
Þetta orðalag er eitt allsherjar klúður og þarf að endurskoða rækilega. Það eina sem þetta orðalag þýðir fyrir mér er að undirstrika hvað það er fráleitt að ætla að lengja kjörtímabilið úr 4 árum í 6.
Við 7. grein:
Þar segir:
7. gr.
Í stað 2. til 4. málsliðar 14. gr. stjórnarskrárinnar koma tveir nýir málsliðir, svohljóðandi:
Alþingi getur ákært ráðherra fyrir embættisrekstur þeirra eða falið ríkissaksóknara að fara með ákæruvaldið. Um ráðherraábyrgð, svo og rannsókn mála, útgáfu ákæru og meðferð mála fyrir dómi vegna ætlaðra embættisbrota ráðherra, skal kveðið á í lögum.
Athugasemd AKP:
Mér finnst ekki koma til greina að fella út Landsdóm vegna þess að sá dómur sem dæmir ráðherra á að vera algjörlega óháður öðrum dómstólum. Að öðru leiti mætti aðlaga textann betur að þeim texta sem fyrir er.
Við 11. grein:
Þar segir:
11. gr.
20. gr. stjórnarskrárinnar orðast svo:
Forseti Íslands, ráðherrar og önnur stjórnvöld veita þau embætti er lög mæla.
Engan má skipa embættismann, nema hann hafi íslenskan ríkisborgararétt. Krefja má embættismann um eið eða drengskaparheit við stjórnarskrána.
Með lögum skal að öðru leyti mæla fyrir um réttindi og skyldur embættismanna ríkisins og starfsgengisskilyrði þeirra. Þar skal komið á skipan sem tryggir að hæfni og málefnaleg sjónarmið ráði við veitingu embætta og starfslok embættismanna.
Með lögum má undanskilja ákveðna embættismannaflokka auk embættismanna þeirra, sem taldir eru í 61. gr.
Athugasemd AKP:
Hvers vegna er ekki skilyrt að embættismenn sverji eiða og drengskaparheit að stjórnarskránni? Hér þyrfti að skoða betur breytt orðalag og fyrirhugaðar niðurfellingar.
Við 12. grein:
Þar segir:
12. gr.
22. gr. stjórnarskrárinnar, sbr. 3. gr. stjórnarskipunarlaga nr. 56/1991, orðast svo:
Forseti Íslands setur Alþingi þegar það kemur saman að nýju eftir almennar alþingiskosningar.
Athugasemd AKP:
Hérna finnst mér að vanti að forsetinn setur þing líka hvert ár. Hvers vegna þarf að fella þetta á brott úr textanum sem fyrir er?
Við 13. grein:
Þar segir:
13. gr.
23. gr. stjórnarskrárinnar, sbr. 4. gr. stjórnarskipunarlaga nr. 56/1991, orðast svo:
Enginn ráðherra getur setið í embætti eftir að Alþingi hefur samþykkt tillögu um vantraust.
Samþykki Alþingi vantraust á forsætisráðherra skal hann biðjast lausnar fyrir sig og ríkisstjórn sína.
Forsætisráðherra, sem beðist hefur lausnar, og ríkisstjórn hans skulu sitja áfram sem starfsstjórn þar til ný stjórn hefur verið skipuð, en ráðherrar í starfsstjórn skulu aðeins taka þær ákvarðanir sem nauðsynlegar eru.
Athugasemd AKP:
Hvers vegna er verið að fella á brott orðalag 23. greinar? Mætti ekki einfaldlega bæta við einni grein með þessu orðalagi eða bæta þessum kafla inn í greinina?
Við 14. grein:
Þar segir:
14. gr.
Á 24. gr. stjórnarskrárinnar, sbr. 5. gr. stjórnarskipunarlaga nr. 56/1991, verði eftirfarandi breytingar:
a. Orðin „enda komi Alþingi saman eigi síðar en tíu vikum eftir að það var rofið“ í fyrri málslið falla á brott.
b. Á eftir fyrri málslið kemur nýr málsliður, svohljóðandi: Áður en forseti tekur afstöðu til tillögu forsætisráðherra um þingrof skal hann leita eftir áliti forseta Alþingis og formanna þingflokka.
Athugasemd AKP:
Hvers vegna þarf að fella niður tímatakmörkin á stjórnarmyndun? Að mínu mati, þá myndast þrýstingur á þá aðila sem semja um mögulegt stjórnarsamstarf og þar af leiðandi ætti að taka skemmri tíma að mynda ríkisstjórn ef hæfilegur þrýstingur er á aðila að koma sér saman um stjórnarsamstarf.
Við 15. grein:
Þar segir:
15. gr.
Við 26. gr. stjórnarskrárinnar bætist nýr málsliður, svohljóðandi: Atkvæðagreiðsla fer þó ekki fram felli Alþingi lögin úr gildi innan fimm daga frá synjun forseta.
Athugasemd AKP:
Hvers vegna þarf að setja þetta ákvæði inn? Hvaða rök eru fyrir þessari breytingu?
Við 17. grein:
Þar segir:
17. gr.
Eftirfarandi breytingar verða á 29. gr. stjórnarskrárinnar:
a. 1. málsliður fellur brott.
b. Í stað orðsins „Hann“ í upphafi 2. málsliðar kemur: „Forseti“.
c. Orðin „saksókn né“ og „sem landsdómur hefur dæmt“ í 3. málslið falla brott.
Athugasemd AKP:
Þessa grein þarf að umorða frá grunni. Það má fella brott lið A. Um 1. málslið en af hvaða tilefni forseti má náða aðra (NB: menn eða konur) eða að veita uppgjöf saka þarf að skilgreina. Liður C. má standa.
Að mínu mati, þá má alveg ræða þessa grein miklu betur, umorða og bæta inn skilgreiningum einnig. Það er til dæmis ekkert tekið á því hvort að dæmdur kynferðisafbrotamaður eða morðingi eigi að hljóta náðun.
Við 19. grein:
Þar segir:
19. gr.
35. gr. stjórnarskrárinnar, sbr. 9. gr. stjórnarskipunarlaga nr. 56/1991, orðast svo:
Nýtt Alþingi skal koma saman eigi síðar en fjórða þriðjudag eftir almennar alþingiskosningar.
Í lögum skal kveðið á um samkomudag reglulegs Alþingis ár hvert og skiptingu starfstíma þess í löggjafarþing.
Alþingi getur frestað fundum sínum um tiltekinn tíma. Hafi fundum Alþingis verið frestað getur forseti Alþingis eigi að síður kvatt þingið saman til funda ef nauðsyn ber til. Forseta Alþingis er það og skylt ef um það berst ósk frá meirihluta þingmanna eða ríkisstjórn.
Athugasemd AKP:
Hvers vegna er ekki tekið fram í stjórnarskránni hvað kjörtímabil Alþingis eru mörg ár? Ætti ekki sama að gilda um Alþingi eins og Forsetaembættið?
Nú hef ég ekki lögin fyrir framan mig en eins og skilja má framsetninguna í stjórnarskránni, þá eru engin tímatakmörg á hvað hvert kjörtímabil á Alþing eru mörg ár. Venjan er að hvert kjörtímabil sé 4 ár. Hvers vegna er það ekki tekið fram varðandi Alþingi?
ViðhengiÞað má segja að stjórnarskrá sé þær langtíma vinnureglur sem þjóðin setur þeim alþingismönnum sem hún kýs til að gæta hagsmuna sinna á hverjum tíma. Það er í hæsta máta óeðlilegt og ólýðræðislegt að alþingismenn setji sér sjálfir þessar vinnureglur og hafni beinlínis vilja þjóðarinnar hvað þetta varðar.
Þjóðin kaus sér stjórnlagaráð á sínum tíma og það samdi fullbúið frumvarp að nýrri stjórnarskrá sem þjóðin svo samþykkti með lýðræðislegum hætti. Þótt valdaklíkum stjórnmálaflokka tækist svo með lagaklækjum að ógilda þá lýðræðislegu niðurstöðu er þó ljóst að nýja stjórnarskráin hefur enn mikinn stuðning þjóðarinnar.
Vinsamlega hendið þessum breytingartillögum alþingismanna við gömlu dönsku stjórnarskrána og komið þess í stað með frumvarp byggt á þeirri nýju stjórnarskrá sem stjórnlagaþing skilaði frá þjóðinni til Alþingis árið 2011.
Þjóðin samþykkti nýja stjórnarskrá 2012. Lögfestið hana þegar í stað og hættið þessu fúski.
Stjórnarskrá er birtingarmynd samfélagssáttmála. Fyrr á tímum þótti við hæfi að konungar veittu slíkan sáttmála "að ofan", en í lýðræðisríki á 21. öldinni er rík krafa um að sá sáttmáli að koma "að neðan" úr samfélaginu sjálfu. Það frumvarp sem nú er lagt fram til umsagnar hefur verið unnið alfarið "að ofan", af formönnum stjórnmálaflokka á Alþingi. Frumvarpið verður væntanlega samþykkt af Alþingi stuttu fyrir næstu þingkosningar, og svo aftur eftir kosningar, enda hafa allir þingflokkar komið að því. Aðkoma almennings er hins vegar í algjöru lágmarki.
Skortur á trausti milli almennings og stjórnmálamanna hefur verið eitt stærsta vandamál íslenskra stjórnmála síðan 2008. Stjórnarskrárbreytingar sem fara fram með þessum hætti eru ekki líklegar til að auka traust almennings á stjórnmálamönnum. Þetta stjórnarskrárfrumvarp gefur hugmyndinni um fámennan hóp valdhafa ("elítu") sem ráðskist með landið eftir eigin hagsmunum byr undir báða vængi. Það viðheldur goðsögninni um reykfyllt bakherbergi. Frumvarpið mun auðvelda pópúlískum stjórnmálaöflum að festa sig í sessi, ekki vegna innihalds frumvarpsins sjálfs heldur vegna þess hvernig það hefur verið unnið og afgreitt.
Mun betur færi á því að taka upp tillögur stjórnlagaráðs um nýja stjórnarskrá frá 2012, sníða af því hvaða lagatæknilegu vankanta sem á því kunna að hafa verið, og finna aðferð til þess að innleiða það í breiðri sátt.
Að lokum vil ég nefna að ég er ekki mótfallinn þeim breytingum sem lagðar eru til, aðeins aðferðinni sem beitt hefur verið til þess að leggja þær til.
Þetta frumvarp er óþarft, það er til ný stjórnarskrá.
Umsögn um breytingatillögur á stjórnarskrá Íslands, tillögurnar eru samdar í umboði formanna þeirra stjórnmálaflokka sem nú sitja í ríkisstjórn Íslands
Ég mótmæli því að þessar tillögur verði teknar til afgreiðslu á þeim rökum að þær eru ekki unnar í lýðræðslegu samráðsferli meðal þjóðarinnar, sem er stjórnarskrárgjafinn.
Sú leið sem forsvarsmenn ríkisstjórnar Íslands eru nú að reyna að fara við breytingar á stjórnarskrá landsins brýtur gegn lýðræðislegri samfélagshugsun. Lýðræði er skilgreint með tveimur setningum á vefnum snara.is,, lýðræði er stjórnarfar þar sem almenningur getur með leynilegum kosningum haft úrslitavald í stjórnarfarsefnum”. Þegar almenningur kaus um tillögur stjórnlagaráðs 2012 var vilji hans skýr, 67% þátttakenda vildu að frumvarp stjórnlagaráðs yrði lagt til grundvallar nýrri stjórnarskrá. Seinni skilgreiningin er ,,lýðræði er réttur og aðstaða einstaklinga og hópa til að láta í ljós vilja sinn og hafa áhrif á öll samfélagsleg málefni”. Það hafa allir þeir sem tóku þátt í þjóðaratkvæðagreiðslunni 2012 þegar gert og þrír fjórðu hlutar þátttakenda lýstu sig samþykka frumvarpsdrögunum, það er skýr vilji þjóðar.
Fjórar ríkisstjórnir hafa nú kosið að hunsa þá atkvæðagreiðslu sem sannarlega var gerð til að hlusta á almenning í landinu. Þessar ríkisstjórnir og forsvarsmenn þeirra hafa með því sýnt að lýðræði er þeim ekki mikilvægt. Forsvarsmenn þeirra líta á sig sjálfa sem stjórnarskrárgjafann, en ekki þjóðina. Það að þeir sem fara með völd í umboði þjóðarinnar setji sér sjálfir leikreglur til að fara eftir er ekki birtingarmynd lýðræðis heldur mun fremur einræðis eða samráðs valdklíku og það er stjórnarfar sem ég get ekki samþykkt og mótmæli því framlagningu þessa frumvarps í heild sinni.
Þjóðin er búin að kjósa sér stjórnarskrá. Það er kominn tími til þess að stjórnvöld dragi hana upp úr skúffunni þar sem það er þjóðin sem semur stjórnarskrána og samþykkir hana, ekki ákveðnir stjórnmálaflokkar.
Umsögn um drög að frv. til stjórnskipunarlaga um stjórnarskrárákvæði um forseta Íslands, ríkisstjórn, verkefni framkvæmdarvalds o.fl., dags. 30. júní 2020.
Vísað er til þeirra draga sem birt eru í „Samráðsgátt“, en þar kemur fram að þau séu lögð fram af formönnum þeirra flokka er nú eiga sæti á Alþingi. Eftirfarandi er inngangur og samantekt að umsögn undirritaðs um þessi frumvarpsdrög. Umsögnin í heild fylgir sem viðhengi enda er skilavefur Samráðsgáttarinnar vart nothæfur þar sem öll uppsetning fer þar forgörðum.
Í greinargerð með þessum frumvarpsdrögum segir að „[f]ormennirnir fengu Ragnhildi Helgadóttur prófessor til að benda á leiðir til að uppfæra kaflann til samræmis við réttarþróun og framkvæmd. Í kjölfarið var Skúli Magnússon héraðsdómari og dósent fenginn til að semja frumvarp til stjórnarskipunarlaga í samráði við formenn flokkanna, sem fæli í sér tilteknar afmarkaðar umbætur.“
Enda þótt þeir lögfræðingar sem hér eru nefndir séu hinir mætustu fræðimenn skýtur það skökku við að tveimur einstaklingum sé falið svo ábúðarmikið verkefni á sama tíma og tönnlast er á því á vefsíðu verkefnisins, að „[a]llt kapp verður lagt á að starfið verði gagnsætt og haft verði víðtækt samráð við almenning.“ Ekki verður séð hvaða línur formennirnir lögðu fyrrgreindum sérfræðingum. Hvorki kemur það fram í greinargerðinni né heldur í öðrum þeim gögnum sem aðgengileg eru á vefsíðunni, þ.m.t. fundargerðum formannafundanna, sem eru fremur rýrar í roðinu. Þar með verður ekki ráðið í hvað er hvers í þessum frumvarpsdrögum. Spyrja má hvort þessi vinnubrögð samræmist markmiðinu um „gagnsæi“.
Enn fremur má spyrja hvaða tilgang það hafi fyrir almenning, þ.m.t. undirritaðan, að senda inn umsagnir um frumvarpsdrög formannanna. Eftir að umsagnir höfðu borist um frumvarpsdrög „um auðlindir náttúru Íslands“, má lesa í fundargerðum að „Unnur Brá fer yfir samantekt athugasemda sem bárust í opnu samráði um frumvörp til stjórnarskipunarlaga um umhverfisvernd og um auðlindir náttúru Íslands. Um fyrra frumvarpið bárust umsagnir frá 7 einstaklingum og 5 lögaðilum. Um síðara frumvarpið bárust umsagnir frá 19 einstaklingum og 7 lögaðilum“ (16. fundur) og „UBK kynnir breytingar á ákvæðinu eftir yfirferð umsagna sem hafa borist“ (18. fundur). Almenningur er engu nær, þ.m.t. þeir sem lögðu vinnu í að senda inn athugasemdir, sumar hverjar ítarlegar. Hvergi kemur fram hvaða „breytingar“ voru gerðar á ákvæðunum í kjölfar umsagnanna.
Umsagnarfrestur nú er allt of stuttur, þrjár vikur, og það í aðal sumarleyfistíma landsmanna. Æskilegt hefði verið að fá meiri tíma til umhugsunar. Því verður í þeirri umsögn, sem hér fylgir, aðeins stiklað á stóru.
Undirritaður telur að með frumvarpsdrögunum horfi margt til bóta, enda er víða byggt á sjónarmiðum Stjórnlagaráðs. Á hinn bóginn þarf meira til að úr verði heilsteypt og samræmd endurskoðun á stjórnarskránni.
Undirritaður leyfir sér enn og aftur að að benda á að tillögur Stjórnlagaráðs frá sumrinu 2011 eru eini grundvöllur að stjórnarskrárbótum sem hefur hlotið beina lýðræðislega umfjöllun. Allt ferlið var almenningi opið og leitast var við að svara sérhverri skriflegri athugasemd sem barst. Tillögur ráðsins fengu mikinn stuðning í þjóðaratkvæðagreiðslunni 20. október 2012 þar sem tveir þriðju hlutar þeirra, sem afstöðu tóku, lýstu stuðningi við það að tillögurnar skyldu lagðar til grundvallar frumvarpi að nýrri stjórnarskrá.
Nokkrir punktar úr eftirfarandi umsögn (sjá viðhengi)
• Hnykkja ætti á því að allt vald komi frá þjóðinni en kjörnir fulltrúar fari með það í hennar umboði.
• Þess er saknað að ekki skuli tekin upp tillaga Stjórnlagaráðs um raðval til að tryggja að kjörinn forseti njóti á endanum stuðnings meirihluta kjósenda.
• Spurt er um það ákvæði sem á að takmarka setu forseta við tólf ár. Óljóst er hvort sami maður geti gegnt embættinu enn lengur sé seta hans í stóli ekki samfelld.
• Tillögur um aðkomu forseta að stjórnarmyndun eru athyglisverðar en verða ekki gagnrýndar innan þess stutta tímafrests sem gefinn er.
• Dregið er í efa að ríkisráð hafi einhvern tilgang.
• Því miður eru „þykjustuhlutverk“ forseta ekki afnumin, jafnvel nýjum bætt við.
• Orðlag um gildistöku nýs ákvæðis um hámark á embættistíð forseta þykir óskýrt.
• Brýnt er að stjórnarskrá sé öllum læsileg og aðgengileg og verði þjóðinni hjartfólgin. Bútasaumuð stjórnarskrá er ekki til þess fallin.
