Markmið reglugerðarinnar er að aðlaga gildandi reglugerð nr. 652/2004, um úrræði á ábyrgð sveitarfélaga samkvæmt ákvæðum barnaverndarlaga að breyttu lagaumhverfi.

Ný lög um Gæða- og eftirlitsstofnun velferðarmála, nr. 88/2021 fela í sér breytingar á fyrirkomulagi leyfisveitinga fyrir velferðarþjónustu og er starfsemi allra einkaaðila sem fara með þjónustu sem lýtur eftirliti stofnunarinnar nú rekstrarleyfisskyld. Í lögunum eru meðal annars sett fram viðmið um kröfur til umsækjanda um rekstrarleyfi, málsmeðferð og útgáfu leyfanna. Þá eru þar ákvæði um endurnýjun leyfa og bráðabirgðaleyfi. Samþykkt laganna fól jafnframt í sér breytingar á barnaverndarlögum, nr. 80/2002, til samræmis við hlutverk nýrrar Gæða- og eftirlitsstofnunar velferðarmála. Aðrar nýlegar breytingar á lagaumhverfi málaflokksins fólu í sér tilkomu nýrrar ríkisstofnunar, Barna- og fjölskyldustofu, sbr. lög nr. 87/2021 og var eldri stofnun, Barnaverndarstofa lögð niður. Verkefni sem tengjast eftirliti, og Barnaverndarstofa sinnti áður voru færð til nýrrar Gæða- og eftirlitsstofnunar velferðarmála.

Rétt er að taka fram að jafnframt voru gerðar grundvallarbreytingar á barnaverndarlögum sem lúta að því að barnaverndarnefndir voru lagðar niður og í stað þeirra taka til starfa nýjar barnaverndarþjónustur, sbr. lög nr. 107/2021. Með lögum nr. 20/2022 var þó samþykkt að fresta framkvæmd breytinganna og taka barnaverndarþjónustur því ekki til starfa fyrr en 1. janúar 2023. Var því ákveðið að leggja til að fara þá leið að halda orðinu barnaverndarnefnd í ákvæðum reglugerðarinnar í þessari útgáfu en gefa jafnframt út aðra reglugerð þar sem orðinu barnaverndarnefnd verði breytt í barnaverndarþjónusta og að sú reglugerð taki gildi 1. janúar 2023.

Breytingarnar sem hér eru kynntar á reglugerð nr. 652/2004 miða að því að aðlaga ákvæði reglugerðarinnar að nýjum lögum um Gæða- og eftirlitsstofnun velferðarmála, einkum með því að samræma feril leyfisveitinga vegna þeirra úrræða sem fjallað er um í reglugerðinni. Aðrar breytingar sem lagðar eru til miða m.a. að því að skýra fyrirkomulag innra eftirlits annars vegar og eftirlit Gæða- og eftirlitsstofnunar velferðarmála hins vegar og aðlaga reglugerðina að nýjum lögum um samþættingu þjónustu í þágu farsældar barna, nr. 86/2021.

Helstu breytingar sem felast í reglugerðinni eru eftirfarandi:

1. Eftirlit ríkis og sveitarfélaga

Í gildandi reglugerð er fjallað um eftirlit barnaverndarnefnda með úrræðum á ábyrgð sveitarfélaga. Eftir gildistöku laga um Gæða- og eftirlitsstofnun velferðarmála, nr. 88/2021 hafa bæði ríki og sveitarfélög eftirlit með þeim úrræðum sem fjallað er um í reglugerðinni. Er því lagt til í reglugerðardrögunum að skýra hvað felist annars vegar í innra eftirliti sveitarfélaga með úrræðunum og hins vegar ytra eftirliti Gæða- og eftirlitsstofnunar velferðarmála með gæðum þeirrar þjónustu sem um ræðir.

2. Farvegur leyfisveitinga

Við gildistöku laga nr. 88/2021 voru leyfisveitingar fluttar frá barnaverndarnefndum til Gæða- og eftirlitsstofnunar velferðarmála. Aðlaga þarf ákvæði reglugerðarinnar að þessum breytingum. Til að tryggja að þekking barnaverndarnefnda glatist ekki er í reglugerðinni lagður til nýr farvegur leyfisveitinga í reglugerðardrögunum. Hann gerir ráð fyrir því að allar leyfisumsóknir til Gæða- og eftirlitsstofnunar velferðarmála fari til umsagnar hjá barnaverndarnefnd í heimilisumdæmi umsækjanda. Lagt er til að gerðar verði breytingar á reglugerðinni þannig að farvegur umsókna verði aðeins mismunandi eftir því hvort sótt er um leyfi fyrir eitt tiltekið barn eða fyrir fleiri börn. Einnig er lagt upp með aðeins mismunandi feril og kröfur til framlagningar gagna eftir því hvort umsækjandi rekstrarleyfis er félag eða einstaklingur.

3. Aðlögun að nýjum lagareglum

Nýjar reglur um leyfisveitingar Gæða- og eftirlitsstofnun velferðarmála kalla á frekari aðlögun reglugerðarinnar. Lagt er til að leyfi verði almennt gefin út til allt að fimm ára í senn, en ekki fyrst til eins árs líkt og reglugerðin gerir nú almennt ráð fyrir. Jafnframt eru lagðar til aðlaganir á reglum um bráðabirgðaleyfi svo þær samræmist betur ákvæðum laga um Gæða- og eftirlitsstofnun velferðarmála og breytingar á ákvæðum sem lúta að stjórnsýslukærum. Aðrar breytingar varða einkum orðalag, þ.m.t. að orðið rekstrarleyfi sé notað um leyfisveitingarnar í samræmi við ákvæði hinna nýju laga.

4. Aðrar aðlaganir

Tilkoma nýrra laga um samþættingu þjónustu í þágu farsældar barna, nr. 86/2021 felur í sér breytta og samræmda nálgun þegar kemur að áætlanagerð vegna þjónustu sem veitt er barni og er því talið rétt að árétta þær breytingar sérstaklega í reglugerðinni. Einnig eru lagðar til breytingar sem miða að því að samræma ákvæði reglugerðarinnar að gildandi barnaverndarlögum, nr. 80/2002 að því er varðar upplýsingar sem þurfa að koma fram í sakarvottorði.