Umsögn um efnisatriði frumvarpsdraganna
Einstök ákvæði frumvarpsdraganna eru fyrst tekin upp orðrétt, en síðan kemur umfjöllun undirritaðs.
Tilvísanir í tillögur Stjórnlagaráðs miðast við frumvarp ráðsins afhent Alþingi 29. júlí 2011 ásamt skýringum.
1. gr.
2. og 3. málsliður 2. gr. stjórnarskrárinnar orðast svo:
Forseti, ráðherrar í ríkisstjórn Íslands og önnur stjórnvöld samkvæmt stjórnarskrá þessari og öðrum landslögum fara með framkvæmdarvaldið. Hæstiréttur Íslands og aðrir dómstólar fara með dómsvaldið.
Fagna ber þessari breytingu, enda er hún í anda þess sem Stjórnlagaráð lagði til.
Þess er þó saknað að 1. málsl. téðrar stjórnarskrárgreinar skuli ekki tekinn til endurskoðunar, en þar segir: „Alþingi og forseti Íslands fara saman með löggjafarvaldið.“ Taka ætti undir með Stjórnlagaráði um að „Alþingi fer með löggjafarvaldið í umboði þjóðarinnar“, til að ítreka að valdið er hjá þjóðinni. (Þessi og síðari undirstrikanir er undiritaðs.)
Þá er það spurning hví haldið er í þá hugsun að forseti Íslands komi að löggjafarvaldinu. Í 25. gr. gildandi stjórnarskrár segir þó að „[f]orseti lýðveldisins getur látið leggja fyrir Alþingi frumvörp til laga og annarra samþykkta.“ Þetta er ekki svo. Það er viðkomandi ráðherra sem leggur stjórnarfrumvarp fram með marklítilli uppáskrift forsetans í samræmi við hina alræmdu 1. mgr. 13. gr. (sjá síðar). Margir, jafnvel forsetaframbjóðendur, taka þessa grein þó bókstaflega. Hér ætti endilega að taka af skarið og fella 25. gr. brott og þar með að forsetinn fari að einhverju leyti með löggjafarvaldið.
Verði haldið í hina margumræddu 26. gr. stjórnarskrárinnar, sem kveður á um málsskotsrétt forsetans, kunna sumir að segja að forsetinn verði áfram með fingurna á löggjafarvaldinu. Stjórnlagaráð taldi svo ekki vera þrátt fyrir að ráðið léti málskostsréttarákvæðið standa óbreytt.
2. gr.
5. gr. stjórnarskrárinnar orðast svo:
Forseti skal kjörinn beinum, leynilegum og almennum kosningum af þeim er kosningarétt hafa til Alþingis. Forsetaefni skal hafa meðmæli minnst 2,5% kosningabærra manna og mest 5%. Sá sem flest fær atkvæði, ef fleiri en einn eru í kjöri, er rétt kjörinn forseti. Ef aðeins einn maður er í kjöri er hann rétt kjörinn án atkvæðagreiðslu.
Að öðru leyti skal ákveða með lögum um framboð og kjör forseta og má þar ákveða að tiltekin tala meðmælenda skuli vera úr hverju kjördæmi í hlutfalli við kjósendatölu þar.
Breytingarnar eru til bóta. Líka það að hafa kjörtímabil forseta sex ár en ekki fjögur, nokkuð sem Stjórnlagaráð lagði þó ekki til, eða hafði ekki kjark til að segja! Aftur á móti er þess mjög saknað að ekki skuli tekin upp tillaga Stjórnlagaráðs um raðval til að tryggja að kjörinn forseti njóti á endanum stuðnings meirihluta kjósenda, sbr. ákvæði í 78. gr. frv. ráðsins um að „[k]jósendur skulu raða frambjóðendum, einum eða fleirum að eigin vali, í forgangsröð.“
Um kosti slíks raðvals hefur undirritaður oft rætt og ritað og má m.a. benda á nokkra vefsíðupistla hans þar um. Þar er m.a. fjallað um það hvernig útfæra má þetta ákvæði á afar einfaldan hátt með aðalvali og einu varavali, sbr. fyrirkomulag við kjör yfirborgarstjóra Lundúna. Um aldarlanga og góða reynslu Íra þarf ekki að fjölyrða. Þetta fyrirkomulag er að flestu leyti betra en að halda tvennar forsetakosningar eins og víða tíðkast; nú síðast í Póllandi. Þeir sem um véla er hvattir til að kynna sér þessa útfærslu á forsetakjöri.
3. gr.
6. gr. stjórnarskrárinnar orðast svo:
Kjörtímabil forseta hefst 1. júlí og endar 30. júní að sex árum liðnum. Forsetakjör fer fram í maí- eða júnímánuði það ár er kjörtímabil endar. Forseti skal ekki sitja lengur en tvö kjörtímabil samfellt.
Hér skal staldrað við orðalagið „Forseti skal ekki sitja lengur en tvö kjörtímabil samfellt.“ Hvað merkir þetta? Gæti forseti, sem teldi sig ómissandi, farið Pútínsku leiðina og fengið lepp til að verma embættið í eitt kjörtímabil að loknum sínum tveimur og boðið sig síðan aftur fram og það jafnvel í tvígang? Þá slægi hann fyrra met í þaulsetu forseta Íslands. Enda þótt ólíklegt sé að þessi staða kæmi upp, á stjórnarskrá að vera skorinorð og sjá líka við ólíklegum aðstæðum.
Lágmarksbreyting væri að fella brott undirstrikaða orðið „samfellt“. Enn betra væri að kveða skýrt að orði og segja „Sá sem gengt hefur embætti forseta samtals í meira en ellefu ár er ekki kjörgengur.“ Er þá kveðið enn skýrar að orði en hjá Stjórnlagaráði, enda þótt hugsunin sé sú sama. Vera má að fyrir smiðum frumvarpsdraganna vaki að heimila afturkomu í forsetastól. Til hvers? Er slíkur skortur á hæfum mönnum í embættið að grípa þurfi til fyrri forseta?
4. gr.
7. gr. stjórnarskrárinnar orðast svo:
Nú deyr forseti eða lætur af störfum, áður en kjörtíma hans er lokið, og skal þá kjósa nýjan forseta til 30. júní á sjötta ári frá kosningu.
Engin athugasemd.
5. gr.
Við fyrri málslið 1. mgr. 11. gr. stjórnarskrárinnar bætast orðin: „sem ráðherra undirritar með honum“.
Þessi viðbót um að forseti sé ábyrgðarlaus af „lepphlutverkum“ sínum er til bóta. Viðbótin kann að einhverju leyti að skýra fyrir almenningi rökin fyrir þessu ábyrgðarleysi. Enn betra væri að fella öll lepphlutverkin niður og þá um leið þessa mgr. í heild sinni, eins og Stjórnlagaráð lagði til, sbr. 84. gr. frumvarps þess.
6. gr.
Í stað orðsins „Ráðuneytið“ í upphafi 2. mgr. 13. gr. stjórnarskrárinnar kemur: „Stjórnarráð Íslands“.
Gott er að stjórsskrárgjafinn uppgötvi loksins að ráðherra Íslands er ekki lengur einn! Að öðru leyti engar athugasemdir.
7. gr.
Í stað 2. til 4. málsliðar 14. gr. stjórnarskrárinnar koma tveir nýir málsliðir, svohljóðandi:
Alþingi getur ákært ráðherra fyrir embættisrekstur þeirra eða falið ríkissaksóknara að fara með ákæruvaldið. Um ráðherraábyrgð, svo og rannsókn mála, útgáfu ákæru og meðferð mála fyrir dómi vegna ætlaðra embættisbrota ráðherra, skal kveðið á í lögum.
Flest er hér til bóta en þó ætti að forðast að hafa slík ákvæði í stjórnarskrá valkvæð eins og þetta: „Alþingi getur ákært … eða falið ríkissaksóknara að fara með ákæruvaldið.“ Strax við val þarna á milli myndi pólitískt þras fara af stað. Best væri að taka af skarið. Stjórnlagaráð lagði til að ákæruvaldið væri í höndum Alþingis.
8. gr.
15. gr. stjórnarskrárinnar orðast svo:
Forseti ákveður, án tillögu ráðherra, hverjum hann felur að mynda ríkisstjórn. Hann skipar forsætisráðherra og aðra ráðherra í ríkisstjórn og veitir þeim lausn. Hann ákveður tölu þeirra og skiptir störfum með þeim.
Ríkisstjórn, svo og einstakir ráðherrar, skulu njóta stuðnings meirihluta Alþingis eða hlutleysis. Forseta er heimilt að óska eftir yfirlýsingu Alþingis um stuðning eða hlutleysi áður en ný ríkisstjórn er skipuð.
Hér er fjallað um það lykilatriði hvernig staðið skuli að myndun ríkisstjórnar. Um þetta er ekkert sagt í gildandi stjórnarskrá. Umrædd breytingartillaga er því til bóta, enda þótt hún sé ekki jafn afgerandi og Stjórnlagaráð lagði til. Allt þetta mál er þó meira en svo að undirritaður treysti sér til að koma með ígrundaða athugasemd á þeim stutta tíma sem veittur er til að gefa umsagnir.
Þó má strax benda á að í greinargerð með þessari frumvarpsgrein er ítrekað að „[f]orseti ákveði, án tillögu ráðherra, hverjum hann felur að mynda „ríkisstjórn“ … .“ En síðar í umfjölluninni er sagt að það sé ekki stefnt að neinni breytingu á því „að forseti skipi forsætisráðherra, sem meðundirritar eigið skipunarbréf, …“. Í augum og eyrum stærðfræðings hljómar það síðara sem rökleysa og í mótsögn við hið undirstrikaða. Sami leikmaður í lögfræði finnur þessu undarlega verklagi engan stað í gildandi stjórnarskrá, en höfundar greinargerðarinnar tala reyndar aðeins um „venju“ í því sambandi.
9. gr.
2. mgr. 16. gr. stjórnarskrárinnar orðast svo: Lög og mikilvægar stjórnarráðstafanir, þar á meðal þjóðréttarsamninga sem horfa til breytinga á landslögum eða eru af öðrum ástæðum mikilvægir, skal bera upp fyrir forseta í ríkisráði.
Hér kemur óbeint fram að haldið er í „ríkisráð“, sem virðist hafa verið heldur tilgangslítið apparat á lýðveldistímanum. Mál eru borinn þar upp í búntum á tyllidögum, enda þótt í reynd sé löngu búið að ganga frá þeim. Viðbúið er að almenningur skilji lítt til hvers þessir fundir eru haldnir. Stjórnlagaráð lét ríkisráðið deyja drottni sínum. Hér er enn og aftur sá hængur á að stjórnarskráin er ekki endurskoðuð í heild sinni, heldur aðeins í bútum.
10. gr.
17. gr. stjórnarskrárinnar orðast svo:
Ríkisstjórnarfundi skal halda um nýmæli í lögum, tillögur til Alþingis, önnur mikilvæg stjórnarmálefni og til samráðs um stefnumál ríkisstjórnarinnar. Svo skal og ríkisstjórnarfund halda, ef einhver ráðherra óskar að bera þar upp mál. Fundunum stjórnar forsætisráðherra. Hann hefur umsjón með störfum og stefnu ríkisstjórnar og samhæfir aðgerðir ráðherra ef á þarf að halda.
Hér er – í ljósi sögunnar – kveðið nokkru ítarlegar á um nauðsyn ríkisstjórnarfunda en í gildandi ákvæðum. Þetta er til bóta, en sem fyrr má benda á tillögur Stjórnlagaráðs, sbr. 87. gr. frv. þess.
11. gr.
20. gr. stjórnarskrárinnar orðast svo:
Forseti Íslands, ráðherrar og önnur stjórnvöld veita þau embætti er lög mæla.
Engan má skipa embættismann, nema hann hafi íslenskan ríkisborgararétt. Krefja má embættismann um eið eða drengskaparheit við stjórnarskrána.
Með lögum skal að öðru leyti mæla fyrir um réttindi og skyldur embættismanna ríkisins og starfsgengisskilyrði þeirra. Þar skal komið á skipan sem tryggir að hæfni og málefnaleg sjónarmið ráði við veitingu embætta og starfslok embættismanna.
Með lögum má undanskilja ákveðna embættismannaflokka auk embættismanna þeirra, sem taldir eru í 61. gr.
Umhugsunarvert, en engin athugasemd sakir tímaskorts!
12. gr.
22. gr. stjórnarskrárinnar, sbr. 3. gr. stjórnarskipunarlaga nr. 56/1991, orðast svo:
Forseti Íslands setur Alþingi þegar það kemur saman að nýju eftir almennar alþingiskosningar.
Hér er nýmælið það að hætt sé við það pjatt að setja Alþingi árlega. Þetta er fagnaðarefni.
13. gr.
23. gr. stjórnarskrárinnar, sbr. 4. gr. stjórnarskipunarlaga nr. 56/1991, orðast svo:
Enginn ráðherra getur setið í embætti eftir að Alþingi hefur samþykkt tillögu um vantraust.
Samþykki Alþingi vantraust á forsætisráðherra skal hann biðjast lausnar fyrir sig og ríkisstjórn sína.
Forsætisráðherra, sem beðist hefur lausnar, og ríkisstjórn hans skulu sitja áfram sem starfsstjórn þar til ný stjórn hefur verið skipuð, en ráðherrar í starfsstjórn skulu aðeins taka þær ákvarðanir sem nauðsynlegar eru.
Mikið til sama hugsun og hjá Stjórnlagaráði.
14. gr.
Á 24. gr. stjórnarskrárinnar, sbr. 5. gr. stjórnarskipunarlaga nr. 56/1991, verði eftirfarandi breytingar:
a. Orðin „enda komi Alþingi saman eigi síðar en tíu vikum eftir að það var rofið“ í fyrri málslið falla á brott.
b. Á eftir fyrri málslið kemur nýr málsliður, svohljóðandi: Áður en forseti tekur afstöðu til tillögu forsætisráðherra um þingrof skal hann leita eftir áliti forseta Alþingis og formanna þingflokka.
Er það alvöruhlutverk forseta að rjúfa þing, þ.e.a.s. getur hann einn ákvæðið það? Eða er þetta enn eitt „lepphlutverkið“? Greinargerðin bendir til þess fyrrnefnda en allt er þetta þó á reiki svo lengi sem 1. mgr. 13. gr. stjórnarskrárinnar er við haldið. Megi hún fara á haugana!
15. gr.
Við 26. gr. stjórnarskrárinnar bætist nýr málsliður, svohljóðandi: Atkvæðagreiðsla fer þó ekki fram felli Alþingi lögin úr gildi innan fimm daga frá synjun forseta.
Mikið til sama hugsun og hjá Stjórnlagaráði, en hér er skýrar tekið til orða.
16. gr.
27. gr. stjórnarskrárinnar orðast svo:
Birta skal lög, almenn stjórnvaldsfyrirmæli og þjóðréttarsamninga sem ríkið hefur fullgilt. Um birtingarháttu og gildistöku fer að landslögum.
Engin athugasemd.
17. gr.
Eftirfarandi breytingar verða á 29. gr. stjórnarskrárinnar:
a. 1. málsliður fellur brott.
b. Í stað orðsins „Hann“ í upphafi 2. málsliðar kemur: „Forseti“.
c. Orðin „saksókn né“ og „sem landsdómur hefur dæmt“ í 3. málslið falla brott.
Mikið til sama hugsun og hjá Stjórnlagaráði.
18. gr.
30. gr. stjórnarskrárinnar orðast svo:
Ríkissaksóknari er æðsti handhafi ákæruvaldsins. Hann skal í embættisverkum sínum fara einungis eftir lögunum.
Forseti Íslands skipar ríkissaksóknara og veitir honum lausn. Ríkissaksóknari skal njóta sömu verndar í starfi og dómarar.
Að öðru leyti skal skipan ákæruvaldsins ákveðin með lögum.
Fyrir lesendur þessarar umsagnar er áhugavert að vita hvaða texta þessi ráðgerða 30. gr. leysir af hólmi. Brottfallni textinn er þessi gullmoli í gildandi stjórnarskrá:
„Forsetinn veitir, annaðhvort sjálfur eða með því að fela það öðrum stjórnvöldum, undanþágur frá lögum samkvæmt reglum, sem farið hefur verið eftir hingað til.“
Hér má með sanni segja að farið hafi fé betra. Stjórnlagaráð var alla vega þess sinnis.
Í þessari nýju ráðgerðu stjórnarskrárgrein er fjallað um tilvist og hlutverk ríkissaksóknara. Mikið til sama hugsun og hjá Stjórnlagaráði, nema hvað í tillögu flokksformannanna segir að forseti skipi ríkissaksóknara. Í ljósi þess að ekki er hróflað við 13. gr. gildandi stjórnarskrár merkir þetta að ráðherra skipi hann. Því miður er hér enn eitt „þykjustuhlutverk“ forseta á ferðinni.
19. gr.
35. gr. stjórnarskrárinnar, sbr. 9. gr. stjórnarskipunarlaga nr. 56/1991, orðast svo:
Nýtt Alþingi skal koma saman eigi síðar en fjórða þriðjudag eftir almennar alþingiskosningar.
Í lögum skal kveðið á um samkomudag reglulegs Alþingis ár hvert og skiptingu starfstíma þess í löggjafarþing.
Engin athugasemd.
20. gr.
Við 44. gr. stjórnarskrárinnar, sbr. 14. gr. stjórnarskipunarlaga nr. 56/1991, bætist nýr málsliður, svohljóðandi: Frumvarp fellur sjálfkrafa niður í lok kjörtímabils nema kveðið sé á um annað í þingskaparlögum.
Fagnaðarefni að sama mál þurfi ekki að leggja fram ár eftir ár innan sama kjörtímabils.
21. gr.
Lög þessi öðlast þegar gildi.
Þrátt fyrir 1. mgr. skal beita ákvæðum 3. og 4. gr. í fyrsta sinn er forseti Íslands er kjörinn eftir gildistöku laga þessara, þó þannig að næstu forsetakosningar skal halda í maí eða júní í lok kjörtímabils sitjandi forseta.
Hér er ákvæði til bráðabirgða um hvort eða hvernig ákvæði 12. gr. frumvarpsins um kjörtímabil og hámarkslengd forsetatíma eigi við um þann forseta er situr þegar þannig breytt stjórnarskrá hefur tekið gildi. Orðalagið er þó loðið enda þótt af greinargerðinni megi ráða að ákvæðin taki að fullu gildi við lok kjörtímabils þásitjandi forseta, sem er eðlilegt. Hví má ekki segja þetta berum orðum í sjálfu stjórnarskrárákvæðinu?
Lokaorð
Margt í þessum tillögum flokksformannanna virðist – a.m.k. við fyrstu sýn – vera til bóta. Á hinn bóginn þyrfti að ganga lengra og gera hreint í þessum forsetaákvæðum stjórnarskrárinnar í heild sinni. Þar er mikilvægast að fella 1. mgr. 13. gr. stjórnarskrárinnar algerlega brott með því móti að gera ákvæði hennar óþarft.
Sem kunnugt er segir þessi mgr. „ Forsetinn lætur ráðherra framkvæma vald sitt.“ Með þessu ákvæði er sagt að það sem forsetanum sé falið að gera samkvæmt öðrum ákvæðum stjórnarskrárinnar sé „allt í plati“ eins og börnin segja. Þessi stutta setning gerir þannig megnið af því sem er sagt vera verkefni forsetans að markleysu. Í raun mætti umorða þetta ákvæði og segja í þess stað: „Ráðherra lætur forseta framkvæma það vald sem forsetanum er eignað.“ !
Almenningur skilur ekki hvað átt er við með þessari mgr. og lögspekingar eru ekki á eitt sáttir. Sumir forsetaframbjóðendur gaspra um meint vald forseta og skauta þá fram hjá þessu ákvæði, með- eða ómeðvitað.
Sumir lögspekingar hafa jafnvel gengið svo langt að segja að það sem forsetinn geri ekki þurfi líka uppáskrift ráðherra! Þannig var það álit þessara að 26. gr. væri óvirk, að forsetinn gæti ekki synjað lögum staðfestingar, þ.e.a.s. neitað að rita nafn sitt undir lög frá Alþingi og senda þau þar með í þjóðaratkvæðagreiðslu, nema að fyrirmælum ráðherra. Svona hártoganir verður að kveða í kútinn í eitt skipti fyrir öll. Stjórnarskráin á að segja skýrt hvað forsetinn á og má gera og aðskilið þar frá hvað aðrir mega og eiga að gera, þ.m.t. ráðherrar.
Allar breytingar á stjórnarskránni ættu að hafa það meðal aðalmarkmiða að gera þetta grundvallarskjal skiljanlegt öllu venjulegu fólki. Stjórnarskrá er erindisbréf þjóðarinnar til allra valdhafa. Til þess að svo megi vera þarf skjalið að væra sem læsilegast. Að það skuli þurfa lögfræðinga til að endursegja hvað í skránni stendur er með öllu ótækt. Vitaskuld verður seint komið í veg fyrir að ágreiningur verði um túlkun einstakra ákvæða, en það á að vera keppikefli að draga sem mest úr líkunum á því.
Í afar áhrifamikilli ræðu, sem þáverandi forseti stjórnlagadómstóls Þýska sambandslýðveldisins, Andreas Voßkuhle, hélt á þjóðhátíðardegi Þjóðverja árið 2011, var honum tíðrætt um það hvað sameinaði þjóðina. Í ljósi sögunnar, þar sem hugtök eins og „þjóð“ og „land“ höfðu óspart verið misnotuð, komst hann að þeirri niðurstöðu að sameiningartáknið væri stjórnarskráin þýska, sú sem var sett 1949 eftir alkunnar hamfarir þjóðarinnar. Hann talaði því um „stjórnarskrárást“ í stað „ættjarðarástar“ – og vitnaði þá um leið í aðra mikla hugsuði. Í þessu samhengi má benda á að þjóðhátíðardagar margra þjóða miðast við gildistöku stjórnarskrár þeirra. Þetta á t.d. við um frændur okkar Dani og Norðmenn.
Nú er okkar saga sem betur fer ólík þeirri þýsku, en samt er brýnt að fólkið finni stjórnarskrána vera sér hjartfólgna. Frumskilyrði þess er að hægt sé að lesa hana og skilja. Að því stefndi Stjórnlagaráð og það var ein meginástæða þess að ráðið lagði til endurritun alls skjalsins, þó ekki þannig að öllu væri kollvarpað. Flest ákvæði þeirrar núgildandi er að finna í stjórnarskrárgerð ráðsins.
Leiðarljós Stjórnlagaráðs voru m.a. þessi:
• Efnisatriði voru sameinuð undir viðeigandi kaflaheitum, og þeim um leið fjölgað um nær helming. Kaflar fengu jafnframt yfirskriftir en ekki bara númer eins og í þeirri gildandi.
• Hver lagagrein fékk líka fyrirsögn hjá Stjórnlagaráði.
• Sneitt var hjá því að vera með tilvísanir þvers og kruss milli stjórnarskrárgreina, en þær eru allmargar í gildandi stjórnarskrá, einkum þó með óbeinum hætti, sbr. 13. greinina alræmdu.
• Reynt var að hafa gott en skiljanlegt málfar á öllum textanum. Þar naut Stjórnlagaráð ekki síst liðsinnis hins mæta og málhaga félaga Erlings Sigurðssonar, sem nú er látinn.
ViðhengiBútasaumur um betrumbætur á núgildandi stjórnarskrá breytir engu, það þarf að uppfæra hana í heild til nútímans. Það hefur verið gert, ný stjórnarskrá er til og er samþykkt af þjóðinni árið 2012 og þjóðin er stjórnarskrárgjafinn!
Hvern eruð þið að reyna að blekkja? Við kusum um nýja stjórnarskrá - með auðlindaákvæði - árið 2012! Það næst aldrei sátt fyrr en hún verður lögð til grundvallar.
Alþingi verðskuldar enga virðingu á meðan það fer gegn vilja þjóðarinnar.
Þessu verki er lokið. Þjóðin hefur komið sér saman um nýja stjórnarskrá lögfestið hana.
Þið eruð að hunsa vilja minn og annara. Fólkið í landinu hafði fyrir því að kjósa um drög að nýrri stjórnarskrá. Þið stjórnmálamenn hafið ekki hlustað á þjóðina. Fólkið á að setja stjórnmálamönnum leikreglurnar. Stjórnmálamenn eiga ekki að setja sjálfum sér leikreglur.
Að lengja kjörtímabil forseta dregur úr lýðræðislegu valdi kjósenda. Við höfum mýmörg dæmi um þjóðarleiðtoga sem kjósendur missa álit á. Þá er betra að kjörtímbilið sé ekki of langt svo hægt sé kjósa nýjan forseta fyrr en seinna. Annars vil ég benda á að þjóðin hefur þegar valið sér nýja stjórnarskrá. Alþingi á BARA eftir að staðfesta hana.
Umsögn Ungra jafnaðarmanna vegna frumvarps til stjórnarskipunarlaga um breytingu á stjórnarskrá lýðveldisins Íslands nr. 33/1944. Samþykkt í miðstjórn hreyfingarinnar 21. júlí 2020.
Forsætisráðherra hefur nú á síðustu misserum átt nokkra fundi með formönnum þeirra flokka sem sæti eiga á Alþingi um breytingar á stjórnarskrá og afraksturinn er frumvarp um breytingar á forsetakafla stjórnarskrárinnar, sem nú er óskað eftir áliti almennings á. Ungir jafnaðarmenn minna forsætisráðherra á að álit almennings hefur nú þegar rækilega komið fram, og gerði það raunar áður en að sú vinna sem nú fer fram á lokuðum fundum formanna flokkanna hófst. Er hér átt við niðurstöður þjóðaratkvæðagreiðslu 20. október 2012, þar sem nærri 2/3 kjósenda greiddu atkvæði með því að tillögur Stjórnlagaráðs yrðu lagðar til grundvallar að nýrri stjórnarskrá.
Tillögur Stjórnlagaráðs voru afrakstur lýðræðislegs ferlis þúsund manna þjóðfunda og margra mánaða starfs Stjórnlagaráðs. Stjórnlagaráð vann að tillögum sínum á opnum fundum og fékk umsagnir og athugasemdir þúsunda aðila, bæði lærðra og leikna.
Það er því afar holur hljómur í því samráði sem nú á að viðhafa við almenning, og í samanburði við það lýðræðislega ferli sem tillögur stjórnlagaráðs byggðu á, er augljóst að tillögur forsætisráðherra nú hafa ekki það lýðræðislega umboð sem þörf er á við breytingar á stjórnarskrá landsins.
Í umsögn þessari verður ekki tekin afstaða til efnisatriða frumvarpsins, enda munu einstaklingar, samtök og ekki síst stjórnmálaflokkar ætíð vera ósammála um einstök atriði stjórnarskrárinnar. Sést það á engu betur en þeirri staðreynd að Alþingi hefur í 75 ár mistekist ætlunarverk sitt, að ráðast í heildarendurskoðun stjórnarskrárinnar. Eina leiðin út úr þeim hnút er að klára það lýðræðislega ferli sem stjórnarskrárvinnunni var komið í með skipan stjórnlagaráðs, hlíta niðurstöðu þjóðaratkvæðagreiðslu, og samþykkja nýju stjórnarskránna.
Í því skyni er rétt að minna á að formaður Samfylkingarinnar ásamt öðrum þingmönnum hefur lagt fram nýju stjórnarskránna sem frumvarp til Alþingis. Það væri Alþingi, og forsætisráðherra, til sóma að samþykkja það.
Það var kosið í Október 2012. Þið verðið að virða niðurstöðu þeirra kosninga !
Undiritaður mótmælir þeim ólýðræðislegu vinnubrögðum sem beitt er við innleiðingu þessara breytinga á stjórnskipunarlögum, sem og hunsun stjórnvalda á frumvarpi, sem Stjórnlagaráð samþykkti einróma árið 2011 og 2/3 hlutar kjósenda lýstu sig fylgjandi í þjóðaratkvæðagreiðslu árið 2012. Vinnubrögð Alþingis eru móðgun við íslensku þjóðina sem er stjórnarskrárgjafinn.
Ljóst er að virðingarleysi stjórnmálamanna við kosningarnar 2012 er í raun valdarán, þar sem Fólkið í landinu er Stjórnarskrár-Gjafinn.
Hér er farið gegn lýðræðislegum vilja kjósenda sem birtist í þjóðaratkvæðagreiðslunni 2012 þess efnis að leggja skyldi frumvarp Stjórnlagaráð til grundvallar sem stjórnarskrá Íslands.
Augljóslega ganga þessar tillögur ekki upp m.v. þann vilja, þar sem hvorki er um að ræða heildarendurskoðun né frumvarp stjórnlagaráðs lagt til grundvallar. Sem dæmi virðist geðþótti hafa ráðið því að ekki er tryggt að forseti sé kjörinn með meiri hluta atkvæða og einnig að kjörtímabil skuli hafa verið lengt til sex ára.
Þjóðin er stjórnarksrárgjafinn og þar til Alþingi auðnast að skilja og virða þá staðreynd verður hvorki friður um þetta mál í þjóðfélaginu, né traust á Alþingi endurreist.
Ég vona að stjórnarandstöðunni beri að lágmarki gæfa til að segja sig frá þessu ólýðræðislega ferli.
Hvet þjóðkjörna að snúa af leið vald og lýðræðis-níðslu og samþykkja án undabragða og eða efnisbreytinga tillögur stjórnlagaráðs, sem 2/3 kjósenda samþykkti í þjóðaratkvæðagreiðslu 20.okt.2012.
Ég sem ein af mörgum kem ekki nógu sterkum orðum til að lýsa reiði minni um að þjóðþing Íslendinga ætli ekki að fara eftir því sem þjóðin sjálf vill í þessu stóra máli sem Stjórnarskrármálið er. Þið eruð þingmenn og ráðherrar en þjóðin er stjórnarskrárgjafinn. Það er búið að kjósa og eftir því á að fara.
Hér er farið gegn lýðræðislegum vilja kjósenda sem birtist í þjóðaratkvæðagreiðslunni 2012 sem var að leggja skyldi frumvarp Stjórnlagaráðs til grundvallar sem stjórnarskrá Íslands.
Reyndar á að kalla þessar tillögur "stjórnarfarslegt ofbeldi" þar sem gengið er gegn þeirri staðreynd að þjóðin er stjórnarskrárgjafinn.
Ég fer þess því á leit sem stjórnarskrárgjafi að mín fyrri gjöf verði heiðruð og þessi dúsa til fjármagns og fasisma hundsuð með öllu.
Eins og alkunna er þá hefur þjóðin nú þegar kosið sér nýja stjórnarskrá.
Þingið á að fara eftir vilja þjóðarinnar.
Við eigum að búa við lýðræði, ekki flokksræði.
Nýju stjórnarskrána strax!
Lögfestið Nýju stjórnarskrána í heild, sem var saþykkt með hreinum meirihluta í þjóðaratkvæðagreiðslu 2012! Þjóðin er stjórnarskrárgjafinn! VIRÐIÐ VILJA OKKAR !!!
Virkið stjórnarskrá Stjórnlagaráðs sem samþykkt var i þjóðaratkvæðagreiðslu 2012, tafarlaust, þið hafið ekkert umboð til að setja okkur stjórnarskrá, þjóðin semur stjórnarskrá.
Góðan dag!
Íslenska þjóðin samþykkti þann 20. október 2012 stjórnarskrá. Stjórnarskrárgjafinn talaði þá. Sem fyrst verður að ljúka því verki. Framkvæmið vilja þjóðarinnar frá 20. október 2012.
Kv,
Erlingur Hansson
Eg motmæli harðlega þeim gerræðislegu vinnubrögðum að hundsa þjoðaratkvæðagreiðslu um malið. Legg til að þið hættið þessari valdniðslu og lögfestið þa stjornarskra sem þjoðin samþykkti 20. oktober 2012.
Þessu frumvarpi er ofaukið. Einstök atriði þess skipta því engu máli. Þjóðin er stjórnarskrárgjafinn, ekki alþingi. Fyrir liggur frumvarp stjórnlagaráðs og alþingis frá 2011-2013 sem tveir þriðju hlutar kjósenda lýstu sig fylgjandi í þjóðaratkvæðagreiðslunni 20. október 2012. Stjórnskipunar- og eftirlitsnefnd alþingis 2012-2013 leyfði orðalagsbreytingar á frumvarpinu sem hlaut samþykki kjósenda í þjóðaratkvæðagreiðslunni en ekki efnisbreytingar. Alþingi sveikst um að staðfesta frumvarpið fyrir þinglok 2013 þótt fyrir lægju skriflegar yfirlýsingar meirihluta þingmanna um stuðning við frumvarpið. Þetta frumvarp þarf Alþingi að staðfesta en ekki eitthvert annað frumvarp þar sem mikilvægustu ákvæði frumvarpsins frá 2011-2013 vantar svo sem ákvæðið um auðlindir í þjóðareigu með fullu gjaldi fyrir nýtingarrétt náttúruauðlinda.
Almennt verður að segja að það er ágætt að skýra betur hlutverk forseta í stjórnarskrá og hér er ýmislegt í betra horfi, ljósara, nær hefðum og auðskildara en í núgildandi stjórnarskrá. En forsetinn er ekki eyland og löggjöf um embættið tengist öðrum þáttum stjórnarskrárinnar og því væri vænlegra að endurskoða og breyta stjórnarskránni allri í einu í stað þess að standa í viðlíka bútasaumi á löngum tíma eins og hér er lagt upp með.
Mikil vanvirðing við þjóðina felst í að hunsa þjóðaratkvæðagreiðsluna um nýja stjórnarskrá sem fór fram árið 2012 þar sem kjósendur samþykktu með miklum meirihluta að frumvarp stjórnlagaráðs skyldi leggja til grundvallar nýrri stjórnarskrá. Sú vegferð sem hér er lagt í grefur undan trausti almennings á Alþingi og stjórnvöldum yfir höfuð og væri óhugsandi í þeim lýðræðisríkjum sem við viljum bera okkur saman við.
Þá vil ég gera athugasemd við 3. gr. frumvarpsins þar sem kjörtímabilið er lengt í sex ár. Það finnst mér galið fyrirkomulag þar sem ekki er tryggt að forseti hafi meirihluta þjóðarinnar á bak við sig og þeir forsetar sem hafa verið kjörnir hafa yfirleitt náð kjöri með minnihluta atkvæða í fyrsta sinn. Segja má að við höfum verið heppin með þá einstaklinga sem hafa verið forsetar hér á landi en það er vart hægt að stóla á slíka heppni til framtíðar. Auðvelt er að ímynda sér kosningar þar sem sex bjóða sig fram, þar af fimm sem allir teljist gott og grandvart fólk sem njóta stuðnings flestra þannig að mikill meirihluti atkvæða skiptist nokkuð jafnt á milli þeirra. Sjötti frambjóðandinn skæri sig úr hópnum, væri til að mynda öfgamaður sem ekki nyti stuðnings þorra almennings en gæti náð kjöri með aðeins um 20% atkvæða. Kerfi sem heimilar slíkt er ekki gott og engin rök fyrir því að lengja kjörtímabilið um tvö ár á meðan slíkt getur gerst.
Þjóðin er stjórnarskrárgjafinn, ekki Alþingi. Vinsamlegast stöðvið þetta valdarán sem er í gangi og samþykkið nýju stjórnarskrána núna.
Samtök kvenna um nýja stjórnarskrá er hópur af rúmlega þrettán þúsund og sjö hundruð konum af öllu landinu sem vilja vinna saman að því gera samfélagið okkar betra. Við trúum því að stærstu skrefin sem stjórnvöld geti tekið í átt að réttlátara samfélagi séu að virða niðurstöður þjóðaratkvæðagreiðslunnar frá 20. október 2012 og lögfesta nýju stjórnarskrána.
Í kosningunni samþykktu yfir 2/3 hlutar kjósenda að tillögur stjórnlagaráðs skyldu verða grundvöllur nýrrar stjórnarskrár. Af þeim níu þjóðaratkvæðagreiðslum sem haldnar hafa verið hér á landi er þetta sú fyrsta og eina sem Alþingi hefur ekki staðfest.
Hvað veldur?
Eiginhagsmunir yfirráð og völd eru öflin sem viðhalda öllu misrétti. Við þurfum ný gildi til að vinna að breytingum í átt að raunverulegu jafnrétti þar sem mannréttindi allra eru virt. Tillögur stjórnlagaráðs sem samdar voru í einu lýðræðislegasta ferli sem um getur eru heildstæður samfélagssáttmáli. Það er ekki Alþingis að halda nýju stjórnarskránni í gíslingu eða ætla sér að velja og hafna ákvæðum úr sáttmálanum.
Á kvenréttindadaginn 19. júní 2020 settu Samtök kvenna um nýja stjórnarskrá af stað undirskriftarsöfnun á landsvísu:
https://listar.island.is/Stydjum/nyjustjornarskrana
Á rétt rúmum mánuði í miðjum sumarleyfum hafa rúmlega 6100 manneskjur skrifað undir með rafrænum skilríkjum.
Við stjórnarskrárkonur höfum tekið það að okkur að leiða þessar breytingar enda byggja þær á hinum kvenlægu gildum heildarhagsmuna, samvinnu og valddreifingar.
Því eins og segir í aðfaraorðum nýju stjórnarskrárinnar: “Við sem byggjum Ísland viljum skapa réttlátt samfélag þar sem allir sitja við sama borð. Ólíkur uppruni okkar auðgar heildina og saman berum við ábyrgð á arfi kynslóðanna, landi og sögu, náttúru, tungu og menningu.”
Við ætlum ekki að bíða í heilan áratug eftir að nýja stjórnarskráin taki gildi og því krefjumst við aðgerða strax.
Helga Baldvins Bjargardóttir
Höfundur er forman Samtaka kvenna um nýja stjórnarskrá
Kæra Katrín.
Það vita allir að þjóðarvilji er fyrir mun umfangsmeiri breytingum. Þú ein getur komið því í verk. Hvorki sjàlfstæðisflokkur né framsóknarflokkur fást til að hreyfa við neinu sem máli skiftir, en sem forsetisráðherra getur þú nú ÞVINGAÐ fram þær breytingar sem þjóðin hefur óskað eftir.
Ég skora á þig að sýna styrk. Gangi þér vel.
Með baráttukveðju
Hilmar Knudsen
Mér finnst það augljóst að hér er á ferðinni einhvers konar redding. Minnsta mögulega breyting sem hægt var að ná samstöðu um.
Mér finnst það líka augljóst að hér er á ferðinni sýndarsamráð, en sama hvað við segjum, þá verður engu breytt sem íhaldsflokkar þessa lands vilja ekki breyta. Þeir sem vernda sérhagsmuni umfram almannahag munu aldrei leyfa neinar raunverulegar breytingar í neinni sátt.
Það hefur nú þegar verið farið í gegnum mikið og lýðræðislegt ferli sem skilaði sér í drögum stjórnlagaráðs að nýrri stjórnarskrá, sem Íslendingar kusu árið 2012 að leggja til grundvallar að nýrri stjórnarskrá. Þeirri niðurstöðu var stungið undir stól af því hún hugnaðist ekki þingmönnum íhaldsflokkanna þá, frekar en nú.
Það sem nú er lagt til er í besta falli enn einn plástur. Innleiðið hann ef ykkur sýnist, en ekki ímynda ykkur að þetta yfirklór komi í staðinn fyrir þá sjálfsögðu kröfu að stjórnarskrá stjórnlagaráðs verði innleidd.
Þau sem ímynda sér að það sé hægt að loka málinu með þessum hætti og líta svo á að kröfunni um endurskoðun stjórnarskrárinnar sé þar með fullnægt, eru í besta falli að blekkja sjálf sig, en þau blekkja okkur ekki.
Undirrituð mótmælir þessum vinnubrögðum, þau eru óþarfi og móðgun við íslensku þjóðina sem hefur unnið og samþykkt nýja stjórnarskrá. Hættið að draga málið á langinn og klárið það sem þið byrjuðuð á 2012. Við eigum nýja stjórnarskrá! Þjóðin er stjórnarskrárgjafinn.
Það er undarlegt að jafn mikilvægt mál og endurskoðun stjórnarskrárinnar, grundvallarlaga þjóðarinnar fái svona stuttan tíma fyrir þjóðina til umsagnar og um hásumar að auki. Sérstaklega í ljósi þess að það hefur ekki tekist að klára heildarendurskoðun á henni á 75 árum. Ég tek undir með mörgum sem hafa sent inn umsagnir.
Ég mótmæli þeim vinnubrögðum sem beitt eru við innleiðingu þessara breytinga á stjórnskipunarlögum, sem og mótmæli ég einstökum efnisatriðum, en einkum og sérílagi sniðgöngu og hunsun stjórnvalda á frumvarpi sem þjóðkjörið Stjórnlagaráð samþykkti einróma árið 2011 og fékk Alþingi í hendur sem fullbúið frumvarp á þeim tíma.
Þjóðin er stjórnarskrárgjafinn, ekki einstaka formenn stjórnmálaflokka.
Fjórar ríkisstjórnir hafa nú kosið að hunsa þá atkvæðagreiðslu sem sannarlega var gerð til að hlusta á almenning í landinu. Þessar ríkisstjórnir og forsvarsmenn þeirra hafa með því sýnt að lýðræði er þeim ekki mikilvægt
Allar breytingar á stjórnarskránni ættu að hafa það meðal aðalmarkmiða að gera þetta grundvallarskjal skiljanlegt öllu venjulegu fólki. Stjórnarskrá er erindisbréf þjóðarinnar til allra valdhafa. Til þess að svo megi vera þarf skjalið að væra sem læsilegast. Að það skuli þurfa lögfræðinga til að endursegja hvað í skránni stendur er með öllu ótækt. Vitaskuld verður seint komið í veg fyrir að ágreiningur verði um túlkun einstakra ákvæða, en það á að vera keppikefli að draga sem mest úr líkunum á því
Hef engar efnislega athugasemdir við frumvarpið. En ég styð þessa málsmeðferð sem nú er viðhöfð og er algjörlega ósammála því að samþykkja eigi svokallaða "nýja stjórnarskrá" frá 2012. Það á að vera erfitt að breyta stjórnarskránni. Það kom í ljós við bankahrunið 2018 að var happadrjúgt fyrir þjóðina.
Þjóðin hefur þegar kosið sér nýja stjórnarskrá, þá sem gerð var af stjórnlagaráði árið 2011.
Stjórnmálamenn og Alþingi hafa ekkert leyfi til að hundsa vilja þorra þjóðarinnar!
ViðhengiTil að gera langa sögu stutta, minni ég á að um fyrstu áratugamót aldarinnar var unnin ný stjórnarskrá. Sú vinna var til sóma hverju lýðræðislegu samfélagi, legið var yfir hverri grein og útkoman ótvírætt samþykkt í þjóðaratkvæðagreiðslu 2012. Mæli með að sú stjórnarskrá, Nýja stjórnarskráin, verði sú nýja.
Þjóðin hefur nú þegar sent þinginu stjórnarskrá. 66.9% þeirra sem greiddu atkvæði um hana vildu að hún væri til grundvallar í meðförum þingsins. Þetta er aukinn meirihluti atkvæða (meira en 2/3 greiddra atkvæða). Þessar tillögur núna eru ekki í nokkru samræmi við skjalið sem þjóðin kaus um. Fyrr en Alþingi hysjar upp um sig buxurnar og samþykkir lítið breytt frumvarp Stjórnlagaráðs þá afþakkar þjóðin frekari breytingar.
Ég mótmæli harðlega því ólýðræðislega ferli sem hefur verið viðhaft við gerð frumvarpsins. Ég krefst þess að breytingar á stjórnarskránni fylgi óumdeildu og vönduðu ferli og byggi á skýrum og lýðræðislegum vilja meirihluta þjóðarinnar. Ég vísa þá til Stjórnarskrár sem ég samþykkti í þjóðaratkvæðagreiðslu þann 20. október 2012. Núverandi frumvarp er í veigamiklum atriðum í ósamræmi við heildarendurskoðaða Stjórnarskrá sem kosið var um 2012, auk þess sem núverandi frumvarp nær eingöngu til hluta stjórnarskrárinnar. Þjóðin er stjórnarskrárgjafinn og í þeim anda á stjórnarskráin að vera sameinandi fyrir þjóðina. Ferlið við gerð núverandi frumvarps er ólýðræðislegt, vanhugsað og ógagnsætt. Því ríkir eðlilega mikil ósátt um frumvarpið meðal þjóðarinnar. Stjórnarskrárbreytingarnar munu því valda vondum klofningi meðal þjóðarinnar og bitrum hug stórs hluta þjóðarinnar til stjórnarskrárinnar.
Þjóðaratkvæðagreiðsla um tillögur stjórnlagaráðs fór fram 20. október 2012 eftir langt ferli endurskoðunarvinnu um stjórnarskrá lýðveldisins Íslands.
Meðal þess var þjóðfundur með 950 manna slembiúrtaki landsmanna frá 18 ára til 91 árs.
Sex spurningar voru lagðar fram fyrir kjósendur. M.a. var spurt: „Vilt þú að tillögur stjórnlagaráðs verði lagðar til grundvallar frumvarpi að nýrri stjórnarskrá?“
Sé tekið mið af þeim sem tóku afstöðu sögðu 66,9% já.
Lýðræðislegur vilji landsmanna birtist skýr í þjóðaratkvæðagreiðslunni.
Það gengur ekki, hvorki til lengri eða skemmri tíma, að hunsa hann, en mikil óánægja er um þessa ráðsmennsku núverandi ríkisstjórnar. Bera sumir þetta saman við „valdarán“. Þetta hefur reyndar verið gert árum saman og nú á enn og aftur að sýna þjóðinni vanvirðingu og yfirgang.
Eitt af því sem stjórnarskrá nær utanum er verk- og valdsvið stjórnmálamanna. Það blasir einfaldlega við að það getur ekki verið hlutverk þeirra sjálfra – kjörinna fulltrúa - að rita stjórnarskrá Íslands. Vanhæfið liggur fyrir.
Í heilbrigðu lýðræðissamfélagi er þjóðin stjórnarskrárgjafinn; leggur línurnar og setur mörkin.
Mín sýn er skýr. Hér er verið að valta yfir þá niðurstöðu sem þjóðin var búin að samþykkja með yfirgnæfandi meirihluta.
Það skortir alúð, einlægni og vandvirkni í þessa nálgun núverandi ríkisstjórnar og fær þessi „bútasaumur“ falleinkunn hjá mér.
Það sem að ég fer því fram á er að frumvarp stjórnlagaráðs verði lagt til grundvallar umræddrar heildarendurskoðunar stjórnarskrárinnar.
Slík endurskoðun er mjög brýn í ljósi þess að núverandi stjórnarskrá nær ekki utan um þann veruleika sem við búum við í dag.
Þetta er raunhæfasti og sanngjarnasti kosturinn.
_____
Úr aðfararorði nýrrar stjórnarskrár sem byggir á frumvarpi stjórnlagaráðs.
„Aðfaraorð
Við sem byggjum Ísland viljum skapa réttlátt samfélag þar sem allir sitja við sama borð. Ólíkur uppruni okkar auðgar heildina og saman berum við ábyrgð á arfi kynslóðanna, landi og sögu, náttúru, tungu og menningu.
Ísland er frjálst og fullvalda ríki með frelsi, jafnrétti, lýðræði og mannréttindi að hornsteinum.
Stjórnvöld skulu vinna að velferð íbúa landsins, efla menningu þeirra og virða margbreytileika mannlífs, lands og lífríkis.
Við viljum efla friðsæld, öryggi, heill og hamingju á meðal okkar og komandi kynslóða. Við einsetjum okkur að vinna með öðrum þjóðum að friði og virðingu fyrir jörðinni og öllu mannkyni.
Í þessu ljósi setjum við okkur nýja stjórnarskrá, æðstu lög landsins, sem öllum ber að virða.“
Því miður er ekki annað unnt en að mótmæla þessari vegferð ríkisstjórnarinnar og tillögum í stjórnarskrármálum harðlega. Hér er um að ræða atlögu að ákvörðun sem þjóðin hefur þegar tekið af skarið með í þjóðaratkvæðagreiðslu þann 20. október 2012, þegar kjósendur samþykktu með afgerandi meirihluta (67% sögðu já) í löglega boðaðri þjóðaratkvæðagreiðslu að drög Stjórnlagaráðs að nýrri stjórnarskrá skyldu verða grundvöllur nýrrar stjórnarskrár fyrir Lýðveldið Ísland. Frumvarp stjórnlagaráðs er mjög vel unnið og hefur verið sýnidæmi um allan heim hvernig best er að vinna að stjórnarkrárbreytingum og það er með öllu ótækt að þeir íslenskir valdapólitíkusar sem nú eru í meirihluta á Alþingi skuli ætla sér að koma í veg fyrir framgang hugmynda Stjórnlagaráðs eins og hann birtist í vilja almennings í áður nefndri þjóðaratkvæðagreiðslu. Hugtökin lýðveldi og lýðræði ná yfir það stjórnarfyrirkomulag þar sem valdið kemur frá kjósendum en ekki frá ráðamönnum eða einræðisherrum. Það skal og áréttað að hugtakið "ráðgefandi þjóðaratkvæðgreiðsla" er hvergi til annars staðar en meðal íslenskrar stjórnmálastéttar, enda í eðli sínu þversögn þegar kemur að lýðræðinu og svona hugtak getur aðeins hafa verið kokkað upp í hinum versta heimi allra heima, þegar kemur að hugsun um hvað lýðræðið er. Þetta frumvarp er því í eðli sínu blaut tuska framan í lýðræðið og þá hugsun að í lýðræðisríki komi valdið frá kjósendum. Það er því ekki annað hægt en að hafna algerlega þessum hugmyndum um breytingar á stjórnarskránni, enda hefur sitjandi Alþingi ekki umboð til þess háttar breytinga eftir þjóðaratkvæðagreiðslun 2012. Höfnun íslenskrar stjórnmálastéttar á vilja almennings eins og hann birtist í þjóðaratkvæðagreiðslunni 2012 er og samkvæmt öllum skilningi málsins einfaldlega valdarán stjórnmálastéttar gegn lýðræðinu og umboðslausum stjórnvöldum sem sitja í skugga slíkra vinubragða er því leyfilegt að koma frá með öllum tiltækum ráðum. Bara svo það fylgi með og gleymist ekki.
Þór Saari
Breiðabólsstöðum
225 Garðabær
Þjóðin samdi sína stjórnarskrá sem fór í þjóðaratkvæðagreiðslu 2012 og var samþykkt með yfirgnæfandi meirihluta atkvæða að Alþingi bæri að afgreiða það sem grunn að lögum. Að víkja frá þessu ferli jafnast á við valdarán.
Öll framkoma valdaflokka á Alþingi í þessu máli ber vott um einstaka hræsni.
Heil og sæl,
Vil af gefnu tilefni aðeins gera eftirfarandi athugasemd við orðalag í lokamálslið 1. gr. frumvarpsins þar sem gerð er nú tillaga um breytingu á 3. málslið 2. gr. stjórnarskrárinnar eins og hún nú er:
Nýja tillagan gerir ráð fyrir að í stað þess að áfram standi í stjórnarskrá – „Dómendur fara með dómsvaldið“ - þá er nú mælst til þess að orðalagið sé – „Hæstiréttur Íslands og aðrir dómstólar fara með dómsvaldið“.
Af ýmsum ástæðum tel ég að þessi nýja tillaga að orðalagi í stjórnarskrá um meðferð dómsvaldsins sé ekki heppileg framsettning þó vísast eigi hún ekki að fela í sér efnisbreytingu frá því sem nú er.
Fram til þessa virðist hafa verið lögð rík áhersla í stjórnarskrá á mikilvægi þess að þeir dómendur séu sjálfstæðir og óháðir sem fari með þennan valdþátt þótt þeir fari eðli máls samkvæmt aðeins með dómsvaldið á vettvangi dómstólanna - en í nútíma útgáfu þessa mætti þá segja – „Dómarar fara með dómsvaldið á vettvangi dómstólanna“.
Það orðalag sem nú er lagt til gefur hins vegar til kynna að dómstólarnir sem stofnanir fari með dómsvaldið en ekki sérstaklega dómarar sem eru til þess skipaðir. Það tel ég geta verið óheppilega nálgun með hliðsjón af því að stjórnsýsla dómstólanna sem stofnanna hefur þróast í átt að æ meiri miðstýringu, t.d. með Dómstólasýslunni, sem þó hefur hingað til ekki náð til meðferðar á dómsvaldi.
Vek einnig athygli á því að viðlíka rök eiga hér ekki við eins og gilda t.d. um Alþingi - þar sem kjörnir þingmenn taka ákvarðarnir í hóp sem Alþingi - ólíkt dómurum sem starfa á vettvangi dómstóla - en dómsákvörðun dómara í fjölskipuðum dómi virðist heldur ekki vera hliðstæð lagasetningu þingsins.
Vildi einungis benda á framangreind sjónarmið varðandi þessa tillögu að breyttu orðalagi - en það er svo þeirra sem um þetta fjalla að ákveða hvernig þessu er best fyrir komið. En sjálfur myndi ég telja þessa boðuðu orðalagsbreytingu fremur óheppilega og villandi og legg því til að áfram sé áhersla á að dómarar fari með dómsvaldið. Þ.e. „Dómarar fara með dómsvaldið á vettvangi dómstólanna“.
Virðingarfyllst - Pétur Dam Leifsson, héraðsdómari og dósent.
ViðhengiHjálögð er umsögn undirritaðs, Vilhjálms Þorsteinssonar, Baugatanga 6, 102 Reykjavík, um mál nr. 124/2020 í samráðsgátt stjórnvalda.
Undirritaður sat í Stjórnlagaráði 2011-12 og var varaformaður nefndar B, sem fjallaði m.a. um Alþingi, ríkisstjórn og forseta í stjórnarskránni.
ViðhengiStjórnarskrárgjafinn er þjóðin.
Það að formenn stjórnmálaflokka séu að véla með breytingar á stjórnarskránni er valdníðsla sem stangast á við allt sem lýðræði stendur fyrir.
Ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur verður minnst sem ríkisstjórnarinnar sem tók hagsmuni útgerðar , stjórfyrirtækja og auðmenna framar almannahagsmunum. Ríkisstjórn sem hundsar vilja og rétt þjóðarinnar.
Þessar breytingar sem lagðar eru til eru ekki í anda nýju stjórnarkrárinnar sem þjóðin hefur kosið um og samþykkt með miklum meirihluta að liggja eigi til grundvallar nýrri stjórnarskrá.
Það eina rétta er að lögfesta nýju stjórnarskrána sem kosið var um 2012 í þjóðaratkvæðagreiðslu.
Samkvæmt 79. grein nýrrar stjórnarskrár Íslands sem var samþykkta af íslensku þjóðinni í þjóðaratkvæði þann 20. Október 2012 þá skal kjörtímabil vera 4 ár. Sama stjórnarskrár fjallar einnig um allt það sem umrætt frumvarp fjallar um en gjörsamlega lætur eins og ný stjórnarskrár hafi ekki verið samþykkt af íslensku þjóðinni í þjóðaratkvæði. Það ætti að henda þessu frumvarpi og taka upp nýja íslensku stjórnarskrána sem var samþykkt árið 2012 en hefur verið stoppuð af stjórnmálaflokkum á Alþingi vegna spillingar og valdagræðgi margra einstaklinga sem þar sitja og þykjast sitja í umboði almennings á Íslandi en vinna í leynd að sérhagsmunum og spillingum eins og hefur verið upplýst í fjölmiðlum undanfarna mánuði.
Þetta frumvarp ber öll slík merki að núna eigi að færa þetta upp á nýtt stig og reyna að fella lýðræði á Íslandi úr gildi og koma á kerfi sem þjónustar einræði og endalausa spillingu og valdagræðgi. Slíkt verður að stöðva með öllum mögulegum ráðum. Íslendingar eiga betra skilið en að verða enn eitt ríkið þar sem lýðræðið fellur vegna græðgi og valdagræði fárra einstaklinga.
Hægt er að lesa nýja stjórnarskrá Íslands hérna í heild sinni
http://www.stjornlagarad.is/starfid/frumvarp/
Hérna er umfjöllun um höfnun íslenskra stjórnmálaflokka á nýrri íslenskri stjórnarskrá
https://stundin.is/grein/5545/
Texti er alltaf skapaður á þeim rauntíma sem hann er skrifuður. Textinn endurspeglar hugsanir og hugmyndir þess tíma!
Þess vegna þarf reglubundið að nútímavæða tilgang textans og markmið.
Hér erum við að ræða um sjálfan stjórnlagatextann (heildin) sem er stefnulegur fyrir lög og reglur lýðveldisins.
Slíkan texta þarf að samræma í heild sinni nútíma hugsun og hugmyndum. Hver sem nútíminn er hverju sinni.
Internetið og GSM kom í stað hestsins.
Við þurfum ekki lengur að senda þann sem á hest til að fara um merktar þingmannaleiðir til þings í þeim tilgangi að greiða atkvæði fyrir okkur á þingi.
Við höfum flest aðgang að snjallsíma eða tölvu. Við þurfum við ekki lengur að kjósa fulltrúa okkar á þing.
Við getum kosið stafrænrt beint um málefni samfélagsins með nútímatækni.
Lýðræðið virðist minnka með hverri fulltrúakosningu.
Fulltrúar okkar á Alþingi settu stjórnarskráa samfélagsins í farveg nútímavæðingar árið 2009 (11 ár síðan!). Þjóðkjörnu þingskipuðu stjórnlagaráði! var falið að uppfæra textann til rauntímans árið 2011. Ári síðar samþykktu tveir þriðju hlutar kjósenda frumvarp stjórnlagaráðsins!
Sumir fulltrúar okkar sögðu fyrir og eftir kosningu að engin þörf væri á breytingum (þarf þá að breyta henni núna, af gefnu tilefni, í þeim tilgangi að veikja vald kjósenda?).
Í hvert sinn sem við kjósum óþarfa fulltrúa okkar á þing til að taka ákvarðanir fyrir okkur þá þóknumst við þröngum sérhagsmunum (þeim sem hunsa vilja 2/3 hluta þjóðarinnar) í stað þess að þóknast okkur sjálfum.
En ok - við fáum enn einn möguleikann á næsta ári þegar við kjósum fulltrúa okkar á þing til að taka ákvarðanir fyrir okkur.
Það þarf líklega að endurskoða textann í "nýju" stjórnarskránni þar sem hún er ekki ný lengur. Færa skránna til nútímans.
Hvernig við fáum vilja okkar gegn fer sennilega eftir því hversu tilbúin við erum til að endurskoða okkar huga, hugsa öðruvísi en áður og breyta hugmyndum okkar um lýðræðið og ekki síst um sjálft lýðveldið. Þá fyrst getum við staðföst kosið að taka sjálf ákvarðanir sem varða okkur.
Vil ítreka að eftir er að lögfesta nýju stjórnarskrána sem þjóðin samþykkti í þjóðaratkvæðagreiðslu 2012. Það eru leikreglurnar sem við komum okkur saman um og við ætlumst að sjálfsögðu til þess að farið sé eftir þeim.
Þjóðin samþykkti nýja stjórnarskrá árið 2012. Nýja stjórnarskráin er vilji fólksins í landinu. Takið það alvarlega, annað er yfirklór.
Því miður er ekki annað unnt en að mótmæla þessari vegferð ríkisstjórnarinnar og tillögum í stjórnarskrármálum harðlega. Hér er um að ræða atlögu að ákvörðun sem þjóðin hefur þegar tekið af skarið með í þjóðaratkvæðagreiðslu þann 20. október 2012, þegar kjósendur samþykktu með afgerandi meirihluta (67% sögðu já) í löglega boðaðri þjóðaratkvæðagreiðslu að drög Stjórnlagaráðs að nýrri stjórnarskrá skyldu verða grundvöllur nýrrar stjórnarskrár fyrir Lýðveldið Ísland. Frumvarp stjórnlagaráðs er mjög vel unnið og hefur verið sýnidæmi um allan heim hvernig best er að vinna að stjórnarkrárbreytingum og það er með öllu ótækt að þeir íslenskir valdapólitíkusar sem nú eru í meirihluta á Alþingi skuli ætla sér að koma í veg fyrir framgang hugmynda Stjórnlagaráðs eins og hann birtist í vilja almennings í áður nefndri þjóðaratkvæðagreiðslu. Hugtökin lýðveldi og lýðræði ná yfir það stjórnarfyrirkomulag þar sem valdið kemur frá kjósendum en ekki frá ráðamönnum eða einræðisherrum. Það skal og áréttað að hugtakið "ráðgefandi þjóðaratkvæðgreiðsla" er hvergi til annars staðar en meðal íslenskrar stjórnmálastéttar, enda í eðli sínu þversögn þegar kemur að lýðræðinu og svona hugtak getur aðeins hafa verið kokkað upp í hinum versta heimi allra heima, þegar kemur að hugsun um hvað lýðræðið er. Þetta frumvarp er því í eðli sínu blaut tuska framan í lýðræðið og þá hugsun að í lýðræðisríki komi valdið frá kjósendum. Það er því ekki annað hægt en að hafna algerlega þessum hugmyndum um breytingar á stjórnarskránni, enda hefur sitjandi Alþingi ekki umboð til þess háttar breytinga eftir þjóðaratkvæðagreiðslun 2012. Höfnun íslenskrar stjórnmálastéttar á vilja almennings eins og hann birtist í þjóðaratkvæðagreiðslunni 2012 er og samkvæmt öllum skilningi málsins einfaldlega valdarán stjórnmálastéttar gegn lýðræðinu og umboðslausum stjórnvöldum sem sitja í skugga slíkra vinnubragða er því leyfilegt að koma frá með öllum tiltækum ráðum. Bara svo það fylgi með og gleymist ekki."
Því miður er ekki annað unnt en að mótmæla þessari vegferð ríkisstjórnarinnar og tillögum í stjórnarskrármálum harðlega. Hér er um að ræða atlögu að ákvörðun sem þjóðin hefur þegar tekið af skarið með í þjóðaratkvæðagreiðslu þann 20. október 2012, þegar kjósendur samþykktu með afgerandi meirihluta (67% sögðu já) í löglega boðaðri þjóðaratkvæðagreiðslu að drög Stjórnlagaráðs að nýrri stjórnarskrá skyldu verða grundvöllur nýrrar stjórnarskrár fyrir Lýðveldið Ísland. Frumvarp stjórnlagaráðs er mjög vel unnið og hefur verið sýnidæmi um allan heim hvernig best er að vinna að stjórnarkrárbreytingum og það er með öllu ótækt að þeir íslenskir valdapólitíkusar sem nú eru í meirihluta á Alþingi skuli ætla sér að koma í veg fyrir framgang hugmynda Stjórnlagaráðs eins og hann birtist í vilja almennings í áður nefndri þjóðaratkvæðagreiðslu. Hugtökin lýðveldi og lýðræði ná yfir það stjórnarfyrirkomulag þar sem valdið kemur frá kjósendum en ekki frá ráðamönnum eða einræðisherrum. Það skal og áréttað að hugtakið "ráðgefandi þjóðaratkvæðgreiðsla" er hvergi til annars staðar en meðal íslenskrar stjórnmálastéttar, enda í eðli sínu þversögn þegar kemur að lýðræðinu og svona hugtak getur aðeins hafa verið kokkað upp í hinum versta heimi allra heima, þegar kemur að hugsun um hvað lýðræðið er. Þetta frumvarp er því í eðli sínu blaut tuska framan í lýðræðið og þá hugsun að í lýðræðisríki komi valdið frá kjósendum. Það er því ekki annað hægt en að hafna algerlega þessum hugmyndum um breytingar á stjórnarskránni, enda hefur sitjandi Alþingi ekki umboð til þess háttar breytinga eftir þjóðaratkvæðagreiðslun 2012. Höfnun íslenskrar stjórnmálastéttar á vilja almennings eins og hann birtist í þjóðaratkvæðagreiðslunni 2012 er og samkvæmt öllum skilningi málsins einfaldlega valdarán stjórnmálastéttar gegn lýðræðinu og umboðslausum stjórnvöldum sem sitja í skugga slíkra vinnubragða er því leyfilegt að koma frá með öllum tiltækum ráðum. Bara svo það fylgi með og gleymist ekki."
Stjórnlagaráð skilaði frumvarpi að nýrri stjórnarskrá árið 2011 að undangenginni mikilli umræðu, samráði og lýðræðislegu ferli. Glöð í bragði fór ég á kjörstað í október 2012 til að lýsa stuðningi við að það frumvarp yrði grundvöllur nýrrar stjórnarskrár. Úrslit atkvæðagreiðslunnar sýndi yfirgnæfandi stuðning við að svo yrði. Áraugum saman hafði ég undrast að hægt væri að búa við ófullburða, mótsagnakennda og óskýra stjórnarskrá. Bjartsýni vaknaði um að sá tími væri á enda.
Það er til mikillar skammar fyrir alþingi að hafa hundsað þessa þjóðaratkvæðagreiðslu og ætla nú að fara í leiðréttingar sem eru eins og bútasaumur við úrelta stjórnarskrá.
Þau rök hafa oft verið sett fram af sumum alþingismönnum, að afgreiða þyrfti stjórnarskrárbreytingar og nýja stjórnarskrá í fullri sátt þingmanna. En sú leið hefur í för með sér lægsta samnefnara og sem minnstar breytingar, málið er þar með í gíslingu – og er í ósátt við stóran hluta þjóðarinnar. Minnt er á að þjóðin er stjórnarskrárgjafinn.
Það er því mjög nauðsynlegt að frumvarp stjórnlagaráðs sé grundvöllur að nýrri stjórnarskrá. Ef tíminn hefur leitt í ljós eða sterkur vilji eða sátt myndast til að breyta einstökum ákvæðum þess, á að vinna málið þannig og í raunverulegu samráði við þjóðina.
Það frumvarp sem hér liggur fyrir er mjög ófullkomið. Þótt ýmislegt sé þar til bóta frá núgildandi stjórnarskrá, er ýmislegt mun betur og skýrar orðað í frumvarpi stjórnlagaráðs. Þar má t.d. nefna ákvæði um þrískiptingu valdsins.
Þótt mér sé skapi næst að gera ekki athugasemd við einstök ákvæði nefni ég samt að ég er sammála því að ákvæði séu um hámarkstíma sem forseti getur setið í embætti. Stjórnlagaráð gerði ráð fyrir 12 árum, en þremur fjögurra ára kjörtímabilum. Hér er gerð tillaga um tvö sex ára kjörtímabil. Ekki verður séð að það sé til bóta. Það kemur í veg fyrir að sitjandi forseti þurfi og eigi kost á að fá stuðning eftir fjögur ár og það tefur að losna við forseta sem ekki stendur sig og hefur ekki stuðning þjóðarinnar.
Til bóta er að hækka tölu þeirra sem mæla þurfa með forsetaframboði og binda þá tölu við ákveðið hlutfall kosningabærs fólks. Stjórnlagaráð lagði til eitt af hundraði, en í ljósi reynslu má að ósekju hækka það eitthvað, en þau 2.5% sem hér eru ljögð til eru fullhá og geta verið óþarfa hindrun.
En hér er svo ótal margt sem vantar:
Hvar eru aðfararorð frumvarps stjórnlagaráðs, sem mynda svo fallegan grundvöll fyrir stjórnarfar og réttindi. Hvar er auðlindaákvæðið, ákvæðið um lögréttu og umrétt tiltekins fjölda kjósenda til að vísa málum til þjóðarakvæðis og til að legga fram þingmál? Svo að örfá góð og nauðsynleg ákvæði frumvarps stjórnlagaráðs séu nefnd.
Ég tek að öðru leyti undir umsögn #38 frá Stjónarskrárfélaginu.
Það væri sæmd að því fyrir formenn þingflokkanna og fyrir alþingi að fara að vilja þjóðarinnar og leggja frumvarp stjórnlagaráðs til nýrrar stjórnarskrár þegar í stað fyrir alþingi.
Ég hafna þessum tillögum til breytinga á stjórnarskránni. Ég vil nýju stjórnarskrána sem ég og meirihluti þjóðarinnar samþykkti í þjóðaratkvæðagreiðslu 2012.
Það er óvéfengjanleg staðreynd í íslenskum stjórnskipunarrétt, að Þjóðin sé stjórnarskrárgjafinn. Almenni löggjafinn, Alþingi, má aldrei fara inn á svið stjórnarskrárgjafans.
Ég er einn af þeim sem lét sig dreyma um nýja stjórnarskrá en vil taka fram að ég tel þessar breytingar til bóta hefði þó viljað sjá ákvæði um þjóðaratkvæði líka.
Ég krefst þess að Alþingi innleiði þá stjórnarskrá sem íslenska þjóðin kaus um og samþykkti 20. október 2012.
Við undirrituð mótmælum því að ekki sé í stjórnarskrá skýrt og tryggt orðalag um að allar auðlindir í lögsögu Íslands séu sameign þjóðarinnar, og ekki megi ráðstafa þeim suðlindum án endurgjalds til þjóðarinnar.
Við mótmælum einnig því að ekki sé í stjórnarskrá skýrt og tryggt orðalag um að þjóðréttarsamningar sem og samningar um varnar og öryggismál skuli hljóta samþykki aukins meirihluta þjóðar.
Við mótmælum einnig því að ekki sé í stjórnarskrá skýrt og tryggt orðalag um að þjóðin setji stjórnarskrá.
Við undirrituð mótmælum því að ekki sé í stjórnarskrá skýrt og tryggt orðalag um að allar auðlindir í lögsögu Íslands séu sameign þjóðarinnar, og ekki megi ráðstafa þeim suðlindum án endurgjalds til þjóðarinnar.
Við mótmælum einnig því að ekki sé í stjórnarskrá skýrt og tryggt orðalag um að þjóðréttarsamningar sem og samningar um varnar og öryggismál skuli hljóta samþykki aukins meirihluta þjóðar.
Við mótmælum einnig því að ekki sé í stjórnarskrá skýrt og tryggt orðalag um að þjóðin setji stjórnarskrá.
Umsögn um Frumvarp til stjórnarskipunarlaga
um breytingu á stjórnarskrá lýðveldisins Íslands nr. 33/1944 (forseti Íslands, ríkisstjórn, verkefni framkvæmdarvalds o.fl.).
Ferli við tillögur að breytingum á stjórnarskrá
Í fyrri hluta þessarar umsagnar vil ég gera alvarlega athugasemd við það ferli sem liggur að baki framlagningu þessa frumvarps og hvers vegna áframhald á því ferli gæti bæði brotið gegn lýðræðisgildum sem og skaðað traust og trúverðugleika íslenskra stjórnvalda til lengri tíma. Í síðari hluta umsagnarinnar fjalla ég um þær efnislegu tillögur sem felast í þessu frumvarpi, þar sem ég tel það ekki málefnalegt að láta afstöðu til efnislegra tillagna ráðast af því hvernig þær koma til.
Í almennri þjóðaratkvæðagreiðslu þann 20. október árið 2012 kusu 64,16% kjósenda (73.509) valkostinn „Já, ég vil að tillögur stjórnlagaráðs verði lagðar til grundvallar frumvarpi að nýrri stjórnarskrá.“ Þessi niðurstaða hafði í sjálfu sér ekki stjórnskipulega bindandi þýðingu í lagalegum skilningi, auk þess sem orðalagið felur í sér leiðbeiningu frekar en endanlega útfærslu á ákvörðun. Því er skiljanlegt að frá þeim degi hafi verið deilt um nákvæmlega hvað þessar leiðbeiningar fela í sér; nánar tiltekið hvað nákvæmlega það merkir að „leggja tillögur Stjórnlagaráðs til grundvallar“, hvort og hversu mikla lýðræðislega heimild það gefur stjórnvöldum til þess að bregða frá þeim tillögum þegar ný stjórnarskrá er samþykkt.
Þrátt fyrir það þá er það tiltölulega almennt viðurkennd siðferðisregla og grundvallargildi lýðræðisríkja að stjórnvald skuli á endanum spretta frá almenningi; að hver og einn borgari hafi jafnan rétt á aðkomu að ríkisvaldinu og að vilji þjóðarinnar skuli vera leiðarljós valdhafa vegna þess að þeir sæki umboð sitt og vald til óskrifaðs sáttmála borgaranna (sjá t.d. Dahl 1989, 83–85; Rawls 1999, 221–224; Stoker 2006a; Budge 1996; Mill 1861, 50; Saward 1994). Í fulltrúalýðræðisríkjum nútímans er ekki alltaf unnt að segja með vissu hver sá vilji er hverju sinni og í einhverjum tilvikum geta fallið rök að því að stjórnvöld taki önnur sjónarmið til greina jafnvel þó það sé hægt, en þetta getur varla talist gilda um það þegar um helmingur kosningabærra borgara taka þátt í þjóðaratkvæðagreiðslu um grundvallarstjórnskipun landsins. Þar er um að ræða skýrt skjalfest skilaboð kjósenda um algjör grundvallaratriði lýðræðissamfélags sem stjórnvöld geta ekki hunsað án þess að grafa verulega undan gildum og trúverðugleika þess samfélags eða þeim siðferðisreglum um lýðræðisrétttindi sem flestar nútímaþjóðir aðhyllast.
Þó svo að það sé síðan hægt að deila um það hvað nákvæmlega „að leggja til grundvallar“ merkir í þessu samhengi, þá held ég því sömuleiðis fram að það sé mun auðveldara að bera kennsl á það hvað það merkir ekki. Með öðrum orðum þá eru þær neikvæðu skyldur sem niðurstaðan leggur á herðar Alþingis mun skýrari heldur en þær jákvæðu. Með enn öðrum orðum þá sýnist mér alveg ljóst að frumvarp Stjórnlagaráðs hafi ekki verið „lagt til grundvallar“ því frumvarpi sem hér er lagt fram, sem sömuleiðis telst tæplega frumvarp að „nýrri stjórnarskrá“ þó svo að það kveði á um ákveðnar breytingar á núverandi stjórnarskrá.
Þetta er gagnrýnisvert ekki aðeins út frá þeim lýðræðislegu gildum sem nefndar eru hér fyrir ofan, heldur sömuleiðis ef við teljum það mikilvægt að byggja upp traust almennings í garð stjórnvalda og hvetja borgara til lýðræðislegrar þátttöku, hvort heldur er í almennum kosningum eða í þátttökulýðræðisverkefnum líkt og þeim sem ráðist hefur verið í í aðdraganda þessa máls. Þó svo að rannsóknum á sviði bæði þátttökulýðræðisverkefna og eflingu trausts í garð stjórnvalda og stjórnmálamanna almennt séu enn í mikilli mótun, þá er mikill samhljómur um það meðal þeirra sem hafa rannsakað málið, og niðurstaða þeirra rannsókna sem gerðar hafa verið, að eitt það mikilvægasta við uppbyggingu trausts á stjórnvöldum og stjórnmálamönnum sé að aðkoma almennings að stefnumótun og ákvarðanatöku sé virt til fulls og að sú aðkoma hafi raunverulegar og áþreifanlegar afleiðingar (sjá t.d. Spada and Ryan 2017; Font et al. 2018; Smith 2009; Stoker 2006b; Ryan 2014).
Ég er ekki einn af þeim sem tel niðurstöðu þjóðaratkvæðagreiðslunnar árið 2012 nauðsynlega leiða af sér að samþykkja verði frumvarp Stjórnlagaráðs óbreytt sem nýja stjórnarskrá Íslands, enda er merking orðalagsins „leggja til grundvallar“ önnur, margir kjósendur eru líklegir að hafa kosið játandi með það í huga að tillögur Stjórnlagaráðs gætu tekið einhverjum breytingum og þær hafa þegar gert það í meðförðum stjórnskipunar- og eftirlitsnefndar alþingis veturinn 2012-2013. Hins vegar tel ég af ofangreindu augljóst að sú nálgun sem hefur verið viðhöfð við frumvarpsgerðina sé óskynsamleg, ekki í samræmi við niðurstöður þjóðaratkvæðagreiðslunnar eða eðlileg lýðræðisgildi og ekki til þess fallin að auka traust almennings á stjórnmálum. Þess í stað legg ég til að hugmyndir þær sem fram koma í þessu frumvarpi verði notaðar til að leggja fram frumvarp að nýrri stjórnarskrá byggt á frumvarpi Stjórnlagaráðs og framhaldsfrumvarpi stjórnskipunar- og eftirlitsnefndar Alþingis vorið 2013, með breytingatillögum (415. mál 141. löggjafarþings) sem eftir atvikum kunna að vera dregnar frá þeim tillögum sem koma fram í þessu frumvarpi, frá endurnýjuðu samráði við almenning sem og þinglegri meðferð.
Efnislegar tillögur í þessu frumvarpi
Í þessum síðari hluta umsagnarinnar vil ég fjalla um þær efnislegu tillögur sem fram koma í þessu frumvarpi, þrátt fyrir þá alvarlegu annmarka á ferlinu sem ég hef rætt hingað til.
Almennt er um það að segja að frumvarpið er að mörgu leyti vel unnið og þar eru ýmsar tillögur sem gætu reynst til bóta; fari svo að Alþingi fylgi á einhverjum tímapunkti niðurstöðum þjóðaratkvæðagreiðslunnar árið 2012 og leggi fram frumvarp eða frumvörp að nýrri stjórnarskrá byggt á tillögum Stjórnlagaráðs væru þessar tillögur verðugt og gagnlegt innlegg í umræður og þinglega meðferð þess frumvarps og mögulegar breytingar á því. Í því samhengi er jákvætt að vísað sé til tillagna Stjórnlagaráðs á nokkrum stöðum í greinargerð frumvarpsins, þó svo það sé ljóst af efni frumvarpsins að það er ekki „grundvallað“ á þeim tillögum í neinum skilningi, enda mörg mikilvæg atriði úr þeim tillögum hvergi að finna.
Í 2. hluta greinargerðar frumvarpsins er að því vikið, að ýmislegt úr tillögum Stjórnlagaráðs sé ekki að finna í þessu frumvarpi, og það stuttlega skýrt með þeim rökum að hægt sé að kveða á um þau atriði með almennum lögum. Þar er hins vegar horft fram hjá því að umrædd atriði missa verulega marks ef þau hafa aðeins vægi almennrar löggjafar í íslenskum rétti, sem tímabundnir meirihlutar á Alþingi og ráðherrar sem sitja í umboði þeirra geti breytt hverju sinni, vegna þess að þeim er ætlað að veita þessum sömu ráðherrum aðhald. Til dæmis fela tillögur um lögréttu og Stjórnlagaráð í sér að þessar einingar hafi stjórnskipulegt hlutverk og heimildir sem séu festar í stjórnarskrá, ekki háðar Alþingi hverju sinni. Sömuleiðis er ákvæðum um upplýsinga- og sannleiksskyldu ráðherra, skýrslu ríkisstjórnar til Alþingis og hagsmunaskráningu ráðherra ætlað að veita ráðherrum og ríkisstjórn aðhald og tryggja réttindi og eftirhlutshlutverk alls löggjafarþingsins; ekki bara þess meirihluta sem styður ríkisstjórn og ráðherra hverju sinni og getur breytt slíkum ákvæðum eftir hentisemi, séu þau aðeins fest í almenna löggjöf.
Ýmsar tillögur frumvarpsins eru hins vegar góðra gjalda verðar, enda margar í samræmi við tillögur í frumvarpi Stjórnlagaráðs og anda þeirra. Jákvætt er að orðalag og orðaval sé uppfært í samræmi við íslenskt nútímamál og stjórnskipun, til dæmis um dómstóla og um myndun ríkisstjórnar. Sömuleiðis er sérstaklega jákvætt að forneskjulegum ákvæðum um heimild forseta til niðurfellingar saksóknar og óskilyrt ábyrgðarleysi hans af stjórnarathöfnum sé loksins breytt. Þá er löngu tímabært og jákvætt skref að festa þingræðisreglu íslenskrar stjórnskipunar formlega í stjórnarskrá landsins.
Aðrar tillögur eru áhugaverðar og ágæt innlegg í umræðuna; til dæmis að þinginu sjálfu verði veitt aukin völd við kvaðningu þess, að það hafi heimild til að fella lög úr gildi hafi forsetinn synjað þeim staðfestingar og að forseti þurfi að hafa samráð við þingið um þingrof. Tillaga um ríkissaksóknara er ágæt og virðist í samræmi við tillögur Stjórnlagaráðs þess efnis, þó sorglegt sé að áfram virðist vera haldið í þann ósið núverandi stjórnarskrár að vísa í hlutverk forseta þegar ætlunin er (að því er virðist) að ráðherrar fari í reynd með þau völd.
Tillögur um landsdóm og ríkissaksóknara eru nokkuð ruglingslegar og einkennilegar að mínu mati, þar sem það virðist skjóta skökku við að tilgreina báðar þessar einingar í stjórnarskrá ef ætlunin er að Alþingi taki ákvörðun um það hvaða leið skuli fara við ákæru á grundvelli ráðherraábyrgðar.
Fyrst og fremst virðist það þó úr lausi lofti gripið að lagt sé til að kjörtímabil forseta Íslands sé lengt í sex ár sem og stóreinkennilegt að lagt sé til óbreytt aðferð við kjör forseta. Hvað svo sem fólki kann að finnast um þá tillögu þá virkar óeðlilegt að sá sem ritaði þessi frumvarpsdrög (að því er sagt er, í einhvers konar samráði við formenn stjórnmálaflokkanna á þingi) komi skyndilega fram með þá tillögu á þessum tímapunkti og þekki ég ekki hvaða fordæmi eru höfð fyrir því, enda embætti forseta Íslands til dæmis talsvert ólíkt embætti forseta Frakklands. Það þýðir ekki að hugmyndin sé alslæm en ég sé ekki að kallað hafi verið á þessa breytingu hingað til í þessu ferli.
Öllu alvarlegra er að í þessum tillögum er alveg horft fram hjá þeirri stóru og mikilvægu breytingu sem Stjórnlagaráð lagði til, og 56% svarenda í seinni umferð rökræðukönnunar um stjórnarskrá studdu, að forseti verði kjörinn með raðaðri kosningu (e. ranked voting) í stað einfaldrar meirihlutakosningar. Einu rökin sem færð eru fyrir þessu eru þau að sitjandi forsetar hafi hingað til náð endurkjöri, en algjörlega horft fram hjá því að allir forsetar lýðveldissögunnar nema Kristján Eldjárn og Sveinn Björnsson (sem aldrei var kjörinn af almenningi) voru kjörnir í fyrsta sinn með minnihluta greiddra atkvæða.
Að þessi mikilvæga og augljósa umbót á kosningu forseta Íslands sé hunsuð í þessu frumvarpi er eiginlega óskiljanlegt og sýnir um leið hversu vafasamt vinnulag það er, að fáeinir aðilar skuli skrifa frumvarp að stjórnarskrárbreytingum upp á nýtt í stað þess að leggja frumvarp Stjórnlagaráðs til grundvallar, líkt og þjóðin gaf leiðbeiningu um árið 2012, og gera tillögur að breytingum á því þar sem sterkur rökstuðningur er fyrir hendi. Þó svo vísað sé í frumvarp Stjórnlagaráðs á einhverjum stöðum í greinargerðinni þá virðist það því vera dæmi um það hentugleika-handval (e. „cherry-picking“) valdhafa á lýðræðislegum vilja og aðkomu almennings, sem sérfræðingar á sviði eflingar lýðræðis og trausts í garð stjórnmála og stjórnvalda hafa lengi varað við. Því kem ég aftur að því megináliti mínu að mun heillavænlegra væri að þær tillögur sem felast í þessu frumvarpi verði nýttar við þinglega meðferð frumvarps að nýrri stjórnarskrá sem byggir á frumvarpi Stjórnlagaráðs.
Virðingarfyllst,
Viktor Orri Valgarðsson,
Doktor í stjórnmálafræði við Durham University.
ViðhengiHvet til heildrænnar endurskoðunar á grundvelli tillagana stjórnlagaraðs. Inn í stjórnarskrána vantar skilgreiningu á því hvað er ríkisvald, í hverju það felst og skerpa þarf á þrískiptingu þessa valds. Ég vildi sjá að allar valdalínurnar liggi hjá forsetanum og því að efla forsetaembættið. En hann framselji þetta vald til alþingis (löggjafarvald), framkvæmdavald (ríkísstjórn) og dómsvald (dómstólar) líkt og kveðið er á um löggjafar og framkvæmdavaldið í núgildandi stjónarskrá. Þannig færast ráðningar dómara til forsetans, mér finnst óeðlilegt að það sé hjá framkvæmdavaldinu, það er á skjön við þrískiptingu ríkisvaldsins. Eftirlitsstofnanir eins og umoðsmenn alþingis og barna (einnig ef fleiri verða stofnsettir) sem og ríkisendurskoðum færast undir forsetann.
Í lýðræðisþjóðfelagi á þjóðþing ekki að vanvirða vilja almennings. Það gerir Alþingi með því að sniðganga vilja þjóðarinnar sem kom fram í ráðgefandi kosningu um tillögur Stjórnlagaráðs. Ég krefst þess að Alþingi bæti ráð sitt og hætti þessum skollaleik.
“Við sem byggjum Ísland viljum skapa réttlátt samfélag þar sem allir sitja við sama borð. Ólíkur uppruni okkar auðgar heildina og saman berum við ábyrgð á arfi kynslóðanna, landi og sögu, náttúru, tungu og menningu.
Ísland er frjálst og fullvalda ríki með frelsi, jafnrétti, lýðræði og mannréttindi að hornsteinum.
Stjórnvöld skulu vinna að velferð íbúa landsins, efla menningu þeirra og virða margbreytileika mannlífs, lands og lífríkis.
Við viljum efla friðsæld, öryggi, heill og hamingju á meðal okkar og komandi kynslóða. Við einsetjum okkur að vinna með öðrum þjóðum að friði og virðingu fyrir jörðinni og öllu mannkyni.
Í þessu ljósi setjum við okkur nýja stjórnarskrá, æðstu lög landsins, sem öllum ber að virða.”
Svo segir í aðfararorðum nýrrar stjórnarskrár Íslands sem var samþykkt af miklum meirihluta íslensku þjóðarinnar í atkvæðagreiðslu þann 20. október 2012.
Þjóðin á því nýja stjórnarskrá sem Alþingi ber að virða. Þjóðaratkvæðagreiðslan 2012 var afgerandi lýðræðileg niðurstaða sem hagsmunahópar innan stjórnmálaflokka hafa engan rétt til að vanvirða.
“Aldrei í sögu nokkurs lýðræðisríkis hefur það gerst að valdhafar hafi farið gegn afgerandi niðurstöðu þjóðaratkvæðagreiðslu. Þar urðu íslenskir valdhafar sér til háðungar um hinn lýðræðislega heim.” https://stundin.is/grein/5545/
Það óhæfuverk að kæfa lýðræðislega ákvörðun þjóðarinnar er tilraun til að tryggja áframhaldandi arðrán þeirra sem teljast í núvarandi auðræðiskerfi "eiga" auðlindir þjóðarinnar. Frá samþykkt nýju stjórnarskráninnar hefur auðsöfnun fárra hægt og bítandi verið að vaxa sem krabbamein í þjóðarlíkamanum. Það er mikilvægasta verkefni stjórnmálamanna sem anna þjóð sinni, að tryggja þjóðin öll sem ein heild njóti þeirra gæða sem hún á sameiginlega. Nýja stjórnarskránin leggur grunn að því.
Hægt er að kynna sér nýja stjórnarskrá Íslands hérna í heild sinni http://stjornlagarad.is/starfid/frumvarp/#Adfaraord
Stjórnarskrárgjafi er þjóðin en ekki alþingismenn sem eru ekki kosnir beinni kosningu og þarmeð óljósu umboði fyrir hönd þjóðarinnar. Fulltrúalýðræði með misvæggi atkvæða eftir landshlutum og uppstillingaraðferðir stjórnmálaflokka í alþingiskosningum skekkja verulega raunverulega niðurstöður sem ættu að endurspegla vilja almennings. Þjóðaratkvæðagreiðslan um niðurstöðu stjórnlagaráðs er eina raunverulega atkvæðagreiðslan sem mark er á takandi og tolraun hæstaréttar til að ógilda hana á hæpnum forsendum er íslensku embættismanna til háborinnar skammar.
Með leyfi Þórs Saari geri ég hér orð hans að mínum:
Því miður er ekki annað unnt en að mótmæla þessari vegferð ríkisstjórnarinnar og tillögum í stjórnarskrármálum harðlega. Hér er um að ræða atlögu að ákvörðun sem þjóðin hefur þegar tekið af skarið með í þjóðaratkvæðagreiðslu þann 20. október 2012, þegar kjósendur samþykktu með afgerandi meirihluta (67% sögðu já) í löglega boðaðri þjóðaratkvæðagreiðslu að drög Stjórnlagaráðs að nýrri stjórnarskrá skyldu verða grundvöllur nýrrar stjórnarskrár fyrir Lýðveldið Ísland. Frumvarp stjórnlagaráðs er mjög vel unnið og hefur verið sýnidæmi um allan heim hvernig best er að vinna að stjórnarkrárbreytingum og það er með öllu ótækt að þeir íslenskir valdapólitíkusar sem nú eru í meirihluta á Alþingi skuli ætla sér að koma í veg fyrir framgang hugmynda Stjórnlagaráðs eins og hann birtist í vilja almennings í áður nefndri þjóðaratkvæðagreiðslu. Hugtökin lýðveldi og lýðræði ná yfir það stjórnarfyrirkomulag þar sem valdið kemur frá kjósendum en ekki frá ráðamönnum eða einræðisherrum. Það skal og áréttað að hugtakið "ráðgefandi þjóðaratkvæðgreiðsla" er hvergi til annars staðar en meðal íslenskrar stjórnmálastéttar, enda í eðli sínu þversögn þegar kemur að lýðræðinu og svona hugtak getur aðeins hafa verið kokkað upp í hinum versta heimi allra heima, þegar kemur að hugsun um hvað lýðræðið er. Þetta frumvarp er því í eðli sínu blaut tuska framan í lýðræðið og þá hugsun að í lýðræðisríki komi valdið frá kjósendum. Það er því ekki annað hægt en að hafna algerlega þessum hugmyndum um breytingar á stjórnarskránni, enda hefur sitjandi Alþingi ekki umboð til þess háttar breytinga eftir þjóðaratkvæðagreiðslun 2012. Höfnun íslenskrar stjórnmálastéttar á vilja almennings eins og hann birtist í þjóðaratkvæðagreiðslunni 2012 er og samkvæmt öllum skilningi málsins einfaldlega valdarán stjórnmálastéttar gegn lýðræðinu og umboðslausum stjórnvöldum sem sitja í skugga slíkra vinnubragða er því leyfilegt að koma frá með öllum tiltækum ráðum. Bara svo það fylgi með og gleymist ekki.
NÝJU STJÓRNARSKRÁNA TAKK!
Ég mótmæli þessu og krefst þess að þið innleiðið þá nýju stjórnarskrá sem þjóðin kaus um í þjóðaratkvæðagreiðslu 20.október 2012. Þar samþykktu 2/3 hluti kjósenda að tillögur stjórnlagaráðs yrðu lagðar til grundvallar frumvarpi að nýrri stjórnaskrá. Þjóðin er stjórnarskrárgjafinn - Alþingi ber að fara eftir vilja þjóðar.
Þjóðin er stjórnarskrárgjafinn, ekki þingmenn eða ráðherrar.
Ný stjórnarskrá smíðuð af þjóðinni og samþykkt í þjóðaratkvæðagreiðslu 2012.
Ég tel að það sé verið að brjóta á þjóðinni með þessum skrípaleik.
Ég við að Alþingi samþykki stjórnarskrá þjóðarinnar strax.
Athugasemd mín er ekki við einstakar greinar sem Alþingi er að föndra með, ekki bætur sem ríkisstjórnin, í samráði við formenn flokka eða fulltrúa þeirra, ætlar að sauma á gatslitna flík, ekki á neitt efnislegt frá ykkar hendi, því það sem þið ætlist fyrir, er vart sæmandi þjóðþingi í lýðræðislegu réttarríki.
Athugasemd mín er í formi hugvekju, metafóru, líkingamáls, hvatningar, ögrunar, brýningar.
Í þessu sambandi er holt að rifja upp orð þess manns sem haft hefur meiri áhrif á vestræna hugsun en nokkur annar og sagði:
"Enginn saumar bót af óþæfðum dúk á gamalt fat því þá rífur nýja bótin af hinu gamla og verður af verri rifa. Og enginn lætur nýtt vín á gamla belgi því þá sprengir vínið belgina og vínið ónýtist og belgirnir. Nýtt vín er látið á nýja belgi.“ (Markúsarguðspjall 2.21-22)
Til er nýtt vín á nýjum belgjum, sem þið fúlsið við í siðlausu brölti, þar sem þið hegðið ykkur eins og boðflennur, er æða upp á svið, á tónleikum hjá Sinfóníuhljómsveit Íslands, ryðja sviðið og þykjast geta flutt verkið sjálf eða lagfært verkið á nótnablöðunum.
Þið hegðið ykkur því miður eins og ókurteisir dónar, alþingismenn, þegar sum ykkar ætlið að vanvirða lýðræðið með reigðum haus.
Á meðan lagerast nýja vínið vel á nýju belgjunum og verður bara betra og betra með hverjum deginum sem líður.
Ég bjó í Noregi í 5 ár (2014-2019) og starfaði þar sem sóknarprestur. Í höfuðkirkjunni í fv. prestakalli mínu stendur Neskirkja, vegleg krosskirkja úr steini. Elstu hlutar hennar eru frá því um 1250. Á vegg við innganginn í kirkjugarðinn er emeleraður skjöldur sem minnir á að árið 1814 var kirkjan kjörstaður í héraði þegar þjóðin valdi sér fulltrúa á stjórnlagaþing um land allt. Í kirkjuskipinu er skjal sem tjáir hverjir valdir voru. Þetta val, sem fór fram í höfuðkirkjum um allan Noreg, lagði grunninn að því verki sem unnið var á Eiðsvelli árið 1814 þegar Norðmenn eignuðust stjórnarskrá sína, sem enn er við lýði og er meðal elstu slíkra í heiminum. Í fyrra heimsótti ég Eiðsvöll og fékk einkaleiðsögn um bygginguna með sínum mörgu munum og minjum. Eftirminnileg var sú heimsókn og fræðandi.
Ferlið sem Norðmenn stóðu fyrir var í mínum augum heilagt, í þeim skilningi, að það var í samræmi við lög og réttlætishugsjónir. Allir póstar samfélagsins, sem þá var að móta lýðræðishefð sína í frumdráttum, virtu ferlið og vönduðu sig í hvívetna. Ferlið hér heima var líka heilagt í mínum huga, gert af elsku og virðingu fyrir lýðræðinu, með hag lands og þjóðar að leiðarljósi.
Hæstiréttur úrskurðaði kosninguna til stjórnlagaþings ógilda á sínum tíma og á eintómum hugsanlegum, mögulegum ágöllum, á einhverju ímynduðum tilfellum sem ef til vill hefði getað gerst, og setti fram tilgátur um einhverjar uppdiktaðar aðstæður. Þá þjónaði rétturinn óvinum þessa ferlis, andskotum lýðræðisins, sem siguður sínum sendisveinum, stuttbuxnadrengjum úr æfingabúðum valdnýðslunnar, til að panta ógildingu. Og pöntunin var samþykkt og afgreidd í hlýðni við vald, sem ráðið hefur skipan dómara í meir en mannsaldur. Ég bæti því við og fullyrði að allar kosningar, sem haldnar hafa verið í landinu frá stofnun lýðveldissins, mætti úrskurða ólögmætar út frá sömu tilgátum og hýpótesum, sem svonefndur hæstiréttur setti fram og fabúleraði um. Hæstiréttur gegnisfelldi þar með sjálfan sig og varð að aumum smárétti í mínum augum og margra annarra landsmanna.
En forsætisráðherra, Jóhanna Sigurðardóttir, hafði vit og kjark og sá við óvinum málsins og skipaði auðvitað þau sem þjóðin kaus í stjórnlagaráð, einstaklinga sem ekki voru valdir af flokkslistum, ekki af pakkatilboðum, heldur einstaklinga sem unnu vinnu sína í sátt og á skömmum tíma og skiluðu af sér heilsteyptri stjórnarskrá í umboði þjóðar sinnar, sem hlotið hefur lof um veröld víða, einkum virtra sérfræðinga í stjórnlagarétti.
Og meirihluti Alþingismanna undanfarin 9 ár hefur lagt kollhúfur og látið sér fátt um finnast.
Alþingi hefur ekki verið kosið til þess verkefnis að semja nýja stjórnarskrá eða lagfæra gatslitna flík frá því seint á þar seinustu öld, sem bætt var og stöguð árið 1944, en þó með brýningu leiðandi manna á Alþingi þess tíma, um að skrifa nýja hið snarasta - nýtt fat án bóta, nýtt vín á nýjum belgjum.
En Alþingi hefur ekki umboð þjóðar sinnar til þess verks. Það er vegna þess að Alþingi er samansett af listakjörnum fulltrúm pólitískra flokka, gæslumönnum sérhagsmuna, sem oft gleyma almannahagsmunum. Alþingismenn geta ekki samið stjórnarskrá, því af þeirra hendi getur bara komið moð af hugmyndum úr einhverri illa leikinni refskák, sem tefld er af sérhagsmunafólki, sem sumt hvert er veðsett upp í hársrætur vegna loforða í héraði og liggur sumt marflatt og auðmjúkt frammi fyrir hinum voldugu og ríku, sem stjórna á bak við tjöldin með bitlingum sínum og peningum og vanvirða þar með lýðræðið sem er heilagt. Alþingi hefur nefnilega í sér inngróinn ómöguleika, einskonar genetískan galla, sem gerir það ófært um að semja heila stjórnarskrá.
En Alþingi er hins vegar falið að afgreiða tillögu stjórnlagaráðs án þess að raska því verulega, sem til þess kjörnir fulltrúar hafa samið og samþykkt einróma.
Enginn kaus ykkur til stjórnlagaþings eða stjórnlagaráðs, enginn hefur gefið ykkur umboð til að vanvirða þær tillögur sem þjóðin samþykkti í ráðgefandi þjóðaratkvæðagreiðslu 20. október 2012, og er enn óafgreidd af Alþingi, 8 árum síðar. Þið voruð kosin til þess, af þjóðinni, að afgreiða vilja þjóðarinnar, sem er uppspretta valdsins og er yfir ykkur öllum. Vilji þjóðarinnar er sá að gagna út frá tillögu stjórnlagaráðs. Yfirgnæfandi meirihluti samþykkti til að mynda greinina um auðlindir í þjóðareigu eða 83%.
Óvinir lýðræðisins tönnluðust á að kjörsókn hefði ekki verið næg en enginn þeirra vill vísa í skoðanakannarnir sem gerða voru um svipað leiti og sýndu sömu niðurstöðu. Það skipti því engu hvort kjörsókn var 48,9%, eins og raunin varð á, eða 95%. Niðurstaðan hefði orðið sú saman. Nei, andskotar lýðræðisins trúa bara á skoðanakannanir sem passa þeim sjálfum. Verum minnug þess að Brexit var samþykkt með rétt rúmlega 50% atkvæða og sú niðurstaða stendur sem stafur á helgri bók lýðræðisins þar í landi.
Undir yfirlýsingu og vilja 83ja prósenta þjóðarinnar um auðlindir í þjóðareign, búum við enn við það, að örfáir einstaklingar dansa með fjöregg þjóðarinnar, fiskinn í hafinu. Þeir arðræna þjóðina í skjóli Alþingis. Innan útgerðarfyrirtækjanna, með auðlindina í sínum höndum fyrir smánarverð og bókfærða sem eign - sem heitir þýfi á mannamáli - hafa margir hagnast og sumir farið offari hér heima og úti í hinum stóra heimi. Sumir úr þessum hópi hinna skæðustu útgerðarmanna, ganga enn lausir, þrátt fyrir grunsemdir um mikið misferli og jafnvel alvarlega glæpi. Hagfræðingur nokkur, hefur sannfærst um það af rannsóknum sínum almennt talað, eftir því sem mér er tjáð, að á bak við allan mikinn, uppsafnaðan auð, sé ætíð glæpur í lestinni.
Um þetta hefur Alþingi staðið dyggan vörð. Þjóðþingið er í mínum augum orið að þjófþingi eins og ég hef áður sagt með þessu nýyrði úr eigin smiðju. Meðan Alþingi vindur ekki ofan af þjófnaðinum en kýs að taka þátt í honum með aðgerðarleysi dafnar órétturinn eins og púkinn á fjósbitanum. Aðgerðarleysið má túlka sem glæp gagnvart þjóðinni. Glæpir dafna best þegar gott fólk aðhefst lítið sem ekkert til að gæta réttar og réttlætis.
Alþingismenn! Nú hvet ég ykkur til góðra verka, að hegða ykkur ekki eins og boðflennur í hátíðarsal lýðræðisins, undir skafheiðum himni réttlætissólar skaparans, sem er uppspretta alls hins góða, fagra og fullkomna, uppspretta allra hugmynda okkar um lýðræði og réttlæti, jafnrétti og kærleika.
Öll þessu hugtök eru heilög í mínum huga og þjóðþing, sem standa vill undir nafni, má ekki ganga í berhögg við það sem er heilagt og algilt í alheimi og býr í raun djúpt í hjarta hverrar manneskju.
Guð gefi að ykkur lánist að vita hvað til ykkar friðar heyrir.
Örn Bárður Jónsson
Samkvæmt skoðankönnun Gallup fyrr á árinu nýtur Alþingi einungis trausts hjá 23% þjóðarinnar. Það er því algerlega misráðið að formenn þeirra flokka sem nú sitja á Alþingi sitja skuli leiða ferli um breytingar á stjórnarskrá. Þeir hafa ekkert umboð frá þjóðinni til þess.
Ég mótmæli þessu frumvarpi til stjórnskipunarlaga á stjórnarskrá lýðveldisins Íslands nr. 33/1944 - mál nr. 12
Við eigum nýja stjórnarskrá sem samþykkt var í þjóðaratkvæðagreiðslu 20. október 2012 þar sem yfir ⅔ hluta kjósenda samþykktu að tillögur stjórnlagaráðs yrðu lagðar til grundvallar frumvarpi að nýrri stjórnarskrá.
Það er ólýðræðislegt að fá einn mann til að semja nýja stjórnarskrá fyrir þjóðina. Þið eruð að hunsa vilja þjóðarinnar. Alþingi á að framkvæma vilja þjóðarinnar.
Áslaug Hauksdóttir
Snorrabraut 56.b. 105 Reykjavík.
Ég vil að stjórnarskrá stjórnlagaráðs sem landsmenn kusu um og samþykktu með meirihluta árið 2012 verði lögð til grundvallar þeirri nýju. Það sem ríkisstjórnin leggur fram núna er yfirklór.
Ég mótmæli þessum vinnubrögðum og vil að stjórnarskráin sem landsmenn hafa þegar samþykkt verði tekin í notkun.
Þetta er ekki það sem þjóðin vildi þessar smáskamta og hentisemis breitingar eru þinginu til skammar.
Vinsamlega framibæmið vilha þjóðarinnar í það mynsta tryggið að auðlindir þjóðarinnar haldist í eigu þjóðarinnar og látið ekki stela undan ykkur landsvirkjun
Vilji þjóðarinnar er þekktur og óskiljanlegt annað en að fylgja honum.
Sæl verið
Það er þjóðarinnar, en ekki Alþingis að setja þjóðinni stjórnarskrá. Þess vegna var þjóðkjörnu og þingskipuðu stjórnlagaráði falið að vinna að endurskoðun stjórnarskrárinnar og leggja það í dóm þjóðarinnar.
20. október 2012 lýstu 67% kjósenda sig fylgjandi fullbúnu frumvarpi Stjórnlagaráðs í þjóðaratkvæðagreiðslu. Frá þessu lýðræðislega ferli má alls ekki víkja og legg ég eindregið til að sú stjórnarskrá, sem þjóðin samþykkti 2012 verði nýja stjórnarskráin okkar.
Með vinsemd og virðingu
Gylfi
Undirrituð mótmælir harðlega þessum vinnubrögðum. Þau eru óþarfi og móðgun við íslensku þjóðina sem hefur unnið og samþykkt drög að nýrri stjórnarskrá.
Þjóðin er stjórnarskrárgjafinn - ekki Alþingi.
Sæl verið þið
Það er þjóðarinnar, en ekki Alþingis að setja þjóðinni stjórnarskrá. Þess vegna var þjóðkjörnu og þingskipuðu stjórnlagaráði falið að vinna að endurskoðun stjórnarskrárinnar og leggja það í dóm þjóðarinnar.
20. október 2012 lýstu 67% kjósenda sig fylgjandi fullbúnu frumvarpi Stjórnlagaráðs í þjóðaratkvæðagreiðslu. Frá þessu lýðræðislega ferli má alls ekki vikja og legg ég eindregið til að sú stjórnarskrá, sem þjóðin samþykkti 2012 verði nýja stjórnarskráin okkar.
Sigurbjörg
Undirrituð vill koma á framfæri mótmælum við þau ólýðræðislegu vinnubrögð, sem viðhöfð eru við innleiðingu þessara breytinga á stjórnskipunarlögum, sem og um einstök efnisatriði og um sniðgöngu og hunsun stjórnvalda á frumvarpi núverandi stjórnvalda á frumvarpi, sem Stjórnlagaráð samþykkti einróma árið 2011 og fékk Alþingi í hendur sem fullbúið frumvarp á þeim tíma.
Ég stið þær tillögur sem þjóðin kaus í október 2012. Ég vil þær breytingar inn í stjórnarskrá Íslands.
Ég mótmæli fyrirhuguðum breytingum á Stjórnarskrá Íslands.
Ég leggst eindregið gegn því að málskotsréttur sé tekinn af forseta Íslands.
Undirrituð mótmælir sniðgöngu stjórnvalda á frumvarpi um nýja stjórnarskrá. Í átta ár hefur verið farið gegn lýðræðislegum vilja þjóðarinnar.
Sem íslenskur ríkisborgari krefst ég þess að þið klárið þá vinnu sem farið var í 2012 og innleiðið þá stjórnarskrá sem þjóðin kaus um í þjóðaratkvæðagreiðslu!
Þetta er engan veginn þjóðinni boðlegt. Við höfum þegar kosið um nýja stjórnarskrá sem auðvitað á að leggja fram á þinginu til samþykktar. Þetta eru sérhagsmunir einstakra ráðherra og þingmanna sem ráða ŕikjum.
Ég mótmæli þeim ólýðræðislegu vinnubrögðum ríkisstórnar Íslands að hunsa vilja þjóðarinnar sem samþykkti með miklum meirihluta tillögu Stjórnlagaráðs að nýrri stjórnarskrá í þjóðaratkvæðgreiðslu 20. október 2012.
Stjórnarskrárfrumvarpið var samið á lýðræðislegan hátt af Stjórnlagaráði sem skipað var óháðum og sjálfstæðum fulltrúum, sem þjóðin hafði kosið. Ráðið vann verkefnið fyrir opnum tjöldum og leitaði eftir sjónarmiðum almennings og tók mið af þeim.
Þjóðin er stjórnarskrárgjafinn, ekki formenn stjórnmálaflokka. Stjórnvöldum ber að virða niðurstöðu þjóðaratkvæðagreiðslunnar og leggja tillögu stjórnlagaráðs til grundvallar nýrri stjórnarskrá.
1 Ég tel stjórn og þingi mjög til vansa að hunsa þau drög að stjórnarskrá sem þegar hefur verið greidd þjóðaratkvæða greiðsla um.
2. Í þeim tillögum sem hér eru lagðar fram vantar allt það sem skiptir mestu máli, sem er auðlindakaflinn.
3. Ekki er heldur hreyft við þeim hluta stjórnarskrárinnar sem fjallar um framsal valds til þriðja aðila.
4. Mörg ákvæði um valdsvið forseta eru enn ekki skýr, þrátt fyrir ýmsar úrbætur, en það sem er megininntak þessara draga er minniháttar mál miðað við þau tvö fyrri sem hér eru nefnd.
Anna Soffía Óskarsdóttir
kt. 2604533519
Ykkur ber skylda til að virða þær staðreyndir að þjóðin er stjórnarskrárgjafinn og að við eigum nýja stjórnarskrá. Almenningi er löngu ljóst að ákvæði um auðlindir þjónar ekki hagsmunum allra landsmanna, við það verður ekki lengur unað.
Þjóðin er stjórnarskrárgjafinn. Við eigum nýja stjórnarskrá. Virðið þjóðaratkvæðagreiðslur!
Ný Stjórnarskrá var samþykkt af meiri hluta kjósenda árið 2012
Hún var samin af hópi fólks sem til þess verks var kosið af þjóðinni.
Þótt sá hópur væri innbyrðis með ólíkar skoðanir tókst samt sem áður að skila verkinu í sátt og sameiningu en það er nokkuð sem Alþingismönnum tekst afar sjaldan.
En hins vegar mættu þeir taka þessi vinnubrögð sér til fyrirmyndar.
Það er ólýðræðislegt að einstaka formenn stjórnmálaflokka í krafti sinna valda ætli að breyta því sem meirihluti kjósenda hefur þegar samþykkt, en það er líka þeim sömu til háðungar og mun fylgja þeim það sem eftir lifir. Það sýnir svo ekki verður um villst að þeir gera sér ekki grein fyrir að það er enginn annar en þjóðin sem er Stjórnarskrárgjafinn.
Þess vegna mótmæli ég harðlega að verið sé að stagbæta eldgamalt plagg - hina gömlu Stjórnarskrá og krefst þess að Hin Nýja Stjórnarskrá verði samþykkt hið fyrsta.
Ég krefst þess, sem íslenskur ríkisborgari að þið klárið þá vinnu sem farið var í 2012 og innleiðið þá stjórnarskrá sem þjóðin kaus um í þjóðaratkvæðagreiðslu! Það er algerlega út úr kú að leyfa sér svona ólýðræðisleg vinnubrögð og halda að hægt sé að henda þeirri vinnu bara á haf út eins og ekkert hafi í skorist! Það er ÞJÓÐIN sem er stjórnarskrárgjafinn, ekki ráðherrar eða þingmenn! Þið eruð á launaskrá þjóðarinnar og getið bara ekki leyft ykkur svona vinnubrögð!
Tek undir orð nöfnu minnar:
#121 Mínerva Margrét Haraldsdóttir - 22.07.2020
Lögfestið Nýju stjórnarskrána í heild, sem var saþykkt með hreinum meirihluta í þjóðaratkvæðagreiðslu 2012! Þjóðin er stjórnarskrárgjafinn! VIRÐIÐ VILJA OKKAR !!!
Undirritaður vill koma á framfæri mótmælum við þau ólýðræðislegu vinnubrögð, sem viðhöfð eru við innleiðingu þessara breytinga á stjórnskipunarlögum, sem og um einstök efnisatriði og um sniðgöngu og hunsun stjórnvalda á frumvarpi núverandi stjórnvalda á frumvarpi, sem Stjórnlagaráð samþykkti einróma árið 2011 og fékk Alþingi í hendur sem fullbúið frumvarp á þeim tíma.
Undirrituð vill koma á framfæri mótmælum við þau ólýðræðislegu vinnubrögð, sem viðhöfð eru við innleiðingu þessara breytinga á stjórnskipunarlögum, sem og um einstök efnisatriði og um sniðgöngu og hunsun stjórnvalda á frumvarpi núverandi stjórnvalda á frumvarpi, sem Stjórnlagaráð samþykkti einróma árið 2011 og fékk Alþingi í hendur sem fullbúið frumvarp á þeim tíma. Traust til Alþingis mælist ekki hátt á meðal landsmanna og svona vinnubrögð, sem ganga gegn vilja meirihluta þjóðarinnar, stuðla ekki að því að auka það.
LJóst er hér er var um hálfnað verk, ef tekið er mið af þeirri stjórnarskrá sem var samþykkt í þjóðaratkvæðagreiðslu þann 20 október 2012.
Vantar algerlega e-ð um þær breytingar sem minnst er á í 65. gr í áður samþykktri stjórnarskrá eða um þjóðaratkvæðisgreiðslur.
Ljóst er að þar þarf að hærri þröskuld en 10% kjósenda svo ekki öll mál sem einum stjórnmálaflokki lýst best á að koma til þjóðar , þá í öðrum tilgangi en að hafa áhrif.
Eins er algera þörf á að taka á skýrari ákvæði með sameign þjóðar á öllum auðlindum þjóðar, t.d að allur fiskur sé í sameign þjóðar. Ekk nóg að hafa það einvörðungu í lögum um stjórn fiskveiða sbr gr. 1, það ætti heima í stjórnarskrá.
Augljóslega með þessum breytingum er verið að uppfæra n.v stjórnarskrá miðað við raunveruleikann og orðalag en betur má ef duga skal.
20 október 2012 var verið að fara fram á miklu meira. Óskiljanlegt að ekki sé gengið lengra í þessari lotu.
Þjóðin er stjórarskrárgjafinn og hefur samþykkt að tillaga stjórnlagarás að nýrri stjórarskrá verði lögð til grundvallar. Allar tilraunir forsætisráðherra og formanna stjórnamálaflokkanna eru afþakkaðar af þjóðinni. Nýja stjórnarskrá á að byggja á tillögu stjórnlagaráðs eins og þjóðin hefur samþykkt í þjóðaratkvæðagreiðslu.
Ef breyta á stjórnarskrá , ætti þjóðin að fá að koma með tillögur að breytingum, með svipuðum hætti þegar stjórnlagaráðið mótaði tillögur að breyttri stjórnarskrá þegar það var og hét. Einnig ættu allar breytingar á stjórnarskránni að vera lagðar í þjóðaratkvæðagreiðslu.
Þjóðin samþykkti nýja stjórnarskrá árið 2012 í þjóðaratkvæðagreiðslu. Með því að hunsa vilja þjóðarinnar er ríkisstjórnin að vanvirða lýðræðið.
+Democracy
Ásamt lögmæti (legality) og réttlæti/réttmæti (justice/fairness) er kannski tími til kominn að búa til íslenskt orð sem á að endurspegla kröfuna sem flestar athugasemdir hér eru að kalla eftir (legitimacy). Þetta er krafan um að lög og stjórnarskrá séu upphaflega samþykkt af þjóðinni og allar götur síðan, enda komi þau þjóðinni til góða. Orðið „legitimacy“ sem slíkt er ekki til í íslensku lagamáli, þar sem fræðimenn töldu samþykki þjóðarinnar skipta takmörkuðu máli.
Er kannski "lýðmæti" orðið sem vantar hér?
Meira um þetta í grein sem birtist 6. apríl 2016 í Stundinni: https://stundin.is/pistill/logmaeti-og-thjodmaeti/
Ég krefst þess að farið verði að vilja þjóðarinnar og nýja stjórnarskráin sem kosið var um 2012 og samþykkt af 2/3 kjósenda verði umsvifalaust lögleidd.
Sko. Þjóðin er búin að kjósa um nýja stjórnarskrá sem búin var til í þartilgerðu ferli fyrir mörgum árum. Það er því illskiljanlegt hvers vegna farið er af stað í svona plástrun á þeirri gömlu þegar hin nýja bíður tilbúin.
Vinsamlegast virðið niðurstöður atkvæðagreiðslu varðandi nýja stjórnarskrá. 13.000 konur eru á einu máli hvað þetta varðar.
ÞJÓÐIN ER BÚIN AÐ KJÓSA!! Takið nýju stjórninskránna upp strax!! Hlustið á þjóðina...
Kæru Íslendingar og þið sem starfið innan stjórnsýslu og sitjið í nefnd um stjórnarskrármál og þið hin sem eru kosin af þjóðinni til að vinna fyrir okkar hönd og hafið vald til ákvarðana um málefni stjórnarskrárinnar.
Ef horft er til allra helstu deilumála þjóðarinnar, síðustu 20 ár, er auðvelt að sjá að flest þeirra deilna má rekja til þess að óskýrleiki í stjórnarskrá er ein helsta ástæða þeirra deilna, ef ekki beinn orsakavaldur.
Ef horft er til margra dómsmála, og stórra vandamála sem kerfið er að vinna með í tengslum við heilbrigðismál ( þ.m.t. andleg veikindi ) og réttindabaráttu veikra gagnvart kerfinu, réttindabaráttur eldriborgara, og svo t.d réttindabaráttu barna sem lenda í skilnaði , þá er auðvelt að sjá að óskýrleiki og jafnvel skortur á skýrri framtíðarsýn í núverandi stjórnarskrá ( sáttmála þjóðarinnar)er um að kenna. Öðruvísi stjórnarskrá gæti þannig sparað fjármuni, vinnu og allskonar lífsíþyngjandi vandamál fyrir Íslenska borgara.
Ef horft er til þeirrar miskiptingar, þeirrar spillingar, þess siðrofs og þeirra atburða í voru samfélagi þar sem of margir hafa komist upp með að lifa í öðrum veruleika en við hin má auðveldlega færa rök fyrir því að ný og betri stjórnarskrá gæti haft áhrif til betri vega og skapað betra samfélag fyrir okkur öll.
Þegar við vitum að búið er að boða til þjóðfundar, búið er að kjósa til stjórnlagaþings þar sem saman komu ólíkir einstaklingar vítt og breytt af landinu sem svo skrifaði tillögu að nýrri stjórnarskrá byggt á niðurstöðum þjóðfundar og almennri umræðu og þátttöku almennings , þá er erfitt að horfa upp á það að reynt sé að gleyma því og setja upp leikrit um smávægilegar breytingar á úrheltu plaggi sem við þjóðinn höfðum enga aðkomu að.
Þegar við vitum að ferlið sem þjóðinn valdi og tók þátt í , hefur verið lofað og fagnað út um allan heim og notað sem fyrirmynd annarstaðar, og um leið hafi farið fram kosning um hvort nýta ætti tillögur stjórnlagþings sem grunn að nýrri stjórnarskrá, og 75% þeirra sem kusu samþykktu og á því plaggi hafi enn frekar verið gerðar endurbætur í allmennri sátt, þá er það í meira lagi undarlegt að verið sé að setja í gang leikrit um einhverjar smávægilegar breytingar á núverandi stjórnarskrá sem enginn af þjóðinni hafði aðkomu að.
Ef við viljum vera til fyrirmyndar í heiminum, þá getum við það. Þegar við höfum verið til fyrirmyndar, þá eigum við að halda því áfram. Þegar við höfum gert eitthvað rétt, og erum búin að því , þá eigum við ekki að gleyma því og gera eitthvað annað. Þegar við vitum að tillögur stjórnlagaráðs eru góð drög og grunnur að betri samfélagssáttmála, þar sem réttindi bæði fólks, dýra, náttúru og auðlinda eru betur varinn og skýrleiki komi í veg fyrir deilumál og dómsmál, spillingu og óþarfa eyðslu á almannafé þá eigum við auðvitað að vinna að því að gera það að veruleika og hætta að horfa í hina áttina.
Kæru Íslendingar og þú sem þetta lest - nú er tíminn kominn til að við stöndum saman og sýnum að við viljum vera til fyrirmyndar og vera frábær, skynsöm og öðrum til eftirbreytni og umframalt gera samfélagið betra fyrir börnin okkar.
Ég treysti því að svo verði og þessi óþarfa vinna við þessar litlu og óþarfa breytingar, verði kastað út í hafsauga og hætt.
Kæri Íslendingur - tíminn er núna ?
Birgir Grímsson
Þetta frumvarp er óþarft þar sem við eigum nýja stjórnarskrá sem þjóðin hefur samþykkt.
Þjóðin á stjórnarskrána! Vinsamlegast virðið niðurstöður þjóðaratkvæðagreiðslu um nýja og sanngjarnari stjórnarskrá sem varða auðlindir Íslands fyrir okkur og framtíðarkynslóðir!
Ég legg til að stjórnarskráin, sem samin var 2012 af mikilli natni og nákvæmni, af ólíkum hópum landsmanna, verði einfaldlega lögð fyrir alþingi til samþykktar. Það er nú ekki flókið, takk.
Það mætti nota stjórnarskrá frá 2012 sem grunn að nýrri. Hún var ekki fullkomin, og mikil vinna eftir, en þar var lagður grunnur að samfélagslegri sátt.
Ég treysti því að ef þetta frumvarp verður samþykkt þá verði þing rofið og þjóðin fær tækifæri til að kjósa um þessar breytingar.
Með þessu frumvarpi virðist vera ætlunin að draga úr þrískiptingu valds hjá lýðveldinu Íslandi. Betra væri að ýta undir það og auka, þar sem það eru þekkt og viðurkennd vinnubrögð hjá lýðræðisríkjum.
Við kusum um stjórnarskrá því valdið er fólksins. Stjórnmálaflokkar eiga ekki að véla um einstakar greinar hennar.
Þjóðin er stjórnarskrárgjafinn. Hún hefur þegar sagt sinn hug. Farið að vilja hennar!
Undirrituð mótmælir eindregið ólýðræðislegum vinnubrögðum sem viðhöfð eru við undirbúning að innleiðingu breytinga á stjórnskipunarlögum sem og efnisatriðum, sniðgöngu og hundsun stjórnvalda á frumvarpi Stjórnlagaráðs frá 2012.
Samin hefur verið ný stjórnarskrá og í kjölfarið samþykkt í þjóðaratkvæðagreiðslu 20. október 2012 af yfir ⅔ hluta kjósenda að yrði lögð til grundvallar að nýrri stjórnarskrá. Að hundsa það fyrirmyndar starf sem fæddi hana af sér og niðurstöðu þjóðaratkvæðagreiðslu um hana aðeins til þjónkunar við auðvald Íslands mun verða smánarlegur blettur í sögu Alþingis.
Þjóðin er stjórnarskrárgjafinn!
Ég krefst þess, sem íslenskur ríkisborgari að þið klárið þá vinnu sem farið var í 2012 og innleiðið þá stjórnarskrá sem þjóðin kaus um í þjóðaratkvæðagreiðslu! Það er algerlega út úr kú að leyfa sér svona ólýðræðisleg vinnubrögð og halda að hægt sé að henda þeirri vinnu bara á haf út eins og ekkert hafi í skorist! Það er ÞJÓÐIN sem er stjórnarskrárgjafinn, ekki ráðherrar eða þingmenn! Þið eruð á launaskrá þjóðarinnar og getið bara ekki leyft ykkur svona vinnubrögð!
Þjóđin er stjórnarskrárgjafinn. Virđiđ niđurstöđu þjóđaratkvæđagreiđslu frá 2012
Þjóðin er stjórnarskrágjafinn. Við eigum nýja stjórnarskrá sem samþykkt var í þjóðaratkvæðagreiðslu 20. október 2012. Þingmönnum og leiðtogum þjóðarinnar ber skylda til að lögfesta hana og að vilji þjóðarinnar verði virtur.
Þjóđin ( fólkið) er stjórnarskrárgjafinn. Virđiđ niđurstöđu þjóđaratkvæđagreiđslu frá 2012.
Frumvarpið gengur í berhögg við niðurstöður atkvæðagreiðslu um stjórnskipunarlög, sem fór fram í október árið 2012 og er því merkingarlaust.
Breytingarnar eru þar að auki smávægilegar og óþarfar að mestu, séu þær bornar saman við heilsteypta afurð Stjórnlagaráðs. Sú joðsótt sem þetta formannafjall hefur tekið hefur sumsé fætt frekar ómerkilega og sérkennilega mús. Þetta er sagt með mikilli virðingu fyrir músum.
Og fyrst nú enginn stjórnarþingmaður les það sem hér er fyrir neðan (því þeim það sem stendur hér fyrir ofan ferlega asnalegt) er best að koma með nokkrar ábendingar, því svoleiðis gerir fólk sem vill gera raunverulegt gagn, en ekki bara til að vera í stjórnmálaleikjum við vini sína.
1. Fjórða grein er algerlega óskiljanleg. Vinsamlegast þýðið yfir á tungumál sem venjulegt fólk skilur.
2. Engin umræða hefur farið fram um breytingar á skipunartíma forseta - 4 ár eða 6 ár sbr. þriðju grein. Hvernig væri að ræða þetta utan herbergisins ykkar með snúðunum og ókeypis gosinu? (eru lakkrísrör?)
3. Í áttundu grein er slegið á létta strengi og forseta bannað að fá tillögur frá ráðherra um skipan ríkisstjórnar. Það er sennilega einsdæmi í veröldinni að taka það fram í stjórnarskrá ríkis að forseti megi ekki fá tillögur frá hverjum sem honum finnst um það sem honum sýnist. Til dæmis móður sinni, fjarskyldum frænda, ráðherra eða Völvu Vikunnar. Þetta ákvæði fær þó prik fyrir að vera ekki alveg laust við húmor. Kannski væri líka skemmtilegt að banna forsetanum líka að stunda veggtennis á ákveðnum tímum dags?
4. 9. grein er bara waste of paper. Til hvers að tromma upp með hitt og þetta erindi í fínum stofum til manns sem hefur ekki nokkurn hlut um erindin að segja? Svolítið eins og að halda partí fyrir hamsturinn sinn til að segja honum að ástralir séu með fagra útlimi, en skrýtinn hreim.
5. í 15. grein eruð þið að draga tennurnar úr eina aðhaldshlutverki forseta. Er það örugglega góð hugmynd þegar ekkert ákvæði er komið varðandi kosningar að frumkvæði almennra kjósenda? Æ. Þetta átti ekki að vera spurning. Betra svona: Þetta er vond hugmynd.
Æ. Nú nenni ég þessu ekki lengur. Skrifa kannski restina seinna á Facebook. Sendið mér bara vinabeiðni ef þið eruð algerlega desperat að sjá hvað mér finnst um málið.
Gætuð þið bara virt vilja þjóðarinnar plís? Það væri svo miklu einfaldara fyrir alla. Líka ykkur.
Gangi ykkur fremur illa.
Bestu kveðjur
Daði Áslaugarson
Mér er misboðið að verið sé að krukka lítillega í núverandi stjórnarskrá hvað varðar ákvæði í henni sem liggur þar að auki ekki mest á að endurskoða. Frumvarp stjórnlagaráðs til grundvallar að nýrri stjórnarskrá Íslands sem samþykkt var í þjóðaratkvæðagreiðslunni 2012 hefur verið haldið ofan í skúffu og lýðræðislegur vilji kjósenda hunsaður í 8 ár.
Heildarendurskoðun þarf á stjórnarskránni og frumvarp stjórnlagaráðs ætti að vera lagt til grundvallar þeirri umræðu, annað er andlýðræðislegt þar sem þjóðin er stjórnarksrárgjafinn og hefur þegar tjáð sig.
Að Alþingi eyði tíma í að pikka í einstaka ákvæði rýrir enn frekar traust almennings á störfum þess.
Kæra fólk.
Við eigum stjórnarskrá sem var uppfærð til nútímans og samþykkt af þjóðinni árið 2012.
Hún á að koma í stað þeirrar gömlu, bráðabirgða, dönsk ættuðu, sem þið eruð að reyna að gera einhverjar ,,plastik” aðgerðir á.
Ég frábið mér frekara fikt við haldlaust og feyskið plagg og kostnaðinn sem af því hlýst og hvet ykkur til þess að virða staðfestan vilja þjóðarinnar og koma nýju stórnarskránni í gagnið sem fyrst.
Það er ykkar að framkvæma vilja þjóðarinnar, til þess er ykkur fengið vald og þjóðin hefur valið nýja stjórnarskrá. Þetta kallast lýðræði